Ongepast
Het Bestuur der Strafinrichtingen kondigde in de media aan dat de gevangenissen gespaard blijven van het coronavirus. De strenge coronamaatregelen werpen er hun vruchten af.
‘Hoera-berichten maskeren een gitzwarte realiteit.’
Ook wij juichen toe dat het aantal besmettingen beperkt blijft. Maar die hoera-berichten maskeren een gitzwarte realiteit: op psychisch en sociaal vlak gaat het slecht met gedetineerden. En qua hygiëne is de toestand al lang precair. Het coronavirus veranderde daar niets aan, integendeel.
Psychische problemen nemen toe
Kijken we bijvoorbeeld naar de psychische problemen van gedetineerden.
We weten uit ervaring en uit onderzoek dat er onder meer door de detentiecontext sprake is van meer psychiatrische stoornissen, psychische klachten en middelengebruik in vergelijking met de algemene bevolking.Favril, L. en Dirkzwager, A. (2019), ‘De psychische gezondheid van gedetineerden in België en Nederland: een systematisch overzicht’, Tijdschrift voor Criminologie, 61(1), 5-33.
Er vinden in de gevangenis ook meer suïcides plaats dan buiten de muren.Vyncke, V., e.a., (2015), Onderzoeksrapport gezondheidsprofiel gedetineerden, UGent, Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg.
De beperkte contacten die we als hulpverleners momenteel hebben met mensen in detentie, wijzen allemaal in dezelfde richting: de coronamaatregelen versterken de psychische problemen van gedetineerden.
Telefoon
Geen redenen dus om victorie te kraaien. Of om onmenselijke toestanden te voorzien van een rooskleurig laagje vernis.
Zo werden volgens het Bestuur der Strafinrichtingen succesvolle inspanningen geleverd om ervoor te zorgen dat tijdens de lockdown elke gedetineerde contact kan houden met familie en hulpverleners. “Gelukkig hebben ze nu allemaal een telefoon in hun cel waarmee ze 24 uur op 24 naar huis kunnen bellen. Dat verzacht de pijn.” En straks zal ook videocontact mogelijk zijn.
Geen telefoon
Helaas strookt dat niet met de realiteit. In de gevangenissen van Merksplas, Berkendaal, Vorst en Sint-Gillis zijn er geen telefoons op cel. In Sint-Gillis werd de telefooninstallatie wel opgestart, maar slechts op één vleugel voltooid door de uitbraak van COVID-19. Wie wil bellen, kan dit enkel met telefoons op de gangen van de vleugels. Op vaste tijdstippen en elk om de beurt, welteverstaan.
‘Twee telefoons per zestig mensen.’
In de gevangenis van Vorst zijn er twee telefoons voor zestig mensen. Het open regime werd wegens de coronamaatregelen tijdelijk opgeschort. De tijdstippen waarop mensen kunnen bellen, werden aanzienlijk beperkt.
Contact met hulpverleners
Voor contacten met hulpverleners werd gelukkig wel een stap voorwaarts gezet. Een gulle provider voorzag een gratis lijn van alle gevangenissen naar de centra voor algemeen welzijnswerk. Mensen in detentie kunnen er voorlopig gebruik van maken voor dringende vragen.
De isolatie op cel is nu veel groter en heftiger dan anders. Elke vorm van contact is nu een meerwaarde. Hulpverlening is meer dan ooit nodig. Maar ook als deze crisis achter de rug is, moet dat vlot en laagdrempelig contact met hulpverleners overeind blijven. Omdat gedetineerden er recht op hebben.
Geen lopend water
Het foute bericht dat iedereen telefoon op cel heeft, is koren op de molen van wie denkt dat de gevangenis een hotel is.
‘Tot op vandaag hebben twee vleugels in de gevangenis van Vorst nog steeds geen lopend water op cel.’
Niets is minder waar. Tot op vandaag hebben twee vleugels in de gevangenis van Vorst nog steeds geen lopend water op cel. Was zo maar eens je handen verschillende keren per dag… We zullen het maar niet hebben over hoe mensen er naar het toilet moeten.
Uitgebuit
Toch hebben gedetineerden al meer dan 40.000 mondmaskers gemaakt. Vanuit de vergeethoek willen ze toch solidair zijn. Dit is bewonderenswaardig, gezien ze in de gevangenis permanent onrechtvaardig behandeld worden.
Het minimumloon voor gevangenisarbeid is wettelijk vastgelegd op 0,75 euro per uur. Je leest het goed: 0,75 euro per uur. Bovendien krijgen zij geen arbeidsovereenkomst en bouwen ze geen sociale rechten mee op.Naessens, L., Wanzeele, W., Verheyen, W. (2019), Werken in detentie. Een eindeloze werf of werken aan rechtvaardige en veilige toekomst. In: Armoede en sociale uitsluiting. Jaarboek 2019, Leuven, Acco.
