Paniekaanval
Op een doordeweekse dinsdagochtend word ik op de trein gekaapt door een paniekaanval.
Ik draai als een tol, ben kotsmisselijk, hap naar adem. Mijn zicht vervaagt, in het station durf ik niet meer op mijn fiets stappen. Ik ga te voet naar mijn werk, alsof ik dronken over een springkasteel waggel. Niet veel later zwalp ik opnieuw huiswaarts.
‘Ik draai als een tol en ben kotsmisselijk.’
Op mijn eerste doktersbriefje lees ik: ‘surmenage’. Dokter Google vertaalt dat als overspanning, het voorgeborchte van burn-out. “Prima, dat kunnen we nog keren”, denk ik. Op het volgende attest verschijnt het woord burn-out. “Oké dan maar, ik weet wat me te wachten staat.”
Niets blijkt minder waar.
“Je hebt een burn-out”, klinkt zo ongeveer hetzelfde als: “Proficiat, je mag op trektocht door de woestijn.” Je weet wat een trektocht is en je weet wat een woestijn is. Maar als je niet door een woestijnmens gegidst wordt, maak je de gekste dingen mee en kan je verdomme lang onderweg zijn.
Schrikken en schreeuwen
Ik zag elke maand mijn huisarts, volgde een traject bij een psycholoog, ging naar een burn-outcoach. Ik kan me niet herinneren dat een keer grondig uitgelegd werd wat burn-out is, wat er écht met me aan de hand was. Of wat er nog zou komen.
Aanvankelijk telde ik zo’n 25 klachten, voor mij de basis van mijn burn-out. Maar in latere fases geraakte ik regelmatig in paniek door nieuwe kwalen. Mijn hulpverleners bestempelden die altijd als normaal, maar wel pas op het moment dat ik er zelf naar vroeg.
Nooit werden mogelijke klachten proactief gecommuniceerd.
Labiel als Trump
Niemand waarschuwde me er bijvoorbeeld voor dat ik soms zo labiel zou zijn als Donald Trump.
Als journalist had ik geen traan gelaten in verzengende Iraakse of ijskoude Libanese vluchtelingenkampen. Maar plots stroomden de tranen over mijn wangen bij een tv-fragment over stotteraars.
Wanneer mijn lief onverwachts een kookpot liet kletteren, schrok ik zo fel dat ik kon schreeuwen en huilen tegelijkertijd. En moest ik daarvan bekomen onder een deken. Je begint voor minder aan jezelf te twijfelen.
Moedig
Toen ik bijna meteen naar de psycholoog ging, werd dat als moedig bestempeld. Maar de eerste weken draaide ik er net niet van mijn stoel van vermoeidheid. Ik had niet de moed om naar een broodautomaat te wandelen, laat staan dat ik plots aan het ‘Grote Meesterwerk Ik’ kon werken.
‘Ik had niet de moed om naar een broodautomaat te wandelen.’
Ik analyseerde gedachten en gevoelens, ging op zoek naar rustgevers. Ik moest zelf aanvoelen wat me goed deed. Voelen!
Ik voelde toen zo verdomd veel dat ik er letterlijk misselijk van werd. Ondertussen stak ik die niet uitgelegde burn-out tussen m’n oren, als een voornamelijk psychisch probleem dat ik in m’n hoofd moest oplossen. Terwijl het veel meer was dan mijn hoofd.
Lichamelijke uitputting
Dat ik voor de stomste dingen zou huilen, dat ik amper nog wist wie ik was en me volledig leeg voelde: het was logisch. Omdat de basis van burn-out chronische stress is.
Niet heel accuraat samengevat: die stress genereert cortisol, die dan weer negatieve invloed heeft op hersendelen zoals de prefrontale cortex, hippocampi of amygdala. Anders gezegd: lichaam en geest slaan samen op hol.
‘De basis van burn-out is chronische stress.’
Maar niemand had me daar dus voor gewaarschuwd. Die simpele informatie leerde ik namelijk niet van hulpverleners, maar uit Nederlandse artikels met neurowetenschappers Brankele Frank en Nikki Korteweg.
