Werk op maat
“We komen hier niet alleen om te werken, we bouwen ook weer aan ons leven.” Het is een zin die je vaak hoort in het arbeidscentrum van Alexianen Zorggroep Tienen. Het arbeidscentrum biedt werk aan, aangepast aan de mogelijkheden en beperkingen van mensen die geen job vinden op de gewone arbeidsmarkt. Vaak gaat het om mensen met een grote psychische kwetsbaarheid, verstandelijke of fysieke beperking of om mensen die in erg complexe sociale situaties leven.
‘Mijn werk geeft me weer een reden om ’s morgens op te staan.’
Werk op maat betekent een kans om in een aangename sfeer iets bij te leren. Dat leidt tot succeservaringen, meer zelfvertrouwen en zelfwaarde, structuur en stabiliteit, verantwoordelijkheid en het opbouwen van sociale contacten.
Eigen werktempo
In het arbeidscentrum gaan arbeidscoaches aan de slag met mensen met diverse psychische aandoeningen, complexe achtergronden en specifieke ondersteuningsvragen. Zij weten als geen ander hoe werk zowel hefboom als valkuil kan zijn. Met specfieke methodieken verlagen en overwinnen ze drempels naar de samenleving, en naar de arbeidsmarkt in het bijzonder. Met die aanpak op maat kunnen mensen het eigen werktempo bepalen, naargelang hun draagkracht tijdens hun herstel.
Voor Rita (60) is het belang van arbeidszorg duidelijk: “Na een zware depressie stond ik jarenlang aan de zijlijn. Reguliere jobs waren te veel voor mij. Ik raakte telkens opnieuw overspoeld. Via een activeringstraject kwam ik in het arbeidscentrum terecht. Een verademing: geen druk, wel structuur en begrip. Ik werk hier al meer dan zeven jaar. Mijn werk hier geeft me weer een reden om ’s morgens op te staan.”
Reguliere arbeid geen optie
Een substantieel aandeel in de arbeidszorg zijn de ‘tijdelijke activeringstrajecten’ en ‘arbeidsmatige activiteiten’ (AMA) voor mensen voor wie reguliere arbeid geen optie is. Helaas is dat de realiteit van een grote en diverse groep mensen met een psychiatrische problematiek.
Dat een gewone job (nu) niet lukt, was vaak de conclusie van een screening door werkpartners zoals VDAB en Gespecialiseerd Team Bemiddeling (GTB). Zij gaven een ‘AMA-welzijnsadvies’. Het doel van arbeidszorg is niet productie of rendement, wel het individueel welzijn.
Arbeidszorg is het enige alternatief op effectieve werkloosheid en maatschappelijke uitsluiting dat voor hen beschikbaar is. Psychisch kwetsbare mensen werken zo soms jaren in AMA, vrijwillig, zonder loon, maar met grote inzet. Zij werken vanuit de wil om opnieuw structuur, zelfvertrouwen en een toekomst op te bouwen.
Aanbod dun gezaaid
Voor deze mensen is het aanbod aan begeleiding dun gezaaid. Dat zou wel eens te maken kunnen hebben het feit dat de begeleidingsopdracht complex is. Want vaak worstelen deze mensen naast hun grote afstand tot de arbeidsmarkt met een multiproblematiek die ook aangepakt moet worden: schulden, armoede, eenzaamheid of fysieke beperkingen.
De vraag naar trajecten met arbeidsmatige activiteiten neemt toe. Wie ‘toeleidbaar’ is naar regulier werk, stroomt vaak al snel uit naar het gewone economische circuit. Wat rest binnen arbeidszorg is een groep mensen met een grote en steeds groter wordende afstand tot de arbeidsmarkt. Zo stijgt bijvoorbeeld de gemiddelde leeftijd, waarmee dus opnieuw de al kleine kans op reguliere tewerkstelling daalt.
Arbeidszorg werkt
Een studie van UCLL en POM West-Vlaanderen concludeert dat arbeidszorg de activering en integratie bevordert. Bovendien ervaren mensen in arbeidszorg een duidelijke verbetering van hun psychosociaal welbevinden. Door arbeidszorg vergroot de kans op een positieve beweging op de participatieladder. Investering in arbeidszorg levert ook maatschappelijke en economische winst op: de investering rendeert. Voorwaarde is wel dat er kwaliteitsvolle begeleiding voorzien is.
‘Arbeidszorg bevordert activering en integratie.’
Van een duidelijke groei richting arbeidsmarkt getuigt Davy (35): “Door mijn psychische kwetsbaarheid ben ik al jaren in begeleiding. Vroeger voelde ik me vooral een probleemgeval. Hier niet. Hier werd ik uitgenodigd om mee te doen, op mijn ritme. Ik kreeg een taak, collega’s, een doel. Dankzij arbeidzorg heb ik vrijwilligerswerk gevonden in een fietsenwinkel. Het heeft mijn zelfvertrouwen hersteld. Op termijn wil ik stappen zetten naar betaald werk. Ik droom zelfs van een eigen fietsenzaak.”
Uitkering op de helling
Een grote groep van de mensen in een AMA-traject ontvangt een werkloosheidsuitkering. Deze uitkering is vanzelfsprekend een belangrijke en noodzakelijke houvast. De federale beslissing om de duur van de werkloosheidsuitkeringen te beperken tot twee jaar zal hen hard raken.
