‘We hadden voor eigen succes kunnen gaan, maar zijn doordrongen van een sterk gemeenschapsgevoel’

TGV

“De Cesmeli-Yüksel-TGV raast maar door. Het lukt amper om hen te volgen, maar we surfen nog altijd graag mee op hun aanstekelijke energie.” Het zijn de woorden van Nathalie Van Laere, voormalig diversiteitscoördinator bij Gents Kunstenoverleg en huidig bestuurslid bij Burgerplicht.

‘Het initiatief van dit artsenkoppel groeide in een rotvaart uit tot een begrip in Gent.’

Van Laere sprak ze uit tijdens de voorstelling van de resultaten van een enquête die vzw Burgerplicht uitvoerde bij Gentenaars met een migratieachtergrond. Thema van de bevraging: het Gents cultuurlandschap.

Tijdens de voorstelling valt meteen op wat met de ‘Cesmeli-Yüksel-TGV’ bedoeld wordt. Ercan Cesmeli, voorzitter en medeoprichter van Burgerplicht, houdt de regie van de avond subtiel doch strak in handen. Hij is voortdurend in de weer om de puntjes op de i te zetten en alles vlot te laten verlopen.

Wanneer we hem samen met zijn vrouw en medeoprichter Leyla Yüksel ontmoeten in hun huis in een mooie buitenwijk in Gent, valt het op. Ze praten beiden honderduit.

Burgerplicht, het initiatief van dit artsenkoppel, groeide in een rotvaart uit tot een begrip dat blijft doorrazen. Met hun eeuwig enthousiasme en engagement schudden ze Gent wakker.

Aan goede intenties geen gebrek

De uitkomst van de cultuurenquête, afgenomen bij meer dan vierhonderd Gentenaars met een migratieachtergrond, is weinig verrassend. Het huidige culturele aanbod is weinig bekend, omdat het nog te weinig op maat is van de groeiende groep mensen met een migratieachtergrond. Die laatsten willen graag van het lokale cultuuraanbod proeven en ervoor betalen, maar vinden te weinig hun gading. De kloof tussen de culturele status quo en de diverse gemeenschappen blijft groot.

“Aan goede intenties nochtans geen gebrek”, zegt Ercan Cesmeli daarover. “Gent en de cultuursector staan algemeen geboekstaafd als progressief, maar net daardoor blijven er heel wat sluimerende vooroordelen en blinde vlekken overeind.”

“Soms gaat men het ook te ver zoeken”, vervolgt hij. “Dan halen ze buitenlandse artiesten uit Mosoel of Kaapstad naar hier voor een residentie om toch maar hun diversiteitscijfers te halen. Terwijl de jongeren in onze wijken ook barsten van het talent. Bovendien hebben die jongeren hier een netwerk dat een jong en divers publiek naar de cultuurhuizen kan trekken.”

Pioniers

Het is een soortgelijke kloof die tijdens de coronapandemie kwam bovendrijven en beide dokters deed besluiten om de kiemen van Burgerplicht te leggen.

‘Ercan en Leyla zijn de allereerste studenten met Turkse roots die hun studies geneeskunde in België met succes afrondden.’

“Tijdens de pandemie was er plots de kritiek dat bepaalde gemeenschappen in ons land zich niet aan de maatregelen hielden”, vertelt Ercan Cesmeli over het ontstaan van Burgerplicht. “Ook de Turkse gemeenschappen werden met de vinger gewezen. ‘We bereiken ze niet’, klonk het toen.”

“Al snel bleek dat die gemeenschappen niet altijd even goed op de hoogte waren van wat er nu precies gaande was. Wij wilden hen in onze eigen Turkse taal informeren over de maatregelen. Tegelijk wilde we vanuit de Turkse gemeenschappen in Gent solidariteitsacties opzetten om de zorg een hart onder de riem te steken.”