Dat niet-weten zorgde voor vreselijke onrust. Maar dat begon me pas meer dan een jaar later te dagen. Nadat ik toevallig op de blog van de Nederlandse psycholoog Robbert Houtman stootte.
Uitputtingsreactie
Burn-out is voor Houtman “primair een lichamelijke uitputtingsreactie”. Die laatste twee woorden waren cruciaal voor mij. Net als deze stelling: “Hoe meer je burn-out als iets lichamelijks kunt zien en hoe meer je snapt wat je wel en niet van jezelf kunt verwachten, hoe sneller je lichaam in herstel kan komen.”
Deze eenvoudige zin verduidelijkte voor mij alles: “Het lichaam is op hol en tegelijk uitgeput. Wat tot allerlei gekke symptomen kan leiden, met veel zorgen en frustraties tot gevolg.”
En nu komt-ie: “Meer nog dan bij alle andere klachten denk ik dat de juiste info over burn-out je al van een dolend pad kan afhelpen. Het heeft alle tijd nodig, maar snappen waar je in zit en wat dat betekent, geeft je een kader waarmee je jezelf kunt begrijpen en je je herstel kunt optimaliseren.”
Dàt had ik dus gemist. Net als Houtmans’ herkenbare vervolgblogsover herstel, trouwens.
Artikels en praatjes
Neem ik mijn dokter, psycholoog of coach iets kwalijk? Niet echt. Ze hebben hun best gedaan. Mijn dokter heeft uren tijd en empathie voor me vrijgemaakt, van de psychotherapie heb ik dingen opgestoken, mijn coach stelde me regelmatig gerust (wat ook scheelt).
Ik was bovendien niet moedig genoeg om hen bovenstaande twijfels voor te leggen. En ik heb wellicht goed geacteerd: dat het al bij al behoorlijk met me ging, omdat ik zo snel mogelijk weer aan het werk wilde.
‘Mijn dokter deed zijn best.’
De vraag is ook: Konden ze wel grondig uitleggen wat burn-out is? Als burn-outer valt het op. Elke dag opnieuw word je platgeslagen met het woord in artikels, op televisie of in dagelijkse gesprekken. De grap is evenwel dat die stukken of praatjes nooit over de kern gaan: Wat de ziekte precies inhoudt. Maar weten we dat eigenlijk wel helemaal?
Toen ik de jonge psychiater dr. Thomas Pattyn mijn frustraties voorlegde, klonk diens antwoord zo: “Ik denk dat het ‘infoprobleem’ dat je omschrijft zeker bestaat en dat daarvoor verschillende oorzaken zijn. Maar als niet volledig geweten is vanwaar de klachten komen, wat de ‘diagnose’ van burn-out juist inhoudt, dan is er een groot risico dat de behandelingen en begeleidingen allerlei kanten oplopen. En dat de elementen die we wel kennen soms ondergesneeuwd geraken.”
Meer mening dan feit
Thomas Pattyn stuurde met zijn antwoord drie dingen mee. Een video waarin zelfs drie Nederlandse psychiaters niet tot dezelfde conclusies komen over burn-out.
Daarnaast een artikel van liaison-psychiater Marc Stein uit het vakblad ‘De Nieuwe Psychiater’. Het stuk had de veelzeggende titel: ‘Burn-out, een containerbegrip?!’ en in de inleiding deze zin: “Er is geen biomarker voor burn-out. In de DSM-5 is er geen definitie te vinden.” En verder: “Ik zie dat huisartsen, en ook veel psychiaters, het probleem (h)erkennen, maar dat de gelaagdheid van het begrip burn-out nog onvoldoende is doorgedrongen.”
‘Een veelkoppig monster verdraagt geen gemakkelijke oplossing.’
Het derde stukje, van de Nederlandse psychiater Christiaan Vinkers, vond ik helemaal boeiend. Of wat dacht je van deze zin: “Het is een reëel probleem, maar wat we over burn-out denken te weten is meer mening dan feit.” En ook: “Iedereen doet alsof duidelijk is wat een burn-out is, terwijl we dat eigenlijk niet precies weten en professionals het niet goed kunnen vaststellen.”
