Blanke blonde kindjes zijn de mooiste!

Ravottende ketjes

Een schattig zwartje. Ken je dat? Je weet wel, zo’n klein jongetje dat recht uit een magazine komt. Zo eentje dat je onmiddellijk wil adopteren. Ik ken er zo één! En hij heeft een tweelingzus. Ook met zo’n leuke krullenbol. Ze zijn zeven en hebben de guitigste lach, zijn welgemanierd en te grappig. En net zij hebben mijn multiculturele-feelgood-wereld op z’n kop gezet.

Het begon met een klein experiment. Een stagiair onderzocht de invloed van stereotypen, vooroordelen en racisme op de identiteitsvorming van Brusselse jongeren. Dat er daar een probleem is, wist ik natuurlijk al. Ik zie dagelijks de harde confrontatie van onze jongeren met de wereld rond hen. Aan het omarmen van diversiteit probeer ik elke dag te werken. Zorgen dat iedereen zich aanvaard voelt en de andere aanvaardt, ondanks verschillen.

‘Mijn ravottende ketjes houden geen rekening met kleur of religie.’

En dat gaat in mijn Brusselse biotoop opvallend makkelijker dan daarbuiten. Iedereen is het er gewend om elke dag mensen tegen te komen die ‘anders’ zijn. Als ik mijn ketjes samen zie ravotten, meestal in verschillende talen tegelijk, stel ik tevreden vast dat zij geen rekening houden met kleur, religie of iets anders wat hen zou kunnen verdelen.

Teken jezelf

Voor het experiment starten we met een makkelijke opdracht. We vragen aan de kinderen om een tekening van zichzelf te maken. De meeste doen dat heel goed. Er wordt tussen de potloden vlijtig gezocht naar de juiste kleuren en tinten.

Yasmine tekent een bruin puntje naast haar neus, een pepervlekje. Ze weet perfect hoe ze er uitziet. Maar vooral hoe ze er nog beter zou uitzien. Dus tekent ze zichzelf als een roze prinses met steile blonde haren. “Dat is mooier.” Ik slik even. Voor mij zit een beeldschoon kind dat op haar jonge leeftijd nu al streeft naar iets wat ze nooit zal worden.

We gaan verder met de volgende stap, gebaseerd op de doll-test van Kenneth en Mamie Clark. Die werd voor het eerst uitgevoerd in het Amerika van de jaren ‘40. Kinderen kregen twee poppen, een witte met blond haar en een zwarte. Aan kinderen werd gevraagd om aan elke pop bepaalde kenmerken te geven. Wie is de mooiste? Wie de liefste? …

Bijna alle kinderen kozen bij de positieve eigenschappen voor de blanke pop, bij de negatieve voor de zwarte. Niet echt verwonderlijk gezien de positie van de Afro-Amerikanen van die tijd.

Prentjes zoeken

We beslissen om wat aanpassingen te doen en meer diverse prenten te gebruiken. Alleen, waar vind je die? Ofwel vind je enkel blanke en zwarte kindjes, ofwel zijn er kinderen met meerdere kleuren maar dan heel stereotiep aangekleed: een eskimo, een indiaan… Het valt me tijdens onze zoektocht ook pas op hoe ‘wit’ de meeste tekeningen zijn. Hoe gek is het dat je in een digitale zoekmachine expliciet moet aangeven dat je ‘diverse’ kindjes wil zien. Maar uiteindelijk hebben we ze.

‘Bijna alle kinderen wijzen het blond kindje aan als de slimste.’

Hoewel ons experiment helemaal niet aan de wetenschappelijke voorwaarden voldoet, proberen we toch de oorspronkelijke test te volgen. Vragen die we stellen: Wie is de mooiste? De liefste? De stoutste? Van wie ben je bang? Wie is de domste?….

Na elk nieuw antwoord, zakken we wat verder weg op onze stoel. Bijna alle kinderen wijzen het blond kindje aan als de mooiste en slimste. De bruine en zwarte kindjes krijgen de slechte eigenschappen toegewezen.

“Waarom denk je dat dat het stoute kindje is?”, vraag ik aarzelend. “Die is zwart,” antwoordt dat schattig zwartje naast mij alsof het de normaalste zaak van de wereld is. “Maar zij lijkt toch het meest op je tweelingzus?”, probeer ik nog, “en die is toch niet stout?” Nee, zijn zus is wel ok, maar hij blijft bij zijn standpunt.

