Leefloon: geen gunst of aalmoes
Het ABVV strijdt elke dag voor een rechtvaardige samenleving waarin niemand in armoede leeft. Het hoogtepunt van beschaving is niet technologie, economische groei of een nieuw architecturaal meesterwerk. Het hoogtepunt van beschaving is zorgen voor wie het nodig heeft, voor je naasten. Want je meet een samenleving niet aan haar rijkdom, maar aan hoe ze omgaat met haar kwetsbaarste burgers. Dat ligt ons als vakbond nauw aan het hart.
‘Doen alsof leeflonen kwistig worden uitgedeeld, is populistische nonsens’
En daar gaat het mis. Het leefloon is geen gunst of aalmoes, het is een bittere noodzaak. Toch is het bedrag zo laag dat een menswaardig bestaan nauwelijks mogelijk is. In de OCMW’s zetten duizenden mensen zich dagelijks in om onder een enorme druk een antwoord te kunnen bieden aan de precaire situaties die zich aandienen.
Doen alsof leeflonen kwistig worden uitgedeeld, is populistische nonsens met als doel de rechten van de meest kwetsbaren opnieuw aan te vallen. Niemand ‘kiest uit plezier’ voor een leefloon. Voor velen is het een harde, vaak vernederende realiteit. En zelfs dat is niet genoeg.
Eerlijke behandeling voor normaal leven
Leeflonen schieten tekort. Drie opeenvolgende verhogingen van het leefloon – in 2021, 2022 en 2023 – hebben de situatie iets verbeterd. Maar een alleenstaande haalt vandaag slechts 78 procent van wat nodig is om aan armoede te ontsnappen, een koppel 80 procent. We zijn iets dichter bij de meet, maar de kloof blijft groot.
Daarom bestaat er aanvullende financiële steun waarmee mensen bijvoorbeeld energie-, school- en medische facturen betalen. Om de binnengekomen aanvragen te objectiveren en te harmoniseren ontwikkelden onderzoekers van de Thomas More Hogeschool referentiebudgetten: berekeningen van wat iemand minimaal nodig heeft om zonder schaamte deel te nemen aan de samenleving. Geen luxe, geen vakantiehuis of dure voeding. Gewoon een normaal leven, zonder tekort.
Die wetenschappelijke berekeningen werden omgezet in de REMI-tool. Die tool stelt OCMW’s in staat objectief vast te stellen hoeveel extra financiële steun een gezin nodig heeft. Wetenschap biedt hier de broodnodige houvast, zeker in tijden van beperkte budgetten en moeilijke keuzes.
De REMI-tool brengt niet alleen duidelijkheid, maar ook bescherming. Ze helpt OCMW-medewerkers door berekeningen objectief te maken, en moet voor consistentie zorgen. Of je nu in Gent, Charleroi of Turnhout hulp vraagt, je wordt eerlijker behandeld.
Harde keuzes die kwetsbaren treffen
De Vivaldi-regering trok jaarlijks een extra subsidie van 35 miljoen euro uit voor aanvullende financiële steun voor OCMW’s die gebruik maken van de REMI-tool. Onderzoek van KU Leuven en UCL bevestigt het effect: gezinnen krijgen door de tool niet vaker extra steun, maar de steun is wel stabieler en hoger. Die stabiliteit biedt ademruimte. Want wie constant in financiële onzekerheid leeft, kan niet vooruit, niet integreren, niet bouwen aan een betere toekomst.
‘Wie constant in financiële onzekerheid leeft, kan niet vooruit.’
Toch dreigt alles te verdwijnen. De subsidie was voorlopig verlengd tot en met april, maar is nu ‘bevroren’ door federaal minister van Maatschappelijke Integratie Anneleen van Bossuyt (N-VA) in afwachting van een evaluatie. De nieuwe besturen staan nu voor een harde keuze: extra steun betalen met eigen middelen – als die er al zijn – of de hulp verminderen. Beide scenario’s treffen de meest kwetsbaren. Veel OCMW’s gaven al aan dat het schrappen van deze steun onaanvaardbaar is, maar hun stem botst op lege gemeentekassen en een overheid die zich steeds verder terugtrekt.
Kijk naar de cijfers: in 2024 ging van deze extra subsidie 2 miljoen euro naar Antwerpen, 2,2 miljoen naar Luik, 1,7 miljoen naar Charleroi en 1,1 miljoen naar Gent. Dat zijn geen overbodige uitgaven. Het is wat nodig is om gezinnen overeind te houden, kinderen naar school te sturen met een brooddoos die niet leeg is, en mensen te behoeden voor wanhoop.
Geen half werk
Als de financiering verdwijnt, wordt het leefloon opnieuw vaker wat het altijd al was: een bedrag dat mensen dwingt om steun te zoeken bij familie, vrienden of liefdadigheid. De REMI-tool zal verdwijnen, samen met de consistentie en de rust die ze bracht. Dat zou een collectieve mislukking zijn.
‘Maak deze aanvullende subsidie structureel.’
Minister van Bossuyt moet de 35 miljoen euro bevroren leefloonsubsidies dan ook snel ontdooien. Meer nog, het ABVV roept op om deze aanvullende subsidie vanuit de federale overheid structureel te maken. Geen tijdelijke subsidies, geen halve maatregelen. Structurele financiering is de enige manier om ervoor te zorgen dat niemand wordt afgeschreven.
Wie weigert om die keuze te maken, organiseert de armoede eerder dan ze te bestrijden. Daar wordt niemand beter van.
Reacties [2]
Geachte heer De Weerdt,
Beste baas van het ABVV,
Ik deel uw mening, de leeflonen zijn te laag en het krijgen is geen sinecure en subsidies nemen ze de OCMW’s af en druk op het OCMW is het zeker. Toch zou ik uw diensten ook willen vragen te kijken naar de laagste werkloosheidsuitkeringen, deze liggen op jaarbasis heden onder het leefloon volgens de site van RVA (persoon met gezinslast 1.773,98 euro, terwijl het leefloon 1.776,07 euro bedraagt. Categorie samenwonende zijn er ook een aantal, enkel alleenstaanden zijn altijd beter af met een werkloosheidsuitkering).
Met vriendelijke groeten.
Vanuit een OCMW.
Ik werk voor dat bedrag.
Zelfs voor minder dan dat bedrag. Mijn maandloon bedraagt minder dan 1100€ en het lukt ook…
Ik vind die leeflonen te hoog. Want ik moet vervoer voorzien (geen bus in mijn straat) en mij dagelijks netjes kleden.
Met een leefloon zou ik toch gemakkelijker zijn…