Veelkoppige kern
Wat de conclusie dan is? In tegenstelling tot anderen behoed ik me voor grote uitspraken. Zo wil ik allerminst betogen dat alleen al het verschaffen van basisinformatie de remedie zou zijn.
Een veelkoppig monster als burn-out verdraagt geen gemakkelijke oplossing. Of om psycholoog Houtman nog eens te citeren: “De beste leermeester is nog altijd de burn-out zelf.” Maar, en daar ben ik na die vele rotte maanden van overtuigd geraakt, het zou burn-outers wel helpen als ze die basisinformatie zouden krijgen.
Bij dezen eerst een oproep aan collega-journalisten (en anderen): gooi niet om de haverklap het woord op. Mijd welbespraakte burn-out-commerçanten met mooie theorietjes, zoek in de plaats eens neurowetenschappers op of een saaie psychiater. Hoed je voor lijstjes met zogezegde tips of cijfertjes, als je zelfs niet tot de kern van de ziekte geraakt.
Om tot die kern te komen, reken ik op bloggende psychologen zoals Robbert Houtman (die naar mijn beleving ook op het juiste herstelpad zit). Maar ook op psychiaters zoals Christiaan Vinkers of Thomas Pattyn, dokters die in tijden van burn-out-overload eerlijk durven toegeven dat er opvallend weinig wetenschappelijke kennis is over de ziekte.
‘Geef burn-outers uitgebreide, duidelijke informatie over wat geweten is over burn-out.’
Om Vinkers een laatste keer te citeren: “Het is de vraag of alle tijd, geld en moeite die we in burn-out steken zinvol is zolang we niet goed weten wat het is.”
Geef informatie!
Mijn belangrijkste oproep is er een aan hulpverleners.
Geef burn-outers uitgebreide, duidelijke informatie over wat geweten is over burn-out. Zorg voor de tools om die kennis helder aan te brengen. Leg uit wat chronische stress is, verklaar lichamelijke uitputting. Licht toe wat de impact daarvan is. Zeg wat er in al die zieke hoofden en lijven gebeurt.
Al was het maar met een simpele burn-outwebsite, ouderwetse folders of wat dan ook. Maar vertel ons alsjeblieft eindelijk wat het is, burn-out.
Reacties [24]
En nu is er het boek van Marijn Sillis. Ik las toevallig een interview met hem over zijn boek en zijn burn-out. Niet nog een boek over burn-out, neen ik zou het niet kopen. Maar anderzijds intrigeerde hetgeen in het artikel gezegd werd me. Ik voelde herkenning. En enkele dagen later in de bibliotheek, lag daar het boek bij de nieuwe aanwinsten. Ik nam het mee, kon het thuis altijd aan de kant leggen. Maar op twee dagen had ik het uit, moest ik het uit hebben. Die boodschap: het is pas wanneer je stopt met werken aan je burn-out om terug aan het werk te kunnen, dat je kunt herstellen. Daar heb ik 7 jaar overgedaan, om zelf tot dat besluit te komen dat ik “terug gaan werken” ga loslaten en zal zien hoe ver ik herstel, en dat op mijn tempo. Maar ook dat ik dit zelf aanvaard (ik moet het nog regelmatig voor mezelf herhalen). En neen, de adviserend geneesheer is daarin bij mij geen hulp. De insteek is daar “Wat hebt ge ondertussen ondernomen om weer aan het werk te kunnen?”
Dus als ik het goed begrijp gaat een burn out nooit meer over?
Ik zit er zelf nu 2.5 jaar in, de meeste heftigheid is er van af, echter leefbaar is het ook nog niet.
Je blijft zo’n beetje gevoelig voor alles wat een beetje stress bevat.
Zijn er hier ook mensen die wel weer na een bepaalde tijd een menswaardig bestaan gekregen hebben?
Artikel toont nog eens aan dat er duidelijk nood is aan “erkende” stress en burn-out coaches. Want ik leg in de eerste sessies uit wat burn-out is vooral in in het brein en wat doet het met het lichaam. Daarna bekijken we waar de chronische stress bij elke burn-outer vandaan komt en iets later kijken we hoe we dit patroon op een gezonde manier kunnen veranderen. Hoop dat andere coaches iets meer doen dan alleen maar gerust stellen zoals ik hier lees!
