Clarisse woont op een zorgboerderij: ‘Er moeten meer plaatsen als deze komen’

Zorgboerderij

Clarisse is zeventien. Een jaar geleden installeerde ze een app op haar gsm waarmee ze aftelt naar haar achttiende verjaardag: de dag waarop ze euthanasie mag aanvragen omdat ze meerderjarig is.

‘De boerderij is een plaats om te vertragen, te verstillen en te verzachten.’

Het is een druilerige herfstochtend als ik haar ontmoet op een kleine gezellige kamer in de Gooikenshoeve, een zorgboerderij in Ertvelde. Ze woont hier sinds een jaar en krijgt één-op-één-begeleiding.

Een half uurtje daarvoor maakte ik al kennis met Luc, eigenaar van de zorgboerderij. Hij was vroeger IT-directeur bij de bekende multinational die speculoos maakt. Luc leidt me rond op de boerderij en toont me de paarden en de serres. Daar ligt nog heel wat werk te wachten maar Luc voegt er aan toe dat het onafgewerkte mensen soms uitnodigt om aan de slag te gaan.

Een plaats om te vertragen

Hier op deze zorgboerderij, die hij enkele jaren geleden kocht, ontvangt Luc mensen met een psychische kwetsbaarheid, jongeren uit de jeugdhulp en mensen met een verstandelijke beperking. Het samenbrengen van al die groepen vindt hij een voordeel. Doordat ze zo verschillend zijn, ontstaat er een grotere wederkerigheid in het zorg dragen voor elkaar.

De boerderij is een plaats om te vertragen, te verstillen en te verzachten. De Gooikenshoeve moet een veilige haven zijn voor bezoekers. Meteen de reden dat Luc niet echt op zoek is naar nieuwe vrijwilligers. Te veel wisselende mensen maken het moeilijk om van de boerderij een veilig nest te maken.

Hond Miro helpt

We lopen samen naar boven. Clarisse zit tegen de radiator in haar kamer. Ze vraagt of het onbeleefd is om zo te zitten. Ik stel haar gerust.

Haar hond Miro, drentelt rond. De naam die ze zelf mocht kiezen verwijst naar Mirabilis, de wonderbaarlijke. Clarisse kocht de hond met haar spaargeld en koos dit bruine hondje uit een nest van voor de rest allemaal zwart gevlekte hondjes. Het lijkt in die zin op haar, zij is ook de uitzondering in haar familie.

‘Clarisse koos dit bruine hondje uit een nest van voor de rest allemaal zwart gevlekte hondjes. Het lijkt in die zin op haar, zij is ook de uitzondering in haar familie.’

Er staat een kleine tipi in de kamer. Dat is voor Miro als hij nood heeft aan me-time. Ook Clarisse heeft af en toe nood aan tijd voor zichzelf. Ze heeft autisme, angsten en worstelt met dwangstoornissen.

Clarisse heeft het moeilijk met woorden zoals “vooruitgang maken”of “stappen zetten”. Het zijn woorden die ze vaak hoorde in de hulpverlening. Ze kijkt naar Miro en zegt dat ze het liever heeft over “pootjes volgen” of “pootje per pootje”…

Haar hele lichaam schokt

Ons gesprek wordt plots onderbroken. Clarisse krijgt een crisis. Ze ligt op haar rug. Haar hele lichaam schokt op en neer.

‘Zorg dragen door er gewoon te zijn.’

Miro likt haar in het gelaat waardoor Clarisse opnieuw rustig wordt. Clarisse draagt zorg voor Miro en Miro draagt zorg voor Clarisse. Het is deze wederkerigheid die Clarisse heel vaak heeft gemist. Er waren vooral grote verwachtingen die ze moeilijk kon inlossen.

Van bij de eerste ontmoeting zei Luc aan Clarisse dat ze hem mag zien als één van de dieren op de zorgboerderij. Daarmee bedoelt hij dat hij geen verwachtingen heeft naar haar. Hij is er gewoon. Het zorg dragen voor elkaar door er gewoon te zijn is voor allebei heel nauw verbonden met zingeving in hun leven.