Behandelen we zo onze helden? Deze extreme uitbuiting gebeurt ten aanzien van mensen van wie we verwachten dat ze zich opnieuw integreren in de samenleving.
Tien euro extra
En het kan nog erger. Opnieuw het Bestuur der Strafinrichtingen: “Per week dat de familie niet op bezoek kan komen, krijgen de gedetineerden ook 10 euro. Geld dat ze hier zelf verdienen met de opbrengst van het werk in de ateliers. Ondertussen hebben ze op die manier al 50 euro verdiend.”
‘Zo’n berichten maken ons woedend.’
Zo’n berichten maken ons woedend. Mensen moeten werken voor een peulschil. Dit is onaanvaardbaar. Zouden we dit zelf aanvaarden? Bovendien laat zo’n klein bedrag niet toe om kwalitatief beter te overleven in de gevangenis. Iets kopen in de gevangenis is duur. En met 50 euro extra bereid je geen leven na de gevangenis voor.
Structurele solidariteit
Mensen in detentie zijn mensen. Ze werden van hun vrijheid beroofd door een rechter omwille van strafbare feiten. Die vrijheidsberoving moet op een menswaardige wijze gebeuren. Maar door de huidige aanpak worden gedetineerden slachtoffer van sociale uitsluiting en uitbuiting.
Toch tonen ze zich solidair. Daarvoor krijgen ze van sommigen ook een gemeend applaus. Maar dat is onvoldoende. Een brede sociale verandering is nodig waarbij we hun engagement beantwoorden met meer structurele solidariteit. Gedetineerden moeten structureel recht hebben op een degelijk loon, een gezond en veilig verblijf en permanente toegang tot hulp.
Reacties [8]
Het is alsof u het vergeten bent. Het is alsof u vergeten bent dat de tijd die hier was en niet bij u, de tijd waarin wij onderbroken werden niet zijn tijd is geweest. U bent weg gegaan en ik ben hier gebleven. En nu bent u terug gekomen, zoals voor die tijd. U heeft wel iets eufoor, het lijkt alsof u heel blij bent terug te zijn. Dat zegt u toch, u doet wel een beetje choleriek aan. Was u ziek, ondertussen die tijd? U bent terug. U bent terug en u doet alsof de tijd zich nu pas in beweging draait. U komt met een plan. Voor de tijd had u ook veel plannen. Maar dit plan is nieuw. Het heeft Fases. Ik denk dat ik niet in Fase 1 zit, want ik zie u niet. U bent terug. Ik hoor u. Maar ik zie u niet.
Ik las dat u tijd had ondertussen om aan de mensen te schrijven hoe erg het hier wel was. Natuurlijk is het hier erg, dat wist u al. Maar u weet niet hoe erg het hier toen in die tijd was, hier toen in die tijd was, want u was hier niet.Ik heb u daarom maar half gelezen. Waarom bent u weg gegaan
Ik wil niet beweren dat de gevangenis een hotel is, maar zou je de berekening eens willen maken wat één gevangene per dag aan de maatschappij kost, eten, verwarming…….. noem maar op! Mijn vader heeft jaren in de gevangenis gewerkt, eerst als bewaker, later chaufeur, hij behandelde de gevangenen respectvol en kreeg ook het respect terug. Wij waren met zes kinderen thuis, wij hadden voldoende en goed eten en kleding. Doch vond ons vader dat hij ons tekort deed, zijn woorden, in de gevangenis krijgen ze beter eten dan jullie en met de feestdagen krijgen ze allen een gebakje, iets wat ik jullie niet kan geven. In onze maatschappij leven massa’s gezinnen in armoede, die geen strafbare feiten hebben gepleegd. Dan komen we op de rusthuizen, er zijn weinigen die met hun pensioentje toekomen waardoor de kinderen het overige bedrag moeten bijbetalen ! Zou het niet beter zijn in de gevangenissen hetzelfde principe toe te passen, denk dat dit uiteindelijk tot betere resultaten zal leiden.
Het klopt wat Mevrouw Van De Vijver stelt, namelijk dat justitie de psychologische hulpverlening, die wij als CGG aanbieden niet heft gestopt. Als ze echter bedoelt dat de diensten, wij dus als CGG, dat gedaan zouden hebben is het echter even verkeerd. Het Vlaams agentschap Zorg en gezondheid heeft per 18 maart alle outreach naar redisentiële voorzieningen stil gelegd. Op hun website kan je dit nalezen. Als CGG hebben we zelf het heft in handen genomen en tot op vandag op eigen kosten, een voor de gedetineerden gratis 0800-nummer, geïnstalleerd om met ons verder te kunnen werken. Deze manier van aanpakken geldt trouwens evenzeer voor elke cliënt vande CGG. Om volksgezondheidsredenen is het niet haalbaar de Face tot Face-methodiek nog ten volle te gebruiken in deze gezondheidscrisis. Ook gedetineerden hebben recht op veiligheid, ook al volg ik dat het voor velen van hen in penibele omgevingsomstandigheden gebeurt, en dat gevangenissen zeker geen luxeomgeving zijn.
