Sociale economie: ‘Elk telefoontje over tijdelijke werkloosheid komt keihard binnen’

9000 medewerkers zitten thuis

85 procent. Dat is het geschatte aantal sociaal circulaire ondernemers die hun volledige werking hebben stilgelegd. Bijna 9000 medewerkers zitten nu thuis. Mensen die het voor coronatijden al moeilijk hadden om het hoofd boven water te houden.

Wat is het effect als medewerkers, voor wie werk zo belangrijk is, plots weer met hun vroegere patroon van werkloosheid geconfronteerd worden?

Hugo is arbeider bij de groendienst van Het Rekreatief, een sociale onderneming uit Wilrijk. Nog anderhalf jaar en Hugo kan op pensioen. Maar door de coronamaatregelen ligt een deel van de werking stil en is Hugo nu tijdelijk werkloos. Dat is niet iets waar hij op gerekend had, vertelt Johny, zijn instructeur.

“’Alle cafés gaan dicht, waar ga je nu heen Hugo?’ Vorige week waren we hem met de collega’s nog wat aan het plagen, maar nu maken we ons eerder zorgen. We hebben al een week niets van Hugo gehoord. Hij leeft van maand tot maand en heeft geen financiële reserve. Het is steeds net het hoofd boven water houden.”

Gelukkig geen corona

Zijn collega Adam vluchtte achttien jaar geleden uit Tsjetsjenië en liet daar vrouw en familie achter. Sindsdien rijgt hij de ene job na de andere aan elkaar om zijn enige droom in vervulling te zien gaan: zijn familie herenigen.

‘Alleen thuiszitten is niet goed voor de mentale gezondheid.’

“Vorige week was Adam ziek, gelukkig geen corona, maar wat was hij blij dat hij vandaag weer aan de slag kon. Niet alleen voor het financiële plaatje, maar vooral om weer eens aan iets anders te kunnen denken”, aldus Johny. Alleen thuiszitten is niet goed voor de mentale gezondheid. Je begint te tobben, je voelt je niets waard en je maakt je zorgen. Het geraas in je hoofd wordt opeens heel luid. Voor Adam is thuiszitten een straf.

Jobs voor ‘mensen met een hoekje af’

Elke sociale onderneming kent wel een Hugo of Adam. Dat is immers de essentie van sociaal ondernemerschap. Jobs creëren voor ‘mensen met een hoekje af’. Mensen die door hun verslaving, door psychische problemen of omdat ze niet genoeg Nederlands spreken niet aan de slag kunnen in de klassieke bedrijven. Sociale ondernemingen bieden hen een veilige werkvloer en begeleid werk als hefboom om weer deel te nemen aan de gemeenschap.

Werk geeft zin. Door de sociale contacten, de werkstructuur en het hogere inkomen krijgen de medewerkers weer zelfvertrouwen, eigenwaarde en toekomstperspectief. Mensen hoeven niet opgelapt, geüpdatet of gerepareerd te worden. Ze hebben nood aan ontwikkeling en ontplooiing. De begeleiding gaat uit van de sterktes en behoeften van de medewerkers en werkt aan werkattitudes.

Corona zet alles on hold

Die veilige plek, die job die zin geeft, valt nu plots weg. De impact van corona op onze samenleving, onze leden-organisaties en hun medewerkers is nauwelijks in te schatten. De gemeenschappelijke bezorgdheid over wat komen zal, neemt samen met de verspreiding van het virus exponentieel toe.

‘Sociale werkplaatsen staan met de rug tegen de muur.’

Volgens coördinator Sandra van Wotepa uit Antwerpen staan sociale werkplaatsen zoals zij met de rug tegen de muur. Wotepa doet opdrachten binnen het groenwerk, schilderwerk, ontruimingen, schrijnwerkerij en bouwwerken. “De overheid vraagt aan de bedrijven om over te gaan naar thuiswerk, maar dit gaat niet in onze activiteiten.”

“Onze opdrachten worden door de meeste opdrachtgevers stilgelegd, waardoor wij ook geen werk meer kunnen garanderen voor onze medewerkers. De afstand tussen onze werknemers is tijdens het werk ook onvoldoende is om het op een uiterst veilige manier te kunnen laten doorgaan.”

Wat doet dat met een medewerker?

145 Kringwinkels sluiten de deuren, 45 fietspunten zijn toe en ook de energiesnoeiers gaan niet meer op pad om energiescans af te nemen bij kwetsbare huishoudens. Wat doet dat met de medewerkers?

Toen Tania, al tien jaar kassamedewerkster bij De Kringwinkel Web het nieuws te horen kreeg, voelde ze zich eerst heel onzeker. “Hoe lang gaan we thuiszitten? Wat gaat er allemaal veranderd zijn als we terugkomen? Mogen we allemaal tegelijk weer starten?”