Cesmeli en Yüksel zijn kinderen van Turkse arbeidsmigranten. Beiden zijn ze pioniers die als eersten van de familie hogere studies konden aanvatten. Ze waren zelfs de allereerste studenten met Turkse roots die hun studies geneeskunde in België met succes afrondden en zich verder specialiseerden tot respectievelijk gastro-enteroloog en gynaecoloog.

Met beide voeten in deze maatschappij

“We komen niet uit een geprivilegieerd gezin”, zegt Leyla Yüksel. “Toch is het gelukt, mede door de kansen die we in dit land kregen, om ons op te werken en een mooie carrière uit te bouwen.”

‘Het is onze burgerplicht om onze plek aan tafel op te eisen.’

“We vonden het dan ook onze plicht als burger om iets terug te geven aan de maatschappij. Een paar jaar geleden met de coronapandemie, maar ook daarna. Zo is Burgerplicht van een solidariteitsactie stilaan uitgegroeid tot een brede socioculturele organisatie.”

Volgens de twee is burgerplicht geen verhaal van ‘Sois-belle et tais-toi’ of ‘Oui, monsieur, non monsieur’. Leyla Yüksel: “Wij staan met beide voeten in de Vlaamse maatschappij. We willen ons niet opsluiten in de eigen gemeenschap.”

“Burgerplicht streeft naar de volwaardige participatie van migratiegemeenschappen in onze stad. Daarom zetten we in op domeinen waar we nog veel ongelijkheid zien: onderwijs, toegang tot gezondheidszorg, tewerkstelling, cultuur… Het is onze burgerplicht om onze plek aan tafel op te eisen en deel uit te maken van de samenleving. Daar heeft iedereen evenveel recht op.”

Razendsnel en met verve

De cultuurwereld een spiegel voorhouden, huiswerkbegeleiding in de Rabotwijk, een nooddorp bouwen in Turkije na de aardbeving begin dit jaar… Burgerplicht doet het allemaal en met verve. Waar andere organisaties soms jaren mee sukkelen, lijkt Burgerplicht het razendsnel voor elkaar te krijgen.

‘We zijn doeners en weten van aanpakken.’

“Mijn vrouw en ik hebben door onze jobs een zekere status binnen de gemeenschap. Als wij op de proppen komen met een plan genieten we enige geloofwaardigheid om anderen mee het bad in te trekken”, verklaart Ercan Cesmeli.

Leyla Yüksel: “Onze geloofwaardigheid komt voort uit onze werkattitude. We zijn doeners en weten van aanpakken. Al onze vrije tijd gaat naar Burgerplicht. We kregen lang niks van subsidies, dus investeerden we in de organisatie met privémiddelen. Als we een evenement of initiatief organiseren, zijn we de eerste die toekomen en de laatste die vertrekken. Dat wekt vertrouwen op en motiveert vrijwilligers om er ook 100 procent voor te gaan.”

Geen etnisch-cultureel eilandje

Die vrijwilligersgroep telt intussen al meer dan honderd geëngageerde mensen. “En die komen lang niet allemaal uit de Turkse gemeenschap”, aldus Ercan Cesmeli.

“Wij willen absoluut niet in onze eigen etnisch-culturele identiteit blijven steken. We slaan actief de brug naar verschillende gemeenschappen en naar de autochtone Gentenaar. Boven alles zijn we Gentenaars en willen we deze stad mee uitbouwen. Dat blijft voor alles ons gemeenschappelijke doel.”

‘Boven alles zijn we vooral Gentenaars en willen we deze stad mee uitbouwen.’

Dat mensen niet opnieuw terugplooien op hun eigen gemeenschap en eilandjes, is iets waar ze bij Burgerplicht hoogstpersoonlijk op toezien, zegt Leyla Yüksel. “Toen we een Dameshuis hebben opgericht in de Brugse Poort ben ik daar zelf anderhalf jaar lang iedere zaterdag naartoe gegaan. Ik wilde er persoonlijk over waken dat iedereen zich er thuis voelde. Het mocht geen exclusief Turkse vrouwenclub worden. Inclusie is een goed dat we hoog in het vaandel dragen.”

