Zelfverklaarde therapeuten
In België is er weinig controle op wie zich op het terrein van de geestelijke gezondheidszorg begeeft. Dit is nochtans broodnodig: wie psychisch kwetsbaar is en voor hulp aanklopt bij een professional, weet best wie er achter die deur zit.
‘Wie voor hulp aanklopt bij een professional, weet best wie er achter die deur zit.’
Toch groeit de laatste jaren het aantal zelfverklaarde ‘therapeuten’ of ‘coaches’. Bekende Vlamingen kunnen zich in de media probleemloos outen als psychotherapeut zonder over de nodige diploma’s te beschikken.
Delicaat werk
De geestelijke gezondheidszorg dreigt te verglijden naar een commerciële markt waar iedereen naar eigen goeddunken diensten mag aanbieden. We kijken er vanuit de Vlaamse Vereniging voor Klinisch Psychologen (VVKP) met enige verbazing naar.
Hoewel er heel wat therapeuten en coaches zijn die goed werk leveren, willen we voorkomen dat ongekwalificeerde mensen beweren geestelijke gezondheidzorg aan te bieden en zich hierbij baseren op pseudowetenschappelijke benaderingen.
Er staat heel wat op het spel: het welzijn en de gezondheid van wie kwetsbaar is. Daar speel je niet mee. Als beroepsgroep verwachten we dan ook dat de overheid bepaalt wie dat delicaat werk mag uitvoeren.
Mijlpalen voor klinisch psychologen
Vanzelfsprekend zijn er grenzen en werden er, vooral de laatste tien jaar, enkele belangrijke krijtlijnen getrokken.
De wet van 10 juli 2016 erkent klinisch psychologen en klinisch orthopedagogen als beoefenaars van een geestelijk gezondheidszorgberoep. Daarmee komen ze wat betreft geestelijke gezondheidszorg op gelijke hoogte te staan met artsen.
Psychotherapie werd wettelijk erkend als een behandelvorm, die enkel uitgeoefend mag worden door deze drie erkende geestelijke gezondheidszorgberoepen.
Klinische psychologie versus psychotherapie
Die erkenning van klinisch psychologen en psychotherapie roept enkele belangrijke vragen op. Bijvoorbeeld: wat is dan het verschil tussen klinische psychologie en psychotherapie?
‘Iemand mag zichzelf psychotherapeut noemen zonder een psychotherapie-opleiding te hebben gevolgd.’
De wettelijke omschrijvingen van beide leunen dicht bij elkaar aan. Toch zijn ze niet hetzelfde. Klinische psychologie omvat een breed spectrum van psychologische zorg, gaande van sensibilisering, preventie en voorlichting tot psychodiagnostiek, behandeling en rehabilitatie. Klinisch psychologen voeren die klinische psychologie uit.
Psychotherapie daarentegen is een behandelingsvorm waarbij de hulpverlener vanuit een bepaald wetenschappelijk referentiekader een reeks specifieke psychologische interventies toepast, met als doel psychologische problemen op te heffen of te verminderen.
Extra opleiding
En zoals al gezegd: niet alleen klinisch psychologen mogen psychotherapie uitoefenen. Deze behandelvorm mag, mits de nodige opleiding, ook uitgevoerd worden door artsen en klinisch orthopedagogen.
Zo heeft een ‘klinisch psycholoog-psychotherapeut’ na zijn basisopleiding tot klinisch psycholoog nog een bijkomende vierjarige therapie-opleiding gevolgd en hierbij ook twee jaar gesuperviseerde praktijk doorlopen. Door deze extra opleiding kan de klinisch psycholoog naast een brede waaier aan psychologische basiszorg ook psychotherapie als behandelvorm aanbieden.
Klinisch psycholoog versus psychotherapeut
Het lijkt dus alsof je al heel wat opleidingen achter de rug moet hebben voordat je psychotherapeut bent. Maar niets is wat het lijkt: psychotherapeut is, net zoals therapeut, geen beschermde beroepstitel.
Er is geen wettelijke erkenning vereist om de titel te mogen dragen. Iemand mag zichzelf probleemloos psychotherapeut noemen zonder een psychotherapie-opleiding te hebben gevolgd. Anders gezegd: je mag zomaar een bordje met ‘psychotherapeut’ aan je voordeur hangen, ook al ben je niet bevoegd om psychotherapie te beoefenen.
‘Psychotherapeut is geen beschermde beroepstitel.’
Dit gebrek aan transparantie is verwarrend voor wie hulp zoekt. Kwetsbare mensen lopen het risico om met hun problemen aan te kloppen bij mensen die ongekwalificeerd zijn om hiermee om te gaan, met alle gevolgen van dien.
Mensen verwachten psychotherapie te krijgen, maar er volgt iets heel anders. Dat een overheid hier amper op controleert, neigt naar schuldig verzuim.
Erkende specialisatietitel als oplossing
De oplossing ligt voor de hand: erken ook de titel van ‘psychotherapeut’ als een specialisatietitel die enkel toegankelijk is voor de erkende geestelijke gezondheidszorgberoepen. Door zowel behandelvorm als uitvoerder juridisch te begrenzen, beschermen we patiënten beter tegen ongeschoolde therapeuten en garanderen we kwaliteit en transparantie in de zorg.