Een verleden in de hulpverlening

Clarisse verbleef sinds haar dertiende bijna onafgebroken in psychiatrische instellingen en ziekenhuizen. Het was de hel. Op haar innerlijke strijd entte zich een strijd met hulpverleners. Ze wisten niet hoe ze met haar moesten omgaan en probeerden de uitingen van haar innerlijke strijd op te lossen met dwang.

‘Op een bepaald moment werd ze vijf maanden elke nacht in isolatie gebracht en gefixeerd.’

Op een bepaald moment werd ze vijf maanden elke nacht in isolatie gebracht en gefixeerd. Afspraak was dat men haar om half negen ‘s ochtens zou losmaken. Maar af en toe liet men haar tot de middag liggen. Soms half naakt voor het zicht van andere mensen.

Het was mensonterend. Het tekort aan liefde en warmte werd vermeerderd door afstand en kilte in een omgeving die steunend had moeten zijn. Een hulpverlener erkende dat deze dwang faalde om haar symptomen te bemeesteren. Hij stelde niet de dwang in vraag maar verweet Clarisse het verlangen om vastgebonden te worden. Een schrijnend voorbeeld van blaming-the-victim.

Kan ik dit aan?

Luc was eerst bang dat hij het niet ging aankunnen. Hij is geen hulpverlener en er waren de woede-uitbarstingen en het zichzelf verwonden. Ook Clarisse was bang dat Luc het niet ging aankunnen en haar uiteindelijk zou weg sturen.

‘Luc en Clarisse zochten samen naar oplossingen.’

Ze durfde eerst niet helemaal zichzelf zijn. Maar ze leerden elkaar kennen doordat ze samen oplossingen zochten.

“Zal ik het filmpje tonen van aan zee?” Clarisse lacht voor het eerst tijdens dit gesprek en antwoordt Luc dat ze er zelf ééntje heeft. Op de video loopt ze op het strand met de armen wijd open… Clarisse heeft Miro aan de leiband. Luc heeft een lang lint dat hem verbindt met Clarisse. Zonder deze band loopt ze weg.

Het weglopen wil ze zelf niet meer. Ze deed het vroeger vaak, maar nu ze niet meer wil weglopen blijkt het een dwanghandeling te zijn. Vroeger nam Luc haar bij de pols maar dat voelde niet goed aan. Het herinnerde Clarisse aan de fixatie in de psychiatrie.

Net zoals het idee voor een assistentiehond kwamen ze ook samen op dit idee van de banden die hen alle drie met elkaar verbinden. Ze vinden de oplossingen met vallen en opstaan. Ze leren samen.

Geen euthanasie

Luc heeft het over de vele talenten van Clarisse. Haar interesse in filosofie en haar talent om gedichten te schrijven.

Hij haalt een exemplaar van ‘Vleugelloos’ uit de kast. Een bundel die ze schreef in een periode dat ze het heel erg moeilijk had. Clarisse signeert haar dichtbundel door naast haar naam ook die van Miro te schrijven. Op de achterflap lees ik: “Van de bodem van mijn eigen put schrijf ik jou een schouder toe om op te rusten…”

‘Haar wens is niet langer euthanasie, wel het begin van zelfstandigheid.’

Luc en Clarisse willen heel graag hun verhaal naar buiten brengen. Ze willen dat er meer plaatsen zoals de Gooikenshoeve ontstaan. Iets wat niet van zelfsprekend is omdat er totaal geen financiering is voorzien voor deze meer humane alternatieven op grote residentiële voorzieningen.

Bij Clarisse ontstond hier op deze plaats, op deze zorgboerderij een toekomstdroom. Ze wil graag zelf ooit een kleine woning waarin ze iemand kan opvangen die het moeilijk heeft. Niets mooier om te horen en te zien hoe dit onvoorwaardelijk en wederkerig zorg dragen vanuit nabijheid, steeds verder wordt doorgegeven.

Ondertussen telt haar app verder af naar haar achttiende verjaardag. Haar wens is niet langer euthanasie, wel het begin van zelfstandigheid waarin ze haar eigen dromen kan proberen waar te maken. Met vallen en opstaan, zoals bij ons allemaal.