Gaten in groeipakket: ‘Digitalisering van zorgtoeslag sluit kwetsbare gezinnen uit’

Gedigitaliseerd groeipakket

Opgroeiende kinderen kosten geld. Het groeipakket, de vroegere kinderbijslag, ondersteunt gezinnen in die financiële kost.

Dat groeipakket werd gedigitaliseerd. Dat is een plus: het recht op een groeipakket wordt automatisch toegekend, ouders moeten zelf nog weinig administratieve last dragen en uitbetalingen verlopen efficiënt. De automatisering van het groeipakket lijkt goed te werken.

‘Digitalisering maakt de aanvraag van een zorgtoeslag ontoegankelijker.’

Het groeipakket probeert ook maatwerk te realiseren. Via toeslagen past het zich aan aan de specifieke noden van sommige gezinnen. Zo is er de schooltoeslag: een jaarlijkse steun voor gezinnen met een laag inkomen en schoolgaande kinderen. Ook die is geautomatiseerd en lijkt goed te werken.

Maandelijkse zorgtoeslag

Naast die schooltoeslag, is er ook een zorgtoeslag voor kinderen met een specifieke ondersteuningsnood. Want kinderen met een beperking of handicap hebben soms meer ondersteuning nodig om zich te kunnen ontwikkelen. Ze hebben bijvoorbeeld specifieke medische opvolging, extra therapie of thuisbegeleiding nodig.

De financiële steun voor die bijkomende kosten is een extra tegemoetkoming bovenop het maandelijks basisbedrag. Het bedrag van die zorgtoeslag wordt berekend op basis van de zorgnood. Dat onderzoek gebeurt door een arts van Kind en Gezin.

Door dit specifiek onderzoeks- en evaluatiewerk is een automatische toekenning en berekening van die zorgtoeslag niet mogelijk.

Aanvraagprocedure gedigitaliseerd

Wat wel kan: de digitalisering van de aanvraag voor zo’n zorgtoeslag. Dat gebeurde in februari 2022. Daardoor zou de aanvraag sneller en stipter verlopen. Door het digitaal indienen van gevraagde formulieren zou de doorlooptijd korter worden.

Dat was ook dringend nodig: eind maart 2022 was de gemiddelde doorlooptijd voor een eerste aanvraag 358 dagen. Een herziening vroeg 231 dagen. Stel je eens voor dat je zelf ouder bent en zo’n lange periode onwetend moet afwachten.

Of de digitale aanvraag zorgt voor een kortere doorlooptijd, moet nog verder onderzocht worden.

Geen laptop, geen aanvraag

De digitalisering van de aanvraag voor een zorgtoeslag lijkt een goed idee, en voor velen is het dat ook, maar niet voor iedereen.

De overheid veronderstelt immers dat elk gezin toegang heeft tot digitale mogelijkheden. De praktijk is anders. Niet alle ouders hebben internet, inlogtokens of voldoende kennis van het Nederlands. Als je geen computer hebt, duwt digitalisering je nog verder uit de boot. Deze groep ouders hebben het gevoel gestraft te worden door deze digitalisering. In een gezinssituatie waar veel energie naar zorg gaat, botsen ze op een ontoegankelijke aanvraagprocedure.

Bovendien staat er voor deze gezinnen veel op het spel. De zorgtoeslag geeft namelijk ook rechtstreekse toegang tot andere sociale rechten zoals het zorgbudget, het basisondersteuningsbudget, een parkeerkaart voor personen met een handicap, sociale tarieven en belastingvermindering.

Met de handen in het haar

Veel gezinnen kloppen met hun vragen en frustraties aan bij de sociaal werkers van diensten waarmee ze samenwerken. Maar ook die zitten met de handen in het haar.

Lees ook

‘Groeipakket kan kinderarmoede drastisch verlagen’

De overgang naar een gedigitaliseerde aanvraag van de zorgtoeslag lijkt evident maar is bijzonder complex. De overheid onderschatte die complexiteit en informeerde maatschappelijk werkers te weinig. Nochtans hadden deze sociale professionals al tijdens het transitieproces hun bedenkingen en gaven ze gericht feedback aan Kind en Gezin. Ze formuleerden hun bezorgdheden tijdens webinars, mailberichten en telefoongesprekken. Maar ze voelen zich niet gehoord. En zolang ook hun vragen onbeantwoord blijven, kunnen ze gezinnen onvoldoende bijstaan om hen tot dit basisrecht te leiden.

Geen recht maar een strijd

We hopen dat dit tijdelijke groeipijnen zijn. Maar ze moeten wel dringend opgelost worden.

Zowel de overheid als het werkterrein vinden momenteel moeilijk hun weg in de wildernis van digitalisering. Waarom helpen we elkaar niet in deze zoektocht? Als beleid en praktijk te ver van elkaar staan, dan blijft overleg nodig. Waarom bijvoorbeeld geen plan B voor gezinnen die er niet in slagen de zorgtoeslag digitaal aan te vragen of verlengen? Ze hebben hier immers toch recht op?