Digitale uitsluiting
De oproep om de digitale kloof te verkleinen, is niet nieuw. De term ‘digitale kloof’ verwijst naar mechanismen van sociale uitsluiting die het gevolg zijn van digitale exclusie. Want niet iedereen heeft een computer of beschikt over de vaardigheden om ermee te werken.Mariën, I., e.a. (2010), Digitale kloof van de tweede graad in Vlaanderen, Brussel, Onderzoeksrapport voor het Instituut Samenleving en Technologie.
‘Niet iedereen heeft een computer.’
In de laatste Barometer van de informatiemaatschappij 2018 blijkt dat 9 procent van de Belgische bevolking nog nooit een computer heeft gebruikt. 14,9 procent heeft geen pc, laptop of tablet in huis.
Ook de mensen die niet de juiste digitale vaardigheden hebben, ervaren deze kloof. Volgens FOD Economie beschikt 64 procent van de Europese internetgebruikers over beperkte digitale vaardigheden. In België heeft slechts één op drie voldoende digitale vaardigheden.
Schril contrast
Die cijfers staan in schril contrast met de oude verwachting dat de jeugd van toen moeiteloos zou uitgroeien tot de digitaal geletterde volwassenen van vandaag.
Ondanks de inspanningen in het onderwijs en het verruimde aanbod aan digitale technologie, blijft de vraag naar digitale vaardigheden in onze maatschappij vergroten. Zo blijkt uit de Digimeter van onderzoekscentrum Imec dat 20,3 procent van onze bevolking de technologische groei niet kan bijhouden. Bijna één op drie is zelfs bang om technologie te gebruiken.
Virtueel loket
Toch worden mensen verplicht om mee te zijn in deze digitale wereld. Maar de hulp om de juiste digitale weg te vinden, blijft uit. Zo wordt er verwacht dat we betalingen online uitvoeren. Sterker nog, willen we toch langs de bankbediende passeren, dan kan dat meestal enkel nog in de voormiddag en tegen betaling.
Niet iedereen kan die evolutie volgen. Nog steeds kiest 37 procent van de mensen ervoor om overheidsdocumenten, bijvoorbeeld een belastingaangifte, niet online in te vullen. 16 procent wil hulp bij het invullen van deze formulieren.
Radicaal digitaal
De Vlaamse overheid wil dat tegen 2020 alle transacties met de overheid digitaal gebeuren. Ze werkt die ambitie uit in de visienota ‘Vlaanderen Radicaal Digitaal 2015-2019’.
‘Overheidsdiensten worden vergaand gedigitaliseerd.’
De overheid gaat burgers benaderen vanuit een virtueel loket. Overheidsdiensten worden vergaand gedigitaliseerd. Lokale overheden knippen in de beschikbaarheid van ambtenaren. Ze installeren een digitaal loket of verminderen de openingsuren van hun gemeentelijke diensten.
Maar de overheid vergeet achterom te kijken. Volgen alle burgers? En wie zit er achteraan in het peloton?
Guido
Heel wat organisaties proberen deze digitale kloof te verkleinen. Zo zoekt bijvoorbeeld Digidak mee naar antwoorden op digitale vragen. Wekelijks duiken hier verhalen op van mensen die struikelen over de aanvraag van vergunningen of het invullen van hun belastingaangifte.
Guido volgde bij Digidak een cursus om zijn digitale vaardigheden bij te spijkeren. Hij getuigt.
Grijze haren
“Als je vroeger een boom wou snoeien, ging je naar het gemeentebestuur en vroeg een kapvergunning aan. Vandaag is dat anders. Je gaat achter je computer zitten en probeert naar het omgevingsloket te surfen.”
“Als je er dan eindelijk binnen geraakt met een token, moet je kiezen tussen een melding of een aanvraag. Vervolgens arriveer je bij het AGIV. Daar moet je een plan toevoegen dat met een geopolygoon of zoiets mag geselecteerd worden.”
“Als je klaar bent om het formulier digitaal te ondertekenen, steekt een compleetheidscheck daar nog een stokje voor. Die wijst je op een ontbrekende exploitant en op het feit dat er een voorwerp niet gekoppeld werd aan het situatieplan. Ik vraag me af wie op dat moment de handdoek nog niet in de ring gegooid heeft.”
“Nadat ik 13 keer aandachtig het YouTube instructiefilmpje bekeek, kon ik eindelijk het formulier doorsturen. De volgende dag zat er een bericht in mijn mailbox. Ik werd uitgenodigd om opnieuw naar het omgevingsloket te surfen. Daar vernam ik dat ik een verkeerde procedure gebruikt heb. Een mens zou voor minder grijs haar krijgen.”
Onderbescherming
Het gaat in dit voorbeeld ‘slechts’ over het snoeien van bomen. Maar wat met mensen die op dezelfde manier een tegemoetkoming of premie aanvragen die bepaalt of ze een aanvaardbaar bestaan kunnen leiden?
De samenleving kent burgers talrijke rechten toe. Maar wat als ze die niet realiseren omdat ze verloren lopen in de digitale wereld? Dan dreigt onderbescherming, de situatie waarin mensen niet krijgen waarop ze recht hebben.