‘Een uitzondering dringt zich op.’
Een uitzondering op de tijdsbeperking van werkloosheidsuitkeringen voor mensen in erkende AMA-trajecten dringt zich dus op. Niet iedereen in deze trajecten kan terugvallen op een leefloon en zou bijgevolg teruggeduwd worden in armoede en onzekerheid.
Bovendien leidt het schrappen van de uitkering tot de ondermijning van arbeidszorg zelf. Want arbeidszorg is er net op gericht om mensen in hun vaak lange hersteltraject na psychiatrische moeilijkheden, te begeleiden naar volwaardige deelname aan de samenleving.
Niet meer maar minder activering
Het ontnemen van de uitkering is niet alleen een ramp voor de betrokkenen. Het is ook een pijnlijk signaal van exclusie, terwijl het net om mensen met een zekere activiteitsgraad gaat. Mensen die nota bene door diensten als VDAB en GTB niet toeleidbaar tot de arbeidsmarkt worden geacht, maar die ondanks alles wel proberen deel te nemen aan de samenleving. Mensen die vrijwillig meewerken, groeien, leren en herstellen.
‘Het ontnemen van de uitkering is een pijnlijk signaal van exclusie.’
Het is een stap terug in de tijd van de hulpverlening aan en het herstel van mensen met een ernstige psychische kwetsbaarheid. Finaal zal het niet leiden tot meer maar minder activering, met uitsluiting van deze mensen tot gevolg. Meer dan dertig jaar activering in de geestelijke gezondheidszorg op de schop?
Reacties [5]
Werd/wordt deze vraag tot uitzondering dan ook voorgelegd aan de bevoegde beleidsmakers? 🤔
Mensen uit de ‘onderkant vd arbeidsmarkt’, moeten de concurentie aangaan met de
‘met uitkering betaalde vrijwilligers’.
Zo spijtig…
Ik werk op mijn werk waar ik van houd. Ik voel de hete adem van flexi’s en andere voordeelstatuten. Hierdoor ervaar ik grote stress… De dag dat ik mogelijks een beetje niet meer voldoe/te veel commentaar geef vinden ze wel een goedkope werkkracht om mij te vervangen…
Ben een dame van 60 jaar.
Loopbaan 40 jaar omgezet naar de regelment van de regering 30 jaar aan 156 dagen kom ik aan 26 jaren,dus 4 jaar tekort.die 4 jaar zit ik vast in projecten van de vdab,,gespecialiseerd werkplekleren,,activeringstraject,,ama.se GRATIS werkjes doen met kleine uitkering en de jobjes zijn niet eens toekomst gericht. je moet aanhoren , je denkt toch niet dat jij op jouw leeftijd ooit nog een vast contract zal krijgen??.
4 jaar geen pensioen opbouw en geen sociale zekerheid,zou in mei 2027 op pensioen gaan maar door die 4 jaar vdab begeleiding die niet meetellen voor je pensioen kan ik pas op juni 2032 op pensioen.waarom straffen ze de mensen die wel moeite doen om vooruit te geraken,,is in begeleiding dan heen reden om die mensen 55+ als uitzondering te zien en uit respect 60 jaar zijn wie zal ĵouw nog aanvaarden als je bijna op pensioen gaat,,werkgevers zeggen,,je bent oud,,rsz ligt te hoog,,de moeite niet om vast contract te geven.je blijft vastzitten bij vdab.
Zoals oo teveel vlakken hakt het huidige regeringsbeleid er heel diep in, voor teveel mensen die het reeds financieel/sociaal al enorm moeilijk hebben! Dit is een abominatie van een regering, die enkel oog heeft voor de kapitaalkrachtigen, CEO’s en hun hele kliek! Voor deze asocialen telt enkel de mega-winst, zonder oog voor diegenen die niet meer kunnen meedraaien in hun mallemolen, nog erger;om deze mensen nog meer te isoleren en uit te sluiten! Schande voor een rijk land als Belgie, deze maatregelen grenzen aan het fascisme van voor en tijdens WO2!
Dat is jammer genoeg de huidige nefaste evolutie in de hele Westerse wereld, met de USA ‘als benchmark’ voor Europa. Fascisme duikt overal terug op, het sloop eerst langzaam binnen en nu wordt het blijkbaar langzaamaan het ‘nieuwe normaal’ onder het mom van noodzakelijke besparingen… Tegelijkertijd wordt onder meer de vrijheid van meningsuiting, protesteren, staken enz. van de bevolking gekortwiekt om ‘veiligheidsredenen’ en we staan zowat 100 jaar terug in de tijd. Zolang de rijken maar rijker kunnen worden, en liefst ook wetteloos, hun gang kunnen gaan is alles blijkbaar geoorloofd. De plebs zijn een blok aan het been en moeten knikken, als ze nog een job hebben braaf te veel belastingen betalen en anders maar creperen en verder hun mond houden. En als dat nog niet leidt tot collectieve angst, dan moet het oorlogsmonster er nog bovenop. Geld voor wapens, die waarschijnlijk en hopelijk nooit gebruikt zullen worden, én tegelijkertijd de sociale zekerheid op de schop is meegenomen.