‘Ik heb al wat meegemaakt in mijn leven. Daardoor heb ik leren relativeren.’

“Maar ik heb ook al wat meegemaakt in mijn leven. Een burn-out bijvoorbeeld. Daardoor heb ik leren relativeren. Ik kan terugvallen op vrienden en familie en ik heb massa’s hobby’s. Nu heb ik eindelijk tijd om te experimenteren in de keuken, om grote kuis te houden of om er gewoon te zijn voor mijn kinderen. Ik weet dat veel van mijn collega’s alleen zijn en geen sociaal vangnet hebben. Deze tijd weegt extra zwaar voor hen.”

Wendbaar

In tijden van crisis laten sociale ondernemingen ook hun wendbare, flexibele en creatieve aard zien.  Spoor2, De Posthoorn en Weerwerk richten hun naaiateliers in om herbruikbare mondmaskers te naaien voor hun collega-ondernemingen.

Buseloc, een sociale onderneming uit Peer gespecialiseerd in confectie op maat, krijgt deze dagen net meer bestellingen voor matrashoezen voor ziekenhuisbedden. En bij Ergasia uit Niel maken ze mondmaskers voor hun eigen medewerkers. “Thuiszitten is voor onze doelgroep geen evidentie, de paniek zou alleen groter worden”, klinkt het daar.

‘Thuiszitten is voor onze doelgroep geen evidentie, de paniek zou alleen groter worden.’

Ondertussen past bio-landbouwbedrijf De Lochting uit Roeselare haar werking aan zodat de medewerkers aan de slag kunnen blijven. Coördinator Luc: “We zetten in op zeer lokale opdrachten, zo kunnen de medewerkers met de fiets komen. De werfleider komt hen dan achterna met de bestelwagen met materiaal en sanitaire voorziening. We hebben ook de serredeur getransformeerd tot plexiglaswand zodat de medewerkers veilig afgeschermd van elkaar groenten kunnen sorteren.”

Ook bij Pro Natura, gespecialiseerd in ecologisch groenonderhoud, proberen ze er het beste van te maken vertelt directeur Hilde. “Sommige van onze bedienden doen telewerk, en hebben reeds aangeboden om te helpen op het terrein. Het mooie weer is een extra stimulans. Het zegt veel over de loyaliteit van onze medewerkers en dat doet deugd in tijden van corona.”

Keep in touch

De overheid treft financiële maatregelen voor de bedrijven, de burger en gezinnen. En daar zijn we heel blij mee, maar uit de populaire wekelijkse chatsessies met onze leden blijkt dat ze voornamelijk bekommerd zijn om het welzijn van hun medewerkers.

Lees ook

Jeugdhulp in coronatijd: ‘We mogen meer vertrouwen hebben in wat mensen kunnen’

De meest gestelde vragen in de chat gaan over het organiseren en uitvoeren van de verschillende maatregelen voor bijvoorbeeld energiekwijtschelding, het combineren van vakantiedagen en tijdelijke werkloosheid.

De medewerkers zijn zeer kwetsbaar, zowel financieel als sociaal. Tijdelijke werkloosheid is niet iets wat je in een sociale onderneming zomaar snel beslist, want we weten wat de gevolgen kunnen zijn. Elk telefoontje over tijdelijke werkloosheid op het HERW!N-secretariaat komt dus keihard binnen.

Door hun verslaving of door psychische problemen of omdat ze politiek vluchteling zijn hebben medewerkers geen familie of vrienden die hen kunnen opvangen. Bovendien hebben zij ook geen financiële reserve: ze leven van maand tot maand. Het is steeds net het hoofd boven water houden.

‘Contact houden met de medewerkers is nu meer dan ooit belangrijk.’

Daarom is contact houden met de medewerkers nu meer dan ooit belangrijk. In De Kringwinkel Web sturen ze via een besloten facebookgroep praktische info naar hun medewerkers. “Vandaag kreeg ik een bericht over wat we moesten doen met onze RVA-papieren. Omdat ik dat nog nooit had gedaan en ik niet echt sterk ben in administratie, zijn zulke berichtjes een grote hulp”, vertelt een opgeluchte Tania.

Ook Peter, directeur bij Het Rekreatief waakt over zijn medewerkers: “Omdat we beseffen dat zij nu in volledig isolement dreigen te komen, hebben wij telefoonnummers uitgewisseld. We bellen hen geregeld om te kijken of alles nog goed loopt. Ondertussen zijn onze werkgevers heel creatief in het contact leggen met hun medewerkers.”

We verzamelden tips uit het veld om in deze tijd contact te houden met de medewerkers. Deze tips zijn belangrijk, maar uiteindelijk is het toch het werk zelf dat telt. Deze situatie mag dus niet te lang duren.