‘Voor elke kwetsbare mens een sociaal netwerk. Dat moeten we doen.’

Bijzondere tijden 

Corona heeft me onder druk gezet. De flinterdunne lijn tussen werk en privé was helemaal weg. Gezin, werk en school vloeiden in mekaar over. Ik ging in al mijn bevlogenheid in op alle dringende zaken die op mijn weg kwamen.  

‘Ik zag bijzondere dingen gebeuren, dingen die anders veel overleg vragen, lopen nu bijna vanzelf.’

Sinds het begin van de coronacrisis leefde ik mee met alleenstaande mama’s, eenzame ouderen, mantelzorgers, kinderen die op een zakdoek groot leven, koppels onder spanning, mensen met neurotische trekken en neiging tot depressie.   

Maar na twee weken was het nodig om tot mezelf te komen. Het virus daagt je uit om je fysiek en mentaal gezond te houden. 

Zonder slag of stoot 

Ik zag de afgelopen drie weken bijzondere dingen gebeuren. Dingen die anders veel overleg en afwegingen vragen, lopen nu zonder slag of stoot. Bijna vanzelf. 

Zoals (gratis) maaltijden aan huis geleverd door vrijwilligers voor de meest geïsoleerde mensen. Of de veelvuldige outreachende en telefonische contacten met mensen die dreigen te vereenzamen of psychisch lijden. Of een ziekteverzekering geregeld krijgen voor een dakloze man die we nu snel weten te vinden omdat hij tijdelijk verblijft in het jeugdhostel. Er zijn laptops en online huiswerkbegeleiding beschikbaar voor gezinnen die in armoede leven.  

Ik werk in Leuven. En daar coördineert de stad met gemak een platform, ‘Leuven Helpt’, waar zich in mum van tijd duizenden vrijwilligers registreerden. Leuvense buurtwerkers matchen de vrijwilligers met de zorgvragers. Eerstelijnswerkers leggen lijsten aan om mensen telefonisch te bereiken en houden zo vinger aan de pols. Kwetsbare mensen stellen immers zelf hun vraag niet, ze wachten af.  

Teams, Skype en Zoom maken overleg mogelijk zodat we de best mogelijke kwaliteit van zorg kunnen leveren. Ethische dilemma’s, GDPR en het dogma van het beroepsgeheim schuiven naar achter.  

Veel mensen stellen het goed 

De meeste mensen die ik contacteerde, stellen het goed. Mensen met burn-out of zij die zich altijd al isoleerden. De wereld draait nu gelijk met hun tempo, hun nood aan rust. Er zijn minder prikkels, geen files, geen overvliegende vliegtuigen, geen lawaai.  

‘Corona heeft ook voordelen: minder prikkels, geen lawaai.’ 

Ook hij die angstig is en altijd wel wat smetvrees had, is vertrouwd met deze ‘nieuwe’ way of life. Ook de introverte persoon die het moeilijk had met alle dwang en sociale media, kan gerust in zijn kot blijven. Wat abnormaal genoemd werd, wordt nu normaal.  

Corona heeft dus duidelijk ook voordelen voor een verrassend grote groep. 

Ouderen zijn blij dat ze meer dan één keer per week worden opgebeld. Het is ook de eerste keer dat ze een tekening kregen van de kleinkinderen. Iemand anders was blij met zijn eerste goeiendag in zijn sociale woonblok. Hij woont er al twee jaar. 

Uitweg zoeken 

De voorbije weken vroegen van ons, sociaal werkers, veel creativiteit.  

We moesten een uitweg vinden voor partnergeweld, voor mantelzorgers die plots kampen met het virus en waar de verwarde partner alleen achter blijft, voor de oude vrouw die altijd alle zorg weigert, voor de zwaar verslaafde man met zijn afkickverschijnselen of voor de man die door paniek overweldigd wordt omdat hij niet alleen kan zijn en op spoed telkens terug naar huis gestuurd wordt. 

‘Voor mensen zonder netwerk is het roeien met de riemen die ze hebben.’ 

Waar er een netwerk was, formeel door goede zorgpartners of informeel door buren, kennissen of familie lukte het om goede zorg te realiseren. Eerlijk? Vaak gaat het zelfs vlotter dan vroeger, dankzij de crisis.  

Maar voor mensen zonder netwerk is het roeien met de riemen die ze hebben. Gelukkig kwam er dan af en toe uit onverwachte Leuvense hoek solidariteit piepen.  

Solidariteit, ook na corona? 

Ik vraag me af of die solidariteit zal standhouden na corona? Ik vrees dat we het dan pas heel hard nodig gaan hebben. Solidariteit van burger en beleid.  

Na corona wordt de rekening gemaakt. En we zijn niet vergeten dat voorheen al bespaard werd in zorg en welzijn. Wat weerhoudt politici om dit beleid verder te zetten? Zeker als ze zien welke resultaten vrijwillige burgers nu halen? 

Kwetsbare Leuvenaars 

Als we erin slagen om een deel van de middelen en van de solidariteit te herverdelen, komen we al een eind. Al klinkt dat nog veel te abstract om succesvol te kunnen zijn. Ik maak het heel concreet. 

‘Zal de solidariteit standhouden na corona?

Wordt het geen tijd om na deze crisis rond elke kwetsbare Leuvenaar, jong of oud, een sociaal netwerk uit te bouwen van minstens vier mensen? Laten we mantelzorgers, familie, buren en vrienden mobiliseren. En waarom ook niet zorgverleners, studenten en andere vrijwilligers?  

Lees ook

Corona raakt kern van sociaal werk: ‘Organisaties passen zich razendsnel aan’

Het zou het verhaal van de vermaatschappelijking van de zorg stevig verrijken. Want die weg zal de overheid nog meer inslaan dan nu. Het is aan ons sociaal werkers om hiervoor de juiste voorwaarden af te dwingen. 

Elke crisis heelt oude wonden 

We hebben in Leuven nu alles voorhanden: een platform om aan te melden, een stad om te coördineren, vrijwilligers met de vleet, zicht op de meest kwetsbaren, buurtwerkers die matchen, zorg en welzijn die samen stappen gezet hebben.  

Ik merk hoe vlot de formele zorg in deze crisis met de informele zorg samenwerkte en afstemde. Waarom zouden we dit idee niet verder uitrollen en uitzetten in onze stad?   

Elke crisis heelt oude wonden omdat het de essentie naar boven brengt: de gezondheid van elk van ons. Vandaar, één voor allen en allen voor één, ook na corona.