Professioneel kader

Vandaag plukt Burgerplicht de vruchten van drie jaar noeste arbeid. Sinds kort ontvangt de organisatie structurele middelen. Celie Van Dingenen werd coördinator van Burgerplicht en ze zijn op zoek naar iemand die de huiswerkbegeleiding in de Rabotwijk kan coördineren.

Lees ook

Burgerinitiatief: ‘Onze motieven werden keer op keer in vraag gesteld’

“We willen ten alle tijden een organisatie blijven die drijft op vrijwilligers”, zegt Ercan Cesmeli. “De subsidie willen we vooral gebruiken om die vrijwilligers een professioneler kader te bieden.”

Argwaan

Het effect dat Cesmeli en Yüksel in de eigen gemeenschappen vrijwel meteen hadden, hadden ze in het begin niet altijd aan de onderhandelingstafel of tijdens overlegmomenten met andere diensten en organisaties in Gent.

Ercan Cesmeli: “Men keek wat argwanend naar ons, ze namen ons niet altijd even serieus. In de verschillende sectoren waarop we inzetten, is men een bepaalde manier van werken zo gewend en denken sommigen altijd te weten wat het beste is voor een ander. Zo worden er boven de mensen hun hoofden heen beslissingen genomen, zonder de mensen waarover het gaat daarin te betrekken.”

“Kijk naar het onderwijs: iedereen heeft altijd wel iets te zeggen over de thuistaal van de leerlingen of over de betrokkenheid van ouders met een migratieachtergrond bij de school van hun kinderen. Maar heeft iemand al eens echt geluisterd naar wat die ouders daar zelf van vinden?”

Blik allochtonen

Volgens Ercan Cesmeli heeft het iets paternalistisch. “Ook al is het niet slecht bedoeld. Het zijn allemaal vriendelijke mensen, daar niet van. Het gaat dus zeker niet over rauw racisme, maar eerder over een subtiele vorm van minachting. Ingesleten vooroordelen waardoor je denkt dat mensen van kleur minder intellectuele capaciteiten hebben. Ze willen precies nog altijd ons handje vasthouden.”

‘Het gaat niet over rauw racisme, maar eerder over een subtiele vorm van minachting. Ze willen precies nog altijd ons handje vasthouden.’

“Maar we zijn geen nieuwkomers en al zeker geen gasten in dit land. Iedereen heeft tegenwoordig de mond vol van diversiteit en inclusie, maar wij zijn hier niet om telkens een ‘blik allochtonen’ open te trekken wanneer het hen goed uitkomt. We willen een rechtmatige plek aan de tafel en onze expertise en oplossingen naar voren schuiven.”

“Wij bereiken mensen die de huidige status quo niet bereikt. Laat ons dus samenwerken en zodat iedere Gentenaar volwaardig deel kan uitmaken van het stadsweefsel.”

Nieuwe generatie op komst

“Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat we als mensen met een migratieachtergrond nog te vaak worden onderschat”, vult Leyla Yüksel tot slot aan. “Zoals Ercan al zei, zijn we geen nieuwkomers meer die de taal niet machtig zijn, die geen moeilijke dossiers kunnen lezen of niet weten hoe ze moeten lobbyen.”

Lees ook

'Tijd investeren in elkaar is een van de meest revolutionaire dingen die je kan doen'

“Wij zijn twee vijftigers, na ons is er een nieuwe generatie aan zet waarvan meer en meer mensen hoogopgeleid zijn en een rijk sociaal kapitaal hebben. Onze vrijwilligers zijn hoogopgeleide professionals of studenten uit het hoger onderwijs. Het is mooi om te zien hoe zij zich willen inzetten voor hun medemensen, opdat iedereen mee vooruit kan in de maatschappij.”

“Wij zijn mensen die evengoed alleen voor ons eigen succes hadden kunnen gaan maar dan merk je dat we nog altijd doordrongen zijn van een sterk gemeenschapsgevoel.”