Een zeer mooien krachtig artikel. Waarom wordt er nog steeds zo onhandig, zelfs onwetend, omgegaan met burn out, angtstoornissen, paniekaanvallen?
Mischien kan het EHBBO Zakboekje ook een hulp betekenen in het verhelpen van burn-out. Gratis te downloaden https://www.werkbaarwerk.be/werkbaarwerk/tools-en-voorbeelden/ehbbo-zakboekje Voor hulp bij de implementatie mag je me (auteur) contacteren hilde.clement@vision4dynamics.com
Een mooi verhaal met veel waarheid. Toch is er ook een andere kant, hoe komen hulpverleners aan nieuwe inzichten, hoe blijven we bij. Om te informeren, psycho educatie te geven moet je het zelf wel begrijpen. Dat is moeilijk tenzij je het ervaren hebt. Nog los van het gegeven dat al die ontwikkelingen zo versnippert binnendruppelen, hoe zoek je die snippers en hoe deel je die met elkaar. Wie zet zulke informatie om in een gedegen aanbod?
We leven in een tijd van veel snelheid en niet veel tijd en dan gaat het langs ons heen. Dan hebben en ontstaan goede ideëen die vervliegen omdat ze te lang op de plank liggen omdat we de tijd niet hebben. Hoeveel meer zou een specialist, bijvoorbeeld een internist, weten als hij weer tijd heeft en vraagt/ luistert, voelt/ palpeert/ observeert en zijn onderzoeksuitslagen erlangs legt. Zou de zorg verbeteren?
Burnout is dit een ziekte of is het een syndroom? Kan je lichaam en geest wel scheiden? Het cartesiaans denken wordt meer en meer verlaten.
Heel mooi verwoord waar veel mensen tegen aanlopen. Ik ook tijdens mijn Burn-Out, nu ongeveer 5 jaar geleden. Ik ben toen ook helemaal zelf op zoek moeten gaan naar informatie en ben ook vooral naar de fysieke kant van het stressverhaal gaan kijken. Door te begrijpen wat er aan de hand was, kon ik mijn lichaam ook beter gaan ondersteunen. Het advies om het werk van neurowetenschappers te bekijken is heel terecht. Ondertussen heb ik een enorme passie voor de neurowetenschappen en alles wat met het zenuwstelsel te maken heeft. Het is mijn droom om steeds meer met deze materie aan het werk te gaan om mensen hierin te helpen en als het ware een woestijngids te zijn! Daarom dat ik twee maanden geleden Burn-Out Academy (http://www.BurnOutAcademy.be) oprichtte, een eenvoudige maar innoverende Burn-Out website waar je een oproep naar doet. Ook ik blijf nog elke dag bijleren over ons wonderlijke lichaam en de reacties op de omgeving die we het aanbieden!
Heb mijn ganse traject met bijzonder weinig steun doorstaan. Het heeft lang geduurd om er door te ploeteren, maar door zelf te zoeken en te lezen ben ik heel veel te weten gekomen. Ik speel nu met de idee om als ervaringsdeskundige anderen te helpen en intussen blijf ik zelf zeer alert voor tekenen aan de wand.
Binnen de Vlaamse overheid hebben we een preventief beleid rond stress en burn-out uitgewerkt. Signaalherkenning bij collega’s en leidinggevenden is inderdaad heel belangrijk, evenals inzicht in het verloop van de ziekte. Dergelijk preventief beleid zou standaard moeten zijn in elke organisatie. Zie onze website: https://overheid.vlaanderen.be/stress-en-burn-out
Met vzw Burn-Out.Vlaanderen is die simpele burn-out website al even een feit, je vindt er de basis informatie zonder een nieuwe overload aan prikkels te willen genereren. Onze facebook groep zorgt ervoor dat lotgenoten elkaar kunnen vinden en ervaringen kunnen uitwisselen (ook al is herstel een zeer individueel proces). Een aantal vrijwillige burn-out begeleiders helpt hen online verder stappen te ondernemen richting anders/gezonder werken/leven. Meer info: http://www.burn-out.vlaanderen en https://www.facebook.com/groups/vzwburnoutvlaanderen/
Na 2 burn outs gehad te hebben op mn 26e en terug op mn 38ste kan ik vertellen dat bij de 2de keer het leek alsof er letterlijk zekeringen lossprongen. Hoe je die terug goed krijgt ? Tijd en voeding en opvolging. Dat llaatste moet je zelf consttant bewaken. Ook daarin zou dieper in begeleid kunnen worden.ik geloof in de werking van ervaringsdeskundigen en fysisch natuurlijke en geestelijke begeleiding. Maar veel mensen zitten bij n BO ook in een communicatieve blokkade. Bedankt voor dit artikel.!