Multiculti-queen

Daar zit ik dan, de zogezegde multiculti-Queen, met mijn mond vol tanden. Met al mijn goeie bedoelingen en initiatieven heb ik dit niet kunnen voorkomen. Mijn collega met Congolese roots begrijpt mijn verontwaardiging niet. “Wat had je dan verwacht? We leven nu eenmaal in een witte wereld.”

‘Wat had je verwacht? We leven nu eenmaal in een witte wereld.’

En ja. Ik weet dat wel. Ik ben me heel bewust van mijn ‘white privilege’. Ik weet heel goed dat de hordes des levens hoger liggen voor mensen die niet wit zijn. En dat het dan veel moeilijker is, ondanks dezelfde capaciteiten, om daarna nog een sprintje te trekken en te winnen. Ik verzet me elke dag tegen die ongelijkheid, maar ik kan dat niet alleen.

Bleekscheten

Wij bleekscheten zitten er zo tot over onze oren in dat we het gewoon niet meer zien. Het valt ons niet op dat er in het nieuws vaak wordt gesproken over een dader van ‘Marokkaanse origine’ of een ‘moslim’, terwijl de huidskleur of geloofsovertuiging van pakweg Kim De Gelder of Hans Van Temsche nooit wordt vermeld. We stellen ons geen vragen over een poster die correct gedrag in het zwembad illustreert en waarbij enkel de gekleurde kinderen stoute dingen doen. En mensen die reageren op racistische uitspraken vinden we vooral flauw.

‘Mensen die reageren op racisme vinden we flauw.’

We moeten er dringend voor zorgen dat onze superdiverse samenleving weerspiegeld wordt in… nu ja, in alles! In boeken, magazines, poppenhoeken, op televisie en in school moeten we diversiteit tonen. Niet in het kader van een themaweek, maar in de gewone dagelijkse dingen moet multiculturaliteit zichtbaar zijn.

En ons dagelijks leven op de werkvloer, in adviesraden en besturen, in verenigingen mag ook meer kleur krijgen. We moeten mensen geen kansen geven omwille van hun kleur, wel omdat ze dezelfde capaciteiten hebben. En omdat verschillen net een extra rijkdom zijn in plaats van een probleem.

In plaats van iedereen wie ‘anders’ is te verstoppen in de spleten van onze samenleving, moeten we zo zichtbaar maken dat het niet meer opvalt. Zodat we eindelijk verder kunnen kijken dan die ene onveranderlijke, uiterlijke eigenschap.

Een neger

“Een neger natuurlijk niet, maar hoe zeg je dat beleefd? Een zwarthuidige?” Vroeg iemand me ooit. “Een mens”, antwoordde ik. Bijna 80 jaar na de eerste doll-test hebben we nog maar weinig vooruitgang geboekt. Hoeveel generaties willen we nog verliezen?

‘Hoeveel generaties willen we nog verliezen?’

In het slechtste geval laat dit verhaal je helemaal koud. En dan kan ik alleen maar antwoorden met de woorden van Jesse Williams: “If you have no interest in equal rights for black people (of andere) then do not make suggestions to those who do: sit down.”

Maar voor zij die het net als mij oneerlijk vinden dat kinderen opgroeien denkende dat ze slecht, stout, lelijk en dom zijn, enkel en alleen omwille van hun huidskleur: schiet in actie! We hebben nood aan kleine initiatieven én grote gebaren.

Vandaar dat ik deze week een hele resem nieuwe poppen heb gemaakt. Met bijhorende garderobe. Ik doe dat voor al die gekleurde kinderen, zodat zij nooit meer het gevoel hebben dat ze minder zijn. Voor alle tieners met een vreemde naam, zodat zij nooit meer moeten denken dat succes niet voor hen weggelegd is, en dus op voorhand al opgeven. Voor alle Belgen die het gevoel krijgen dat ze nergens thuis horen. Voor hen die niet meer weten wie ze zijn, wie ze zouden willen zijn of wie ze zouden kunnen zijn. Zodat iedereen zich goed voelt in zijn eigen vel.

Maar ook (en vooral) voor alle wit-roze kindjes. Zodat ze opgroeien met diversiteit als een échte realiteit. Zodat ze niet meer afgeleid worden door die kleur, maar gewoon kunnen luisteren naar wat iemand te zeggen heeft. Zodat ze het niet pikken dat kinderen van jongs af aan opgroeien met een laag zelfbeeld en minder kansen. Zodat ze niet in een kramp schieten als ze een hoofddoek zien (of, stel je voor, een burkini!) Zodat ze niet per ongeluk uit angst een zwarte neerknallen als die naar zijn vestzak grijpt. Zodat ze niet vatbaar zijn voor een discours dat hun wijsmaakt dat ze meer zijn dan een ander.