‘Is het hoogste goed echt dat iedereen in korte broek naar de jeugdbeweging trekt?’

Jongerenhoofdstad

Gent is dit jaar de Europese Jongerenhoofdstad. Een pluim op de hoed van alle jeugdbewegingen, jeugdwerkers, sportcoaches, cultuurplatformen en zelforganisaties. Kortom, alle jeugdwerk in onze stad.

‘Jeugdbewegingen zijn nog vooral middenklasse en wit.’

Dat jeugdwerk wordt gedragen en gesteund door tal van vrijwilligers, beroepskrachten en vooral door heel veel gemeenschappelijk engagement van en voor onze jonge Gentenaars. En toch is het (jeugd)werk nog niet af.

Benjamin Dalle, Vlaams minister van Jeugd, stelde in reactie op de JOP-monitor dat “we ernaar moeten blijven streven om in het verenigingsleven nog meer een weerspiegeling van de maatschappij terug te zien”. Is dat zo? Zit het probleem niet net in die stelling, dat het verenigingsleven van vandaag als norm fungeert waaraan alle jongeren zich moeten verhouden?

Witte middenklasse

Scouts en Gidsen, Chirojeugd Vlaanderen, KSA en andere jeugdbewegingen doen inspanningen om hun werkingen open en toegankelijk te maken voor iedereen. Dat lukt stapsgewijs, maar zorgt nog niet voor een grote omwenteling.

Jeugdbewegingen, zo schreef De Morgen, zijn nog vooral middenklasse en wit. Maar wat is de heilige graal die we hier zoeken? Toch vooral dat jongeren betekenisvolle vrije tijd vinden? Wat kunnen we over ‘de jeugd van tegenwoordig’ zeggen op basis van het aantal jongeren dat in het weekend in korte broek naar een jeugdbeweging trekt? Niet veel, zeggen jongeren zelf.

Onderzoek bij jongeren uit het beroepssecundair onderwijs stelt dat vrijetijdsbesteding vooral ‘vrij’ moet aanvoelen. Het idee dat vrijetijdsbeleving aan bepaalde activiteiten vasthangt, werkt beperkend. Jongeren geven aan druk te ervaren, alsof hun vrije tijd ‘eraan moet’ om zich voor te bereiden op het ‘echte’ leven. Hallo, voorbereiding richting volwassenheid? Vooral: weg vrijheid!

Chillen

De vrijheid om in je vrije tijd ook gewoon eens een half uurtje te chillen of op een bankje te zitten vrij van consumptie, vrij van oordelen of vrij van de stempel hangjongeren. Vinden we dat eigenlijk nog oké?

‘De vrijheid om gewoon eens een half uurtje te chillen of op een bank te zitten. Vinden we dat eigenlijk nog oké?’

De vrijheid om te voetballen op het pleintje met jongeren die je als buren hebt, zonder dat je moet plannen, inschrijven, of tegen allerlei wachtlijsten of andere drempels moet opboksen… Gewoon, voor de lol. Telt dat ook mee als zinvolle vrije tijd? En wie bepaalt dat trouwens, wat zinvol is en wat niet?

Meisjeshuis

Het brengt mij terug naar mijn eigen kindertijd. Als dochter uit een gastarbeidersgezin zat ik niet in een jeugdbeweging en was ik niet aangesloten bij een atletiekclub, in tegenstelling tot veel van mijn (witte) klasgenoten.

‘Het Meisjeshuis was een plek die verschilde met de schoolbanken waar vaste uren, taken en hoge verwachtingen waren.’

Tot ik de weg vond naar het Meisjeshuis in de Brugse Poort (vzw Jong), een warm huis waar ik gewoon mezelf mocht zijn en kon binnenwandelen wanneer ik daar zin in had. Een plek die verschilde van de schoolbanken waar vaste uren, taken en hoge verwachtingen waren. Er was veel vrijheid, maar het was ook jeugdwerk en betekenisvol.

Toegegeven, mijn ouders wisten helemaal niet dat er in Vlaanderen jeugdbewegingen waren. Maar die beperkte kennis van een andere leefwereld ging in twee richtingen. Ook het toenmalig jeugdwerk speelde niet in op demografische veranderingen. Dat is vandaag gelukkig al anders. Er is in het jeugdwerk al meer bewustzijn om meer verschillende jongeren aan te spreken. Dat is een goede zaak. Maar dé oplossing? Die is er tot vandaag nog niet.

Luister naar wat jongeren willen

Hoe vullen we die leemte dan? Spoiler alert: niet vanuit onze ivoren toren.

Lees ook

‘LGBTQIA+ jongeren voelen zich minder op hun gemak in het jeugdwerk’

Zoals altijd begint het met luisteren naar wat jongeren zelf willen. Zo werken we in Gent aan projecten die hieraan tegemoetkomen, onder meer door het ondersteunen van nieuwe jeugdwerkinitatieven die groeien vanuit de wijken en jongeren zelf. Denk aan Al Istiqama, Averroes, Jeugd Desteldonk, Jeugdhuis Wondelgem, Jeugdhuis Asgaard/Grimm Gent… We richten de publieke ruimte meer in op maat van jongeren. Het kan en het werkt.

Het jeugdbeleid kan nog leren van jongeren. Jongeren zijn immers best in staat om zelf hun keuzes te maken, en iedereen heeft recht op een vrijetijdsbeleving die voor haar, hem of hen betekenisvol is. Maar is dat wat wij als samenleving willen horen? In Gent alvast wel, en dat inzicht delen we dit jaar graag met de rest van Europa.