Ik ben 2 jaar geleden gecrasht, zoals ik het noem. Ik durfde eindelijk aan te geven aan mijn familie dat ik op was. Ik kreeg niet de hulp die ik verwacht had van hen (al was het maar een luisterend oor, zonder oordelen). Ik heb dan maar zelf hulp gezocht. Ondertussen gaat het opnieuw beter, maar blijf ik vechten. Ik heb lang niet geweten dat ik eigenlijk geen grenzen heb. Voor mij blijft het elke dag oefenen. Ik ben mijn dokter/psychologe en therapeuten heel erg dankbaar voor de tools die ze mij aangereikt hebben. En ik kom er nu eerlijk voor uit. Want wees gerust, er is en blijft taboe. Juist dat taboe wil ik helpen doorbreken.
Ik heb het bijna 5 jaar geleden gekregen en vraag mij af… geraak ik er nog vanaf? Mijn batterij is leeg en laad niet meer op. Kom ik in een stress moment begin ik te hyperventileren. Had toch al verwacht dat ik terug de oude was 😣
Jenny,
Ik ben er van overtuigd dat we gevoelig blijven. Maar met de juiste hulp/tools leer je er beter mee omgaan. Zelf probeer ik niet meer zo streng te zijn voor mezelf en echt mijn grenzen aan te geven. Ik oefen elke dag met vallen en opstaan. Succes.
Heel sterk geschreven! Eerlijke communicatie die we nodig hebben.
Als journalist draag je zo al een deel bij aan de oplossing. Dank daarvoor.
mooi artikel, BO je weet niet wat je overkomt, je snapt er niets van. Maar het is ook zo dat bij een BO de klachten, problemen zich bij iedereen zich anders manifesteert. het lichaam is slim het zoekt je zwakste plek om je iets duidelijk te maken, je lichaam te stoppen. ik vond het moeilijk dat ik enkel al die artikels tegenkwam van zo de hard werkende managers/CEO ed. die een Bo krijgen en daarna na hun BO leukweg een andere carrière begonnen. Ik halftijds werkende en moeder kon toch geen Bo krijgen? die eenzijdige berichtgeving met grote succesverhalen hebben mij lang parten gespeeld. voor mij is het leven na mijn BO nooit meer hetzelfde! mijn succes is dat ik wel terug gelukkig kan zijn met alle kleine dingen die lukken.
Herkenbaar. En dat is al een hele steun, opluchting.
Ik weet ternauwernood wat mijzelf overkomt, krijg goed bedoelde raad en artikels doorgestuurd (waaronder deze, die eindelijk eens echt “nuttig” blijkt). Ik doe wat er verwacht wordt, zowel van mijzelf als van buitenaf, ga naar de psycholoog, die geen uitspraak wil doen over burn-out, die niet voor tips en tricks is, ga naar mijn huisarts, de osteopaat en kine, maar blijf mij voelen als een verloren gelopen in kind in een donker bos.
De stress giert letterlijk door mijn lijf en ik krijg het niet weg. “Rotte maanden”.
Tot slot dit citaat van Elke Van Hoof in het kader van het onderzoek naar hoogsensitiviteit, maar dat ook algemeen geldt: “Labels, etikettering of diagnosticeren: het heeft voor- en nadelen…. Er zit zelfs een gevaar in verscholen: onjuist en oneigenlijk gebruik van een bepaald etiket verkleint net de kans om de juiste zorg en steun te krijgen.”
