Te weinig werkingsmiddelen voor jeugdhulp: ‘De maat is vol’

Koken kost geld

Opgroeien-zonder-zorgen kost geld, dat weet elke ouder. Gezonde voeding, een nieuwe winterjas, de voetbalclub, de orthodont, een GSM-abonnement, de schoolrekening…

‘Elke euro die je in jeugdhulp investeert, is een verstandige investering.’

In de jeugdhulp is dat niet anders. Integendeel. Tel er nog therapeutisch materiaal, dienstverplaatsingen naar de jeugdrechtbank, de lik verf voor de kamer van een nieuwe jongere, de verzekeringen, het busje en de herstellingen bij. Een voorziening is niet alleen een leefplek, maar ook een werkplek.

‘Kosten’ is misschien niet het beste woord. Elke euro die je in jeugdhulp investeert, is een verstandige investering. Een studie berekende dat voor elke euro die je investeert in de strijd tegen kinderarmoede, je een rendement hebt tot 500 procent. Waarom snoeien in zo’n succesvol beleggingsproduct?

Toch komen opeenvolgende Vlaamse regeringen al dertien jaar weg met een stille besparing in de jeugdhulp. Ondertussen levert die jaarlijks ruim 20 miljoen op. Voor wie wil besparen-zonder-zorgen valt er dus heel wat te leren uit deze maatregel. Enkele tips op een rij voor politici en beleidsmakers.

Zoek een vage naam

Elke succesvolle besparing begint bij een goede verpakking. Kies voor weinigzeggende, abstracte begrippen waar mensen zich weinig bij kunnen voorstellen. Wat dat betreft is ‘de niet-indexering van de werkingsmiddelen’ een toppertje.

Zeg dus niet: “Dit jaar sluiten we alle leefgroepen in Vlaanderen vanaf 24 september, omdat we 27 procent op de werkingsmiddelen willen besparen.” Ook niet goed: “We voeren een  jaarlijkse jeugdzorgtaks in van 3.271 euro per kind in een leefgroep.” Want in één keer ruim drieduizend euro per jongere afpakken, is te riskant.

Dertien jaar niet indexeren heeft hetzelfde effect en niemand roept. Geniaal!

Viseer een onmondige groep

Zet de snoeischaar in maatregelen voor minder mondige groepen. Wie gaat er lobbyen voor kinderen en jongeren die het moeilijk hebben?

‘Er zal altijd een groep jongeren zijn die residentiële hulp nodig heeft. Die groep groeit.’

De opvoeders en begeleiders zijn volop geëngageerd in leefgroepen en gezinnen. Zij hebben geen tijd voor het organiseren van protest en actie. Bij deze besparing valt er dus weinig of geen weerstand te verwachten.

Geef af en toe een borrelnootje

De volgende tip is niet voor doetjes: zorg af en toe voor een symbolische compensatie.

Overhandig bijvoorbeeld in de Warmste Week voor kijkend en luisterend Vlaanderen een cheque van 300.000 euro. Het indexeren van de werkingsmiddelen had je ruim 20 miljoen euro per jaar gekost. Koopje!

Benoem deze maatregel als herverdeling

Gaat het over waarden en normen, dan zetten Vlamingen eerlijkheid op nummer één. Gebruik deze gevoeligheid voor herverdeling.

‘De niet-indexering is al lang geen tijdelijk ongemak meer.’

Denk aan zinnetjes als “Dankzij deze besparing in de jeugdhulp kunnen andere groepen in de samenleving 5.000 euro korting krijgen op een elektrische wagen (20 miljoen euro). Dat is toch fijn voor de middenklasse.” Of: “Lege brooddozen in de jeugdhulp zijn misschien wel vervelend, maar ze dragen wel bij aan een nieuw en prestigieus Vlaams Culinair Centrum (38 miljoen).” Een cadeautje van de Vlaamse regering aan de stad Antwerpen.

Geen tijdelijk ongemak

Genoeg cynisme? De niet-indexering van onze werkingsmiddelen is al lang geen tijdelijk ongemak meer. Het is een maatregel die alle vormen van jeugdhulp treft, niet alleen de ‘dure’ residentiële hulp.

‘Bij gebrek aan middelen sturen we kinderen terug naar onveilige leefomstandigheden.’

Terecht wordt onder de vlag ‘Vroeg en Nabij’ steeds meer ingezet op preventief werken, op pleegzorg, op kinderen ‘zo thuis mogelijk’ laten opgroeien. Maar ook die werkingen en collega’s hebben werkingsmiddelen nodig. Ze rijden en telefoneren niet gratis. Ook zij zijn slachtoffer van deze niet-indexering.

En ondanks alle inspanningen om vroeg en nabij de juiste hulp te bieden, zal er altijd een groep kinderen en jongeren zijn die residentiële hulp nodig heeft. Die groep groeit. Vijf keer per dag zeggen we in Vlaanderen tegen jongeren in crisis: “Ook al is je vraag dringend, we kunnen geen opvang bieden”. Bij gebrek aan middelen sturen we kinderen terug naar onveilige leefomstandigheden of zwerven ze van de ene tijdelijke opvangplek naar de andere.

Lees ook

Agressie in jeugdhulp: ‘Voor te veel jongeren is er geen geschikte hulp’

De voorbije decennia hebben we spectaculaire stappen gezet in preventieve tandzorg, maar gelukkig zijn er toch nog tandartsen voor abcessen, gebroken tanden en andere vormen van ellende. Dus ja: ook in de jeugdhulp zal er nood blijven aan intensieve vormen van ondersteuning die mankracht en werkingsmiddelen vergen.

Doodjammer

Werken in de jeugdhulp is intens maar prachtig. Je ziet jongeren en gezinnen groeien en je kan daaraan bijdragen. Samen plezier maken. Samen zwoegen om moeilijke dingen toch gezegd te krijgen aan elkaar. Merken dat oprecht spreken en luisteren iets doet bewegen. Samen laveren door allerlei turbulenties.

Het is doodjammer dat de jeugdhulp vooral geassocieerd wordt met wachtlijsten, crisissen en schaarste. En ook deze boze brief versterkt dat beeld misschien. Daarom nog dit: we doen ons werk graag. Het maakt ons rijker, symbolisch toch. We zijn goede plantrekkers, maar op een bepaald moment is de maat vol. Na dertien jaar onze werkingsmiddelen indexeren, is dat te veel gevraagd?