‘Persoonsvolgende financiering is meer vloek dan zegen’

Vraaggestuurde zorg

Er is de laatste jaren veel veranderd in de zorg voor mensen met een beperking.

De introductie van de persoonsvolgende financiering in 2017 was voor iedereen een omwenteling. Vraaggestuurde zorg kwam in plaats van aanbodgestuurde zorg. De cliënt krijgt voortaan een persoonsvolgend budget waarmee hij zorg kan inkopen. Een principe waar niemand tegen kan zijn.

Een visie in lijn met het VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap. En toch, velen die er gebruik van maken of in de gehandicaptenzorg werken, hebben zeer gemengde gevoelens rond de persoonsvolgende financiering.

‘Vraaggestuurd en budgetneutraal botsen met elkaar.’

Helaas werd het mooie principe van vraaggestuurde zorg vanaf dag één geweld aangedaan. De mooie voornemens werden ondergeschikt aan de rauwe realiteit van de budgettaire beperkingen opgelegd door de Vlaamse overheid.

Vraaggestuurd werken en budgetneutraliteit botsen met elkaar. Financiële grenzen opleggen aan vraaggestuurd werken, doet het principe oneer aan. Het reduceert vraaggestuurde zorg terug tot zorg gestuurd door de middelen die de overheid ter beschikking stelt.

Schaarste

Diezelfde budgetneutraliteit heeft niet alleen een goede implementatie van de persoonsvolgende financiering genekt, maar is ook de hele gehandicaptenzorg om zeep aan het helpen.  Budgetneutraliteit creëert een schaarste aan middelen. Aan de zorgverstrekkers en cliënten om te bepalen hoe en waar deze schaarse middelen ingezet moeten worden.

Zo ontstaan er verkeerde discussies. Sommigen zien anderen onterecht als concurrenten. Het vechten tegen de bierkaai leidt na een tijd tot gelatenheid. Sociaal ondernemerschap wordt een onmogelijke opdracht.

Het is hoog tijd dat de politiek mensen met een handicap ernstig neemt. Budgetneutraliteit is immers een politieke keuze. Het is geen gevolg van te weinig middelen. Nee, het is een beslissing van de Vlaamse regering.

Historische verschillen

Naast budgetneutraliteit doen ook de fameuze ‘historische verschillen’ persoonsvolgende financiering de das om.

‘Sociaal ondernemerschap wordt een onmogelijke opdracht.’

Het principe van gelijk budget voor gelijke zorg is vanaf dag één met de voeten getreden. In 2016 werden de budgetten van de cliënten berekend volgens de subsidies die de voorzieningen op dat moment ontvingen. Dus niet op basis van de individuele zorgzwaarte van de cliënt.

Dit zorgde ervoor dat een cliënt uit voorziening x meer of minder budget had dan een cliënt uit voorziening y, ook al hadden ze dezelfde zorgzwaarte en hetzelfde zorggebruik. Het budget van de cliënt werd immers niet louter berekend op zijn zorgzwaarte en het zorggebruik, maar was afhankelijk van de subsidie die de voorziening toen ontving.

Correctiefase

De Vlaamse overheid trekt deze situatie vanaf 2020 recht, gespreid over een periode van acht jaar. Dat deze correctiefase noodzakelijk is, daar bestaat geen discussie over. De historische verschillen zijn onrechtvaardig en hadden nooit mogen bestaan.

Maar tegelijk past de Vlaamse overheid geruisloos opnieuw het principe van de budgetneutraliteit toe. In plaats van alle cliënten het budget te geven waar ze vanuit hun zorgzwaarte recht op hebben, worden de te schaarse middelen herverdeeld. Het gevolg: alle cliënten krijgen een budget dat te klein is om de nodige zorg in te kopen.

‘Cliënten krijgen een te klein budget.’

Veel cliënten, ook mensen met een zwaar zorgprofiel, spelen binnen de voorziening waar onze kinderen wonen en werken tot 27 procent van hun persoonsvolgend budget kwijt. Daardoor kan er minder personeel ingezet worden om de zorg voor cliënten te garanderen. Met als gevolg minder activiteiten, grotere groepen en voor veel cliënten meer kans op gedragsproblemen.

Als het maar budgetneutraal is. Althans voor de Vlaamse overheid. Het is beangstigend te zien hoe gelaten er gereageerd wordt op deze maatregelen. Wij ouders gaan opnieuw een periode van onzekerheid tegemoet.

Onze zonen hebben een hoge zorgvraag en nood aan gespecialiseerde begeleiding. Toch zien ze, weliswaar over een periode van acht jaar, hun budget verminderen met meer dan 20 procent. Indien men louter de historische verschillen had weggewerkt, had deze vermindering maximaal 7 procent mogen bedragen.

Zorggarantie

Om de getroffen gebruikers te sussen, schermt de Vlaamse overheid met de zogenaamde ‘zorggarantie’.

Concreet betekent dit dat zowel de ondersteuningsfuncties als de ondersteuningsfrequenties dezelfde blijven. “Hoe die ondersteuning wordt ingevuld, kan wel licht wijzigen.” De formulering ‘licht wijzigen’ boezemt weinig vertrouwen in.

‘De zorggarantie is voorwaardelijk.’

Bovendien is de zorggarantie voorwaardelijk. Indien de gebruiker sinds de introductie van persoonsvolgende financiering het contract met de zorgaanbieder wijzigde, vervalt de garantie.

Begrijpe wie begrijpen kan: wie, naar de geest van persoonsvolgende financiering, zorg inkocht bij meerdere zorgaanbieders, verliest zijn zorggarantie. Wij hebben zorg ingekocht bij andere zorgvoorzieningen en hebben dus geen recht op deze zorggarantie. We maken ons dan ook ernstige zorgen over de toekomst van onze kinderen.

We hadden gehoopt op een Vlaams regeerakkoord dat hoop en perspectief biedt aan mensen met een handicap. En aan wie dagelijks het beste van zichzelf geeft bij het zorgen voor hen. Het bleek ijdele hoop.

Persoonsvolgende financiering lijkt in plaats van een zegen, steeds meer op een vloek.