Duidelijke info en bijgevolg de juiste hulp en steun is meer…
Burn out is een overbelasting van het autonoom zenuwstelsel, uitgelokt door langdurige stress, verlies, onverwerkte emotionele zaken, een teveel aan (digitale) prikkels. Een overbelasting, een hulpkreet van je eigen lichaam om aan te tonen dat je patronen onhoudbaar zijn geworden, een noodstop waar je geen controle over hebt.
Dit is mijn eindconclusie na 6 jaar zelfstudie omtrent dit fenomeen. De klassieke hulpverlening daar heb ik amper iets aan gehad.
Volledig waar., het artikel is pijnlijk herkenbaar. Als men mij vraagt wat een burn-out is dan zeg ik een zoektocht. Een zoeken naar- rust
– energie – (h)erkenning- balans- een nieuwe ik- goesting -de juiste hulpverlening op het juiste moment-grenzen- contact met mijn eigen lijf- minder piekeren- minder pijn….
Zo individueel … als je jaren over je grenzen ging , heb je ook jaren nodig voor herstel. Nooit nog zal alles hetzelfde blijven dan voor de BO. En misschien maar goed ook. BO is het signaal dat je het best anders aanpakt, anders beslist, anders denkt…om er dan met een leven dat beter bij je past uit te komen .
“Een zoeken naar rust – energie – (h)erkenning- balans- een nieuwe ik- goesting -de juiste hulpverlening op het juiste moment-grenzen- contact met mijn eigen lijf- minder piekeren- minder pijn….”
Heel herkenbaar! Ik zit ook in een transitie: is het een BO, een depressie of zelfs de menopauze? Vele symptomen lijken op elkaar.
Ik ervaar vooral het belang om aanwezig zijn in het moment. Om de signalen van mijn lijf op te vangen. Te luisteren naar wat beter voelt & dat trachten waar te maken.
Das nog ni zo simpel blijkt, ik loop vooral tegen mijn eigen onmacht aan. En mijn omgeving spiegelt me dat perfect terug. Hoe pijnlijk ook. Zelfwaardering is n° 1 van mijn aandacht: ontdekken, aanvaarden & elke keer kiezen voor een liefdevolle(re) gedachte.
Durven gaan voor mijn waarheid ongeacht alle remmingen, aannames & overlevingsstrategieën nog actief in mij aanwezig. Voelen, kiezen & opnieuw beginnen. Elke keer weer. Tot liefde een gewoonte is.
Dank voor dit artikel! En voor deze reacties! Zo herkenbaar! Een beetje verwoord wat zo moeilijk onder woorden te brengen is. Ik ben ook gecrasht na een paniekaanval waar er geen rede tot paniek was. Bij mij was de diagnose ‘chronische hyperventilatie’ en ‘lichte depressie’… Ik ben anderhalf jaar met pensioen en het voelt alsof mijn lichaam in de vroegere ‘stressmodus’ wil blijven en niet mee ‘op rust’ wil, dat heeft een kortsluiting gegeven. Wandelen in de natuur heeft me erg geholpen!! Zo weinig mogelijk prikkels opzoeken. Blijven geloven dat alles terug ‘vredig’ zal verlopen!
Goed omschreven wat moeilijk uit te leggen valt…
Wat je zegt klopt je moet uiteindelijk er zelf achter komen wat een burnout is. Simpel gezegd heb ik het beschreven alsof er een kanonskogel door je persoonlijkheid word geschoten.Je kijkt in de spiegel en denkt wie is die vent. Uiteindelijk wel de uitleg gekregen dat mensen die hart voor de zaak hebben en perfectionistisch zijn.
Teveel hooi op hun schouders nemen.
Zeker lezen
Jongvolwassenen in detentie: ‘Zorg moet fundamentele pijler blijven’
‘De kerstmarkt heeft betere openingsuren dan de sociale dienst’
Arts Wouter Arrazola de Oñate: ‘Racisme maakt mensen ziek’
Functionele cookies Always active
Voorkeuren
Statistische cookies
Socialemediacookies