Om dat te ondervangen, schuift ‘Vlaanderen Radicaal Digitaal’ verschillende principes naar voor: “Digitale interacties moeten aangepast zijn aan de burger.” Dat klinkt beloftevol. Maar uit de ervaring van Guido en vele anderen blijkt dat er nog vele valkuilen zijn. Hoog tijd om een tandje bij te steken.
Reacties [7]
Een groep mensen wordt hier vergeten: zij die niet WENSEN mee te gaan met de idee dat alles digitaal moet worden en die vinden dat er gerust 2 mogelijkheden naast elkaar kunnen bestaan of vinden dat we terug naar áf moeten gaan, terug naar meer menselijkheid moeten evolueren ipv naar technologie. Men dringt ons héél veel op met beloftes en stellingen zoals: ‘Het gaat allemaal veel sneller en gemakkelijker. We KUNNEN er niet meer onderuit.’
Over de nadelen en d bedoelingen zwijgt men in alle talen, net zoals met reclameslogans. Velen voelen aan dat ze door zo’n slogans bedot worden, geïndoctrineerd, gemanipuleerd. Ze merken dat het niet klopt wat er beweerd wordt, zoals Guido die er grijze haren van krijgt. En zo zijn er zeer velen.
Heel wat mensen doorzien dit spelletje en zetten zich er tegen af. Deze mensen voelen zich niet genoeg vertegenwoordigd in onze maatschappij, soms zelfs gecensureerd, vaak omdat de meerderheid van de mensen zich wél laat indoctrineren door die loze beloftes.
Discriminerend, aanvraag subsidie condensatiegasketel bij de Vlaamse overheid. Inloggen via ITSME lukt niet. 20+ keer “netwerkfout”. Twee uren geprobeerd en uiteindelijk 1700 getelefoneerd. Vriendelijke “echte” mens aan de lijn maar het gewoon opsturen via de post van de dokumenten mag niet. Moet nu naar Igean Wommelgem zij zouden dan de aanvraag doen. Kan het echt niet eenvoudiger en sneller?
Ik ben door digitalisering reeds vele rechten en voordelen misgelopen.Ik hou mij hart vast op de dag dat een mijn pensioenaanvraag moet indienen zonder dat er ook nog maar 1 mens (zoiets met armen,benen enz..en kan praten,weet u wel) aan te pas komt.Dat is nog ruim 15 jaar verwijderd van nu,maar dat is het net.Tegen dan vrees ik,is er niets meer mogelijk tenzij men eindelijk eens beide opties openlaat voor mensen zoals ik die nooit zullen kunnen meegaan in deze digitale jungle met omleidingen en valkuilen! Niet iedereen heeft talent om technicus te worden,dat geldt ook voor het perfect kunnen werken met digitale systemen.
Het artikel geeft de realiteit in verband met de digitale evolutie zeer goed weer.
Niet de digitalisering is het probleem, het gebrek aan begeleiding en ondersteuning is dat wel. Mijn visie is: help mensen die het nodig hebben zich de digitale werkwijze eigen te maken aan een fysiek loket ipv het in hun plaats te regelen. Leer hen vissen ipv hen 1 vis te geven. Zo vergroot je competenties.
… en wat is er mis mee dat een deel vaan het legertje ambtenaren en bedienden ten dienste zou staan, face à face, van de mensen. Ik vraag mij trouwens al lang af of iedereen wel mee is. Het verhaal van Guido is sprekend. Als ik het lees gaat het nog niet eens om een digitaal ongeletterde. Wat met de mensen die zich geen computer kunnen veroorloven, geen dure cursus, of gewoon niet de aanleg of talent hebben om mee te zijn. Ken Loach heeft daar een prachtige film over gemaakt,”I, Daniel Blake.” En verder denk ik, ‘t is de maatschappij van ieder voor zich, van trekt uwe plan. Solidariteit gaat in deze ook stilletjes zoek.
Vele gemeentelijke initiatieven zijn ter beschikking. Jaren geleden nog gratis, soms zelfs ‘s avonds voor werkenden. In bibliotheken, sociale centra, webpunten, computerclubs, bij VDAB, basiseducatie. Het was echter niet bekend. Natuurlijk vraagt het tijd en oefening. De kleine groep, die met vrees zit, zou wat meer benaderd en aangemoedigd mogen worden, in armoedeorganisaties, sociaal restaurant of zelfs in de bank met affiche van webpunt om de hoek? Vind dat de belastingkantoren te ver gaan in 100% online invullen, dit is eigenlijk een moeilijke materie en men wenst als burger veelal zeer persoonlijke vragen te stellen en men kan wellicht aftrekbare kosten vergeten te vermelden … . En elke Euro telt voor iemand in armoede, denk aan protest van de gele hesjes! Gelukkig zijn de ambtenaren van belasting en schooltoelage zeer bekwaam en hulpvaardig in het persoonlijke contact op nog bestaande open momenten.
Zeker lezen
Evi Hanssen: ‘Palliatieve zorgverleners zijn de vroedvrouwen van de dood’
‘AI biedt enorme kansen voor sociaal werk’
Monsterbrouwsel Fentanyl: ‘Ik wil het niet zien, maar kan niet stoppen met kijken’
Functionele cookies Altijd actief
Voorkeuren
Statistische cookies
Socialemediacookies