Leer(r)echt in Rizsas

Onschoolbaar?

Het gaat om jongeren die er omwille van uiteenlopende omstandigheden niet in slagen om dagelijks naar school te komen. Ze spijbelen en dreigen de school vroegtijdig en zonder diploma te verlaten. Ze komen terecht in het gekende watervalsysteem. Alle onderwijsnetten stellen vast dat er geen oplossing is voor dit soort problemen.

‘Het onderwijs verzaakt aan het oplossen van zijn achillespees.’

Het onderwijs investeert wel in nieuwe technieken maar verzaakt aan het oplossen van zijn achillespees. De gekende paden van time-out kunnen maar beperkt ingezet worden en sluiten nauwelijks aan op de noden van de jongeren binnen het onderwijs.

Kleinschalig

Rizsas is een kleinschalig dagcentrum in Wezemaal en richt zich voornamelijk op jongeren tussen twaalf en achttien jaar die er niet in slagen om deel te nemen aan het reguliere onderwijs.

Uit het boek en de website blijkt dat Rizsas deel uitmaakt van een groter geheel ‘De Wissel’. De verschillende hulpverleningsinitiatieven van De Wissel hebben een gemeenschappelijke visie: ze leggen de nadruk op de groeikansen en het potentieel van elke deelnemer.

De focus van het dagelijks handelen ligt niet op tekorten en problemen, maar legt de klemtoon op het ontmoeten van elkaar. Hierbij wordt ruimte gecreëerd om open te staan voor ieders kwaliteiten en motieven.

Getuigenissen

In het boek maken we kennis met de werking van Rizsas aan de hand van getuigenissen en interviews met jongeren en medewerkers. Wat mij direct opvalt en aanspreekt is de ongedwongenheid waarmee er gesproken wordt, waarmee een ontmoeting mogelijk gemaakt wordt.

‘Er zijn geen of weinig vaste structuren in Rizsas.’

Er zijn geen of weinig vaste structuren. Er is nauwelijks sprake van een vaststaand dag- of weekverloop. Het samenkomen wekt de indruk van een chaotisch geheel. En toch slagen de verschillende deelnemers erin om een samenspel te creëren waarbij intrinsieke motieven en onderliggende waarden geëxploreerd worden.

Het kleinste idee kan uitgroeien tot een volwaardige workshop en een toevallige opmerking kan een storm veroorzaken die nog dagenlang nazindert.

De gekende geforceerde structuur van een schooldag is in niets te vergelijken met een dag op Rizsas. Vertrekken vanuit het tempo van de jongeren en de onderliggende angsten en motieven zorgen voor een ongedwongen sfeer waarbij groeikansen mogelijk zijn. Hierbij ligt het resultaat niet op voorhand vast of wordt men niet beoordeeld op de geleverde inspanningen.

Rode draad

In korte hoofdstukken wordt via interviews een interessant beeld geschetst van de ontstaansgeschiedenis en de groeiperikelen van het centrum. Wat daarbij opvalt en bijna als rode draad door het boek naar voren komt, is dat men spreekt over een soort beweging, een organisch groeiproces. Hierbij wordt steeds vertrokken vanuit jezelf als mens, als deelnemer, als initiatiefnemer, met een constante zoektocht naar het vorm geven van je persoonlijke drijfveren en passies. Het opzet is op een authentieke manier verandering teweegbrengen.

‘Opzet is verandering teweegbrengen.’

Rizsas is bijgevolg een plaats, een forum waar de deelnemers tijd en ruimte krijgen om paden te betreden of wegen te vinden die uiteindelijk leiden naar een veranderingsproces. Een veranderingsproces dat volledig ontstaat uit de wil van de deelnemer, uit het ongedwongen karakter van het ontmoeten.

Sommige deelnemers spreken over grote ingrijpende veranderingen tijdens hun verblijf, terwijl anderen even intensief genieten van het kleinste verschil dat gemaakt is door een gesprek of een gebaar van een mededeelnemer.

Institutionele pedagogie

De insteek van de werking van Rizsas is de Institutionele Pedagogie. Dat is geen systeem of methodiek. Wat het is, is moeilijk in woorden te vatten. Het is een aanvoelen en een ontmoeting. Een ontmoeting zonder vastgelegde structuren of verwachtingen. Een ontmoeting die iedere dag, maar telkens op een andere manier plaatsvindt, en die openstaat voor wat telkens opnieuw mogelijk is.

Belangrijk hierbij is de gedeelde motivatie om verbinding tot elkaar of tot de dingen te vinden en te zoeken. Dit is geen gemakkelijke opdracht omdat verschillende deelnemers in het verleden bijzonder slechte ervaringen hadden met het ontmoeten en vertrouwen van mensen.

Dingen samen doen

Rizsas maakt gebruik van ateliers die functioneren als een mediërende factor. De focus verschuift naar het samen dingen doen, in de hoop dat verbinding mogelijk is en gesprek ontstaat.

Binnen de klassieke hulpverlening en het inclusief onderwijs worden posities bepaald door de status van personen. Thema’s zoomen in op problemen. De structuur wordt bepaald door het kader waarin hulpverlening mogelijk is. Vaak gaat het om een klassieke therapieruimte.

De ateliers worden inhoudelijk niet op voorhand vastgelegd, maar groeien vanuit de interesse van het individu. Zo trachten ze de deelnemers warm te maken voor de eigen passies en interesses. Men wil een vlam aanwakkeren zodat een beweging kan ontstaan naar zelfinzicht en groei.

‘Ik heb een heel uitdagend boek gelezen.’

De deelnemers engageren zich tot een neutraal engagement, waarbij er geen beslag gelegd wordt op de ander maar waarbij iedereen op zich elkaar stimuleert tot grote of kleine haalbare daden.

Uitdagend boek

Ik heb een heel uitdagend boek gelezen, een boek dat stemt tot nadenken.

Op de speelplaats van de school waar ik werk staat een grote koe. Bedoeling is vraagtekens op te roepen bij iedereen die er langs komt. Je kan mij heel dikwijls terugvinden in de buurt van de koe. In gesprek met leerlingen, maar ook met een tas koffie of een goed boek. Met een collega leerkracht of een bezorgde ouder. De koe is mijn atelier.