Deze oplossing harmoniseert de Belgische regelgeving met andere Europese landen zoals Nederland en Duitsland. Ze erkent professionele expertise en versterkt het vertrouwen in zorg. Het uiteindelijke doel van dit voorstel is iets waar we ons allen in zouden moeten kunnen vinden: een kwaliteitsvolle, veilige en transparante zorgverlening voor wie er nood aan heeft.
Reacties [8]
Ik wil reageren op een erkende specialisatietitel als oplossing voor het probleem dat iedereen zich coach of psychotherapeut mag noemen. Ik ben het ermee eens dat de vierjarige opleiding enkel toegankelijk zou mogen zijn voor de erkende geestelijke gezondheidszorgberoepen. Alhoewel ik wil erkennen dat er zeker goede therapeuten zullen zijn die goed werk leveren, vind ik het onterecht dat afgestudeerde therapeuten met hun postgraduaat van slechts 120 ECTS (cfr 2 studiejaren op bachelorniveau), rechtstreeks in aanmerking voor een European Certificate for Psychotherapy. Met andere woorden, het diploma van een psychotherapeut krijgt daarmee een gelijkwaardige erkenning als dat van een erkende psycholoog/orthopedagoog, terwijl psychotherapeuten geen basisopleiding van 6 jaar universitair onderwijs hebben genoten. Onterecht en verwarrend voor mensen die geholpen willen worden. Een opleiding voor de niet-erkende geestelijke gezondheidsberoepen kan men gewoon anders benoemen.
Dit is een “opinie” door een niet erg neutrale partij die schade door “erkende” hulpverleners als niet bestaande afdoet. Slechts vanuit die aanname kan je zo’n tweedeling verdedigen. Maar ze klopt niet. Wat als het misgaat bij zo’n “erkend” hulpverlener? In plaats van eigen fouten te erkennen, legt die ze in plaats daarvan bij de cliënt en gaat hem framen en gaslighten, terwijl zij onbevooroordeeld zouden moeten zijn. Als je dat eenmaal ontdekt als eens naïeve cliënt die op die basis vertrouwen gaf: daar blijft niks meer van over en het komt ook niet terug. Met de gevolgen van zo’n verraad blijf je alléén achter, trek je plan maar. Dat wil je nooit meemaken bij een “erkend” psycholoog… Welke “erkend” hulpverlener kan je vervolgens nog vertrouwen? Geen enkele. Zonder nodige zelfinzicht zal deze beroepsgroep nog zware schade aanrichten. Bij mij niet meer…
https://www.cambridge.org/core/journals/bjpsych-advances/article/boundary-violations-in-therapy-the-patients-experience-of-harm/
Nog even een werkende link bijvoegen indien mogelijk (bovenstaande blijkt niet te werken): https://www.cambridge.org/core/journals/bjpsych-advances/article/boundary-violations-in-therapy-the-patients-experience-of-harm/3A04D90B5BD1832871AA608071EA7CB8
Het is juist dat bijwerkingen van psychotherapie veel te veel onderbelicht zijn, en dat er een discours bestaat waarbij de schuld dan altijd bij de patiënt kan gelegd worden. Toch is de kans op schade groter bij niet geschoolde dan bij geschoolde therapeuten. Maar ook de scholing moet dringend onder de loep genomen worden en dan zal ook blijken dat zelfs het onderzoek stevige problemen vertoont. De ganse keten moet meer aan degelijke kwaliteitszorg doen en zichzelf voorlopig niet te veel op de borst slaan.
Bart. Ik heb hetzelfde meegemaakt. Zo beschadigend. Heb jij manieren gevonden om er mee om te gaan? Veel sterkte.
Het is verbazend dat ook een arts zich na scholing in de therapie psychotherapie mag geven. Een goede psychotherapeut heeft minstens een theoretische kennis van de psychologie van de gezonde mens en kan van daaruit een zieke mens herkennen. Wie geen psychologie kent van de gezonde mens. Anders dreigt men iedereen ziek te noemen. Hetzelfde geldt voor psychotherapeuten met een vooropleiding van andere humane wetenschappen zoals sociaal werk. Ook zij hebben niet de nodige theoretische kennis om zieke mensen te helpen. Als zij al toegelaten worden tot het beroep, dan zou dat enkel mogen als een patiënt ook onder begeleiding staat van een psychiater of psycholoog. (dus niet de therapeut die in groepsverband werkt, maar echt met een tweede oog op de patiënt). Verder volledig akkoord met de vermelding ‘schuldig verzuim’.
Het artikel heeft volkomen gelijk. Het aantal mensen die zich aanbieden als levens of welzijnscoach, therapeut of andere vormen van “deskundigheid “zonder dit in huis te hebben is ontstellend. Het beschadigd mensen enkel en zorgt dat ze geen vorderingen maken die hun regie op eigen bestaan vergroot.
Het is misschien ook belangrijk om steeds te vermelden dat niet elke psycholoog de 4 jarige opleiding psychotherapie heeft gevolgd. Het lijkt erop dat hier soms (bewust) ook wat verwarring blijft hangen in de media. De beroepsvereningingen hebben duidelijke criteria wie als psychotherapeut kan erkend worden en hanteren ook lijsten die geraadpleegd kunnen worden.