‘Te weinig aandacht voor partner bij abortusproces’

Ervaren via partner

Abortus is niet uitzonderlijk. Eén op de vijf Belgische vrouwen beëindigt in de loop van haar leven een zwangerschap. Personen die een zwangerschap afbreken worden geregistreerd als ‘vrouw’. Echter, ook transmannen en andere personen die zich niet identificeren als vrouw kunnen zwanger worden. Daarnaast zijn niet alle medeverwekkers betrokken bij ongewenste zwangerschappen mannen.In 2019 werden er in België meer dan 18.000 zwangerschapsafbrekingen geregistreerd.

‘Partners uit niet-dwingende relaties hebben een bijna uitsluitend positief effect op het welzijn en de post-abortusreactie van de vrouw.’

Aangezien men met twee moet zijn om zwanger te worden, is het aannemelijk dat er ongeveer evenveel mensen – meestal mannen – een abortus ervaren via hun partner. Al zijn hier geen exacte cijfers over te vinden.

Betrokken partner

Uit bevragingen in abortuscentra weten we dat de partner dikwijls betrokken is bij het abortustraject. De meeste ongewenste zwangerschappen vinden plaats in een partnercontext. Zo blijkt uit een studie dat twee op drie vrouwen die opteren voor een abortus een vaste relatie van langer dan een jaar hadden met de betrokken man. Hij is dan ook de vaakst voorkomende steunpersoon in het abortuscentrum.

Bovendien wordt de aanwezigheid van de partner meestal positief geëvalueerd door de persoon die de zwangerschap draagt. Partners uit niet-dwingende relaties hebben bijna uitsluitend een positief effect op het welzijn en de post-abortusreactie van de vrouw.

De steun van de mannelijke partner heeft dan ook een significante impact op de abortuservaring van de vrouw. Partners kunnen daarenboven – in tegenstelling tot bijvoorbeeld zorgverleners – gemakkelijker langdurige steun bieden.

Niet vanzelfsprekend

Op het eerste gezicht is hier niets merkwaardig aan. Bij andere medische ingrepen die impact hebben op het welzijn van patiënten wordt er doorgaans aandacht besteed aan hun steunpersonen en omgeving. Het betrekken van de partner van de patiënt is belangrijk aangezien ook die de medische ingreep negatief kan ervaren.

Bij een zwangerschapsafbreking is dit niet anders. Mannelijke partners die meegaan naar het abortuscentrum rapporteren bijvoorbeeld emoties van angst, hulpeloosheid, gemis, woede, falen en eenzaamheid.

‘De woorden ‘mannen’ en ‘abortus’ in eenzelfde zin doen alarmbellen rinkelen.’

Toch is dit in de abortuspraktijk niet vanzelfsprekend. De woorden ‘mannen’ en ‘abortus’ in eenzelfde zin doen alarmbellen rinkelen. Het huidig abortusrecht kon, om het zacht uit te drukken, niet altijd rekenen op de steun van de mannelijke helft van de samenleving of een mannelijke parlementaire meerderheid.

In verschillende landen, zoals bijvoorbeeld Polen of de Verenigde Staten, komt het zelfbeschikkingsrecht van de zwangere persoon daarbij nog regelmatig in opspraak en in gevaar. Het laatste dat we er nog willen bijnemen – laat staan promoten – is dat ongewenste mannen zich moeien met ongewenste zwangerschappen.

Dader

Deze bekommernis wordt weerspiegeld in de getuigenissen van mannelijke partners die meegingen naar het abortuscentrum. Zij geven aan het gevoel te hebben dat ze daar werden uitgesloten, gemarginaliseerd of genegeerd. Ze voelen zich benaderd en bekeken als schuldige of dader. Er heerst met andere woorden een idee dat het de schuld is van de man dat er een ongewenste zwangerschap is.

‘Er heerst een idee dat het de schuld is van de man dat er een ongewenste zwangerschap is.’

Echter, de man blijven zien als louter dader, of ‘zwanger-maker’, weerspiegelt conservatieve denkbeelden en genderrollen. We willen namelijk dat de lasten van reproductieve taken – zoals zwangerschappen, opvoeding en contraceptie – niet enkel op de schouders vallen van personen die al de zwangerschap dragen. Deze zaken zouden idealiter een gedeelde verantwoordelijkheid moeten zijn binnen een partnerrelatie.

Als dit geldt voor ‘zwanger worden’ en ‘niet zwanger worden’, waarom zou dit dan niet gelden voor het ‘niet meer zwanger worden’? Kortom, als mannen hun verantwoordelijkheden moeten opnemen bij zwangerschappen, zou dit ook het geval moeten zijn bij ongeplande of ongewenste zwangerschappen.

Relationeel vacuüm

Hoewel er ongewenste partners in abortuscentra zijn en we er alles aan moeten doen om hen uit te sluiten en hun invloed te minimaliseren, zijn deze slechts een minderheid. Het is belangrijk op te merken dat niet elke vorm van invloed op de abortusbeslissing als bedreiging, problematisch of dwingend ervaren wordt door de zwangere persoon.

‘Niet elke vorm van invloed op de abortusbeslissing wordt als bedreiging, problematisch of dwingend ervaren.’

De eerder vermelde studie toont aan dat hoe vrouwen zich voelen bij de zwangerschapsafbreking niet losstaat van hoe hun partner zich voelt en omgekeerd. De relatie zelf heeft ook invloed op de abortusbeslissing, en de abortusbeslissing heeft invloed op de relatie. Zwangerschap zweeft niet in een relationeel vacuüm.

Gemeenschappelijk project

Een zwangerschapsafbreking in een goed functionerende partnerrelatie zou – net als andere reproductieve kwesties – een gemeenschappelijk project moeten zijn. Ik onderschrijf het legaal beslissingsrecht van (en enkel van) de persoon die de ongewenste zwangerschap draagt. In lijn van dit beslissingsrecht, moeten we ook aan hen overlaten wie ze al dan niet betrekken in hun abortusproces.

‘Zwangere personen zouden partner moeten kunnen betrekken.’

We zouden dus de mogelijkheid moeten aanbieden aan zwangere personen om hun partner te betrekken doorheen het abortusproces, zonder dat één van beide partners zich bedreigd hoeft te voelen.

Verder is het belangrijk dat iedereen die negatieve emoties ervaart, daar ook de gepaste professionele zorg en ondersteuning voor kan krijgen. Het is tenslotte in ieders belang dat de ongewenst zwangere persoon wordt ondersteund door een partner die zich ook begrepen voelt. Want als we het beslissingsrecht van vrouwen echt willen respecteren, dan moeten we ook erkennen dat velen er niet alleen voor willen staan.