Hoe na corona de wachtlijsten zullen verdwijnen

Van pain in the ass naar seat at the table

Vijftien jaar lang droeg ik bij aan de creatie van een andere toekomst voor mensen met een handicap in Vlaanderen. Samen met Onafhankelijk Leven was ik jarenlang de motor achter persoonsvolgende financiering.

Twee jaar geleden zei ik de organisatie vaarwel. Ik had net als zovelen het gevecht tegen de wachtlijsten in de zorg opgegeven. Maar uit het oog is niet uit het hart.

‘Mijn deelname aan de besluitvorming had een prijs.’

De strijd voor zelfbeschikking en het recht op zorg voor mensen met een beperking begon met de megafoon op de stoep voor het kabinet van de minister van Welzijn. Lange tijd waren we een ‘pain in the ass’. Maar zo rond 2011 kwam daar verandering in. De Vlaamse regering hoorde ons pleidooi voor zelfbeschikking en in een ronkende verklaring kwam er perspectief op een eigen budget voor iedereen met een handicap.

Zelf kreeg ik een ‘seat at the table’. Belangrijker dan dat: informeel kreeg ik toegang tot de hoogste beslissingsniveaus binnen de regering en overheidsadministratie. Mijn invloed was nog nooit zo groot. Dacht ik.

Wachtlijsten bleven taboe

Maar mijn deelname aan het besluitvormingsproces had een prijs.

Eén onderwerp bleef taboe: de wachtlijsten. Ik moest stoppen met actievoeren. Na elk interview dat ik aflegde over de wachtlijsten, kreeg ik een kwade telefoon van de minister. Er werd me duidelijk gemaakt dat zo de deuren opnieuw zouden sluiten.

En ik plooide. Net als zowat elke vertegenwoordiger van mensen en organisaties in de zorgsector legde ik me neer bij de realiteit van budgetneutraliteit. Er was gewoon geen geld om de zorgcrisis en dus de wachtlijsten aan te pakken.

Corona toont dat er wel geld is

Met de coronacrisis in volle gang kijk ik verwonderd naar de maatregelen van onze regeringen. Ze beslissen vandaag om onze economie te redden. En daarvoor maken ze miljarden euro’s vrij. Investeringen voor de toekomst. Allicht de enige juiste beslissing die een regering vandaag kan nemen.

‘Budgetneutraliteit is een politieke keuze.’

Maar nu wordt het duidelijk dat het idee van budgetneutraliteit een politieke keuze is. Dat een overheid wel kan investeren in een crisis. Dat de realiteit van vandaag niet meer die van gisteren is.

Nu de helden. En morgen?

De kans is groot dat onze regeringen, na de coronacrisis, teruggrijpen naar het aloude neoliberale recept van een zwakke staat, lastenverlagingen en begrotingsdiscipline. Mogelijks redt de overheid wel de banken en luchtvaartmaatschappijen en worden hun verliezen genationaliseerd met de inkomsten die wij belastingbetalers hen geven.

Quasi zeker komen er opnieuw besparingen in cultuur, sport, vrije tijd en wie weet zelfs het onderwijs. De tering naar de nering zetten. Snoeien om opnieuw te bloeien.

‘Nieuw besparingen doorvoeren in de zorg? Dat zal geen enkele minister durven.’

Maar volgende jaren nieuwe besparingen doorvoeren in zorg en welzijn? Dat zal geen enkele minister durven. De helden van de zorgsector zijn vandaag en morgen onaantastbaar.

Want het zijn zij die vandaag zorgen voor de kinderen en volwassenen met een handicap, voor de ouderen en voor zij die ziek zijn. Vandaag riskeren mensen in de zorg hun eigen gezondheid voor die van een ander. Ze krijgen applaus. En terecht. Het zijn helden.

Spanje of de Verenigde Staten

“Ik ben ik blij dat ik niet in Spanje of de Verenigde Staten woon”, hoorde ik iemand onlangs zeggen. Vandaag beseft elke Vlaming het belang van onze nog altijd goed uitgebouwde zorgsector. En dat is een kans. Een kans op het einde van de wachtlijsten in de zorgsector.

Daarom pleit ik voor een offensieve strategie: weg met de wachtlijsten, voor een massale investering in de zorg. Nu hebben leiders in de zorgsector nog hun handen vol om de crisis te managen. Morgen wacht hen een unieke kans. Maak zorg en welzijn sterker!

In de war

Die beslissingsmakers in zorg en welzijn zijn waarschijnlijk ook in de war. Want hoe reageer je nu in zo’n maatschappelijke crisis?

Een deel van hen zal reageren in alle bescheidenheid: “De noden in de samenleving zijn nu zo groot dat die van zorg en welzijn onbelangrijk zijn.” Een ander deel zal reageren vanuit angst: “Komen er toch besparingen aan?”

‘Het voordeel van een crisis is dat het de geesten opent.’

Maar de maatschappelijke steun zal gaan naar zij die een offensieve strategie naar buiten brengen. Wie morgen een massale investering in de zorg durft te bepleiten, mag rekenen op actieve steun van de bevolking zoals je ze nog nooit in je leven zag.

Medewerkers van ziekenhuizen, gehandicaptenzorg, wijkgezondheidscentra, jeugdhulp en ouderenzorg kunnen nog een tijdje de vruchten plukken van hun heldenstatus. Neem dat van mij aan.

Het voordeel van een crisis is dat het de geesten opent. Wat gisteren normaal was, is vandaag abnormaal. Wat morgen normaal is, was gisteren absurd. Vandaag beseft elke Vlaming dat een regering wel kan investeren. Waar een wil is, is blijkbaar een weg.

Vandaag, in tegenstelling tot gisteren, beseft elke Vlaming ook hoe belangrijk ons zorgsysteem is. En politici kunnen niet anders dan volgen. En dat zullen ze doen. Een zorgsector met een offensieve politieke strategie wint. Ik beloof het.