‘Inclusief onderwijs staat niet op de agenda’

Grotere bewustwording

Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts gaf bij het begin van de huidige legislatuur onmiddellijk aan dat hij het M-decreet zou afschaffen. Dat M-decreet is volgens Weyts “te ver doorgeslagen” en heeft niet veel goeds gedaan, noch voor kinderen met een beperking, noch voor het Vlaams onderwijs.

‘Wie heeft er tijdens zijn schoolloopbaan niet gesukkeld met één of meerdere vakken?’

Toch is dit niet correct. Het M-decreet zorgde in scholen voor een grotere bewustwording van leerlingen met specifieke onderwijsnoden. Men hanteert in het onderwijs ook een meer uniform taalgebruik en meer leerlingen met zorgnoden krijgen de juiste ondersteuning.

Als we het M-decreet afschaffen, wat dan met die leerlingen met extra noden? Geven we dan alleen nog maar les aan leerlingen die bovengemiddeld goed scoren op vlak van leesvaardigheid en wiskunde? Of kijken we verder? Wie heeft er tijdens zijn schoolloopbaan niet gesukkeld met één of meerdere vakken? Wie heeft er niet dat extra duwtje nodig gehad? Het zijn enkel de happy few die dit allemaal niet nodig hadden.

Leersteun in 2023

Het is duidelijk dat inclusief onderwijs niet hoog op de agenda staat van de Vlaamse regering.

Onderwijs is de hoeksteen van onze maatschappij, en is bepalend voor de toekomst van alle jongeren. Inclusief onderwijs wil zeggen dat we zorgen voor gelijkwaardig kwaliteitsvol onderwijs voor iedereen, voor kinderen met en zonder beperking.

Verschillende andere landen hebben stappen gezet richting een inclusief onderwijssysteem waar kinderen met en zonder beperking samen in de klas zitten. Waarom lukt dit niet in Vlaanderen? Waar is de ambitie?

Inclusie is populair

Diversiteit en inclusie zijn nochtans populaire woorden. Ze worden te pas en te onpas gebruikt, en dikwijls in verkeerde situaties.

‘Als je anders bent moet je je aanpassen of verkassen naar een aparte setting.’

Diversiteit gaat over verschillen tussen mensen. Inclusie is hoe we met die verschillen omgaan. En bij het laatste wringt het schoentje in het onderwijs. Iedereen is welkom maar als je anders bent moet je je aanpassen of verkassen naar een aparte setting.

Stel, je bent linkshandig en moet kiezen. Als je je aanpast en rechtshandig wordt, dan ben je welkom op school en in onze samenleving. Als je je niet aanpast dan moet je les volgen in een aparte school, ga je later werken in aparte organisaties en ga je wonen in huizen die apart staan. Zo gaat het er nu vaak aan toe in Vlaanderen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. Dat moet anders.

Geen vooruitgang

Alleen gaan we de foute kant op. De Vlaamse regering wil het M-decreet vervangen door een nieuw Decreet Leersteun. In essentie komt dit nieuwe decreet neer op het versterken en verder uitbouwen van het buitengewoon onderwijs. Dat is geen vooruitgang, integendeel.

‘Er is in Vlaanderen geen enkele ambitie op vlak van inclusief onderwijs.’

Bovendien wordt dit nieuwe decreet alsmaar uitgesteld. Het was oorspronkelijk de bedoeling om dit in te voeren op 1 september 2021. In stilte werd de deadline verschoven naar 1 september 2022. Maar ook dat is niet gelukt. De minister van Onderwijs spreekt nu over 1 september 2023.

Met uitbreiding buitengewoon onderwijs werk je niet aan inclusie

Met de uitbreiding van het buitengewoon onderwijs geeft men te kennen dat leerlingen met een handicap of grote zorgnood in dit buitengewoon onderwijs thuishoren.

‘De mindshift naar inclusief onderwijs laat men volledig los.’

“Elk kind op de juiste plaats” betekent niet langer “eerst gewoon onderwijs, dan pas buitengewoon onderwijs”. De mindshift naar inclusief onderwijs, die het M-decreet wilde bereiken, laat men volledig los. Vlaanderen heeft geen enkele ambitie op vlak van inclusief onderwijs. De Vlaamse minister van Onderwijs neemt het begrip zelfs niet in de mond.

Waar is de langetermijnvisie om te evolueren naar één onderwijssysteem voor alle kinderen? België ratificeerde al in 2009 het VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap. Dit verdrag schrijft dit toch voor?

Leerlingen en ouders zijn partners!

Nog steeds worden leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften en hun ouders niet gezien als gelijkwaardige gesprekspartners. Scholen en onderwijsprofessionals beslissen over het schooltraject van de leerling zonder inbreng van de betrokkenen.

Nochtans zijn er verschillende handvaten om inclusief onderwijs waar te maken. Je moet ze alleen kennen en toepassen.

Moeilijk dossier?

Het klopt: inclusief onderwijs is een groot en geen gemakkelijk dossier. Maar door onvoldoende visie en een gebrek aan extra financiële middelen heeft het M-Decreet geen faire kans gekregen.

Het lerarentekort maakt de toestand alleen maar erger. Leerkrachten hebben kleinere groepen, tools en ondersteuning nodig om met de diversiteit van hun leerlingen inclusief aan de slag te kunnen. In werkelijkheid gaan we net de andere kant op.

Lees ook

Nieuw Leersteundecreet is lapmiddel voor inclusief onderwijs

Zonder twijfel is elk van ons voorstander van goed onderwijs voor alle kinderen. Kwaliteitsvol onderwijs betekent voor GRIP vzw inclusief onderwijs. Is dit de gemakkelijkste weg? Zeker niet! Maar elke kind is het waard om alle kansen te krijgen en op een respectvolle inclusieve manier behandeld te worden.

Daarom doen we bij het begin van het nieuwe schooljaar nogmaals een oproep aan beleidsmakers: durf te gaan voor inclusief onderwijs! Kies voor de toekomst van kinderen en jongeren in plaats van voor oude maatschappelijke structuren. Wees hun stem en heb het lef om systemen te doorbreken en innovatief te werk te gaan. Maak daarom werk van een écht Decreet Leersteun dat geen jaren meer aansleept.