Psychologische hulpverlening heeft de beslissing moeten nemen om in deze periode niet in de gevangenis aanwezig te zijn omwille van de veiligheid van de gedetineerden, het personeel dat er dagelijks moet werken en zichzelf. In sommige verouderde gevangenissen kunnen de coronamaatregelen maar moeilijk nageleefd worden (niet overal toegang tot water en zeep om de handen te wassen,…). De lage besmetting in de gevangenis lijkt me ook een gevolg van de beslissing van verschillende diensten om er tijdelijk niet te komen en om in te zetten op andere soorten contact (brief, telefoon).
Ik vind het ook frappant dat er nu gesproken wordt over de gewenste aanwezigheid van deze diensten in de gevangenis, terwijl het op andere momenten (buiten coronatijden) voor deze diensten vaak moeilijk is om in de gevangenis binnen te geraken, gedetineerden op te roepen en te spreken in gepaste omstandigheden. Buiten coronatijden worden deze bewegingen regelmatig als extra werk en niet prioritair gezien.
Er gebeurt veel en goed werk in en rond de gevangenissen. Maar de decennialange verwaarlozing van de penitentiaire inrichtingen, van de rechtbanken, van het hele apparaat heeft ons tot ver over de rand van de afgrond geduwd. Daar is geen mensenwerk tegen opgewassen. De politieke verantwoordelijkheid is stuitend. Vanuit een mensenrechtenperspectief is dit onaanvaardbaar. Vanuit maatschappelijk oogpunt is dit gevaarlijk. Gevangenen beroof je van hun vrijheid, niet van hun recht op menselijke waardigheid. Ik bewonder de moed van de twee auteurs om dit (hard) aan te kaarten. Dat is niet evident. En ik hoop dat het signaal opgepikt wordt door kabinet en administratie. Bob, ik volg je dat dit niet gelinkt is met de Corona-crisis. Dit is een structureel probleem. En het is ook gelinkt aan een brede maatschappelijke desinteresse voor de positie van gedetineerden. Hier raap je geen stemmen door te investeren in meer menswaardige voorzieningen. Het lijkt wel een catch22.
Zijn jullie al eens in een strafinrichting geweest ?
Mogen dagelijks douchen, 3 uur wandelen per dag, telefoneren zoveel ze willen, 3 gangen menu s’middags, 10 euro belwaarde gratis.
Bedankt voor jouw reactie.
We bieden met Psychotherapie-BRUG bv. op de vleugels van de gevangenis zelf geestelijke gezondheidszorg aan en nemen waar hoe beperkt de middelen zijn.
We halen telefonie aan in onze bijdrage. Er zijn wandelingen zodat men geen 24 uur op cel leeft. Het doucheaanbod is soms beperkt in plaats en warm water. We stellen vast dat mensen in detentie (met geld) zelf koken. Ze melden een gebrek aan gezonde, smakelijke voeding.
Infrastructuur en aanbod verschillen per gevangenis. Er is een grondige investering nodig voor een gezonde, veilige en zinvolle detentie.
Ondanks moeilijke omstandigheden staan we te popelen om de gevangenis in te gaan. De Vlaamse Overheid besliste door gebrek aan hygiëne in de Brusselse gevangenissen om te herstarten wanneer het veilig en gezond genoeg is om niemand in gevaar te brengen. De staat van sommige gevangenissen is zo slecht dat het in Coronatijden duidelijk wordt dat hulp bieden niet op alle noodzakelijke vlakken mogelijk is.
Ik kan mij in grote lijnen vinden in de reactie van Kathleen Van De Vijver. Wat inderdaad niet klopt is dat justitie zou hebben besloten dat psychologische hulpverlening niet meer mogelijk zou zijn. Hulpverleners zijn nog steeds welkom. Ook wij als moreel consulenten van de Stichting voor Morele Bijstand aan Gevangenen hebben een gratis 0800 nummer ingesteld, maar enkele moreel consulenten continueren hun bezoeken aan gedetineerden nog steeds. Zaken zijn zeker voor verbetering vatbaar, maar dat is niet gelinkt aan het Corona tijdperk op zich. Wat de telefoons betreft: gelukkig dat we in 2020 zijn. In 2019 waren er slechts een zeer beperkt aantal gevangenissen met telefoons op cel. En wat de hygiënische omstandigheden betreft zijn er inderdaad nog grote verschillen in de gevangenissen. Een aantal oudere (o.a. Brusselse), zijn klaar voor de sloophamer. Vervangingen zijn gepland. Op langere termijn bij voorkeur in de vorm van kleinschalige, maatschappelijk geïntegreerde voorzieningen.
Zeker lezen
Evi Hanssen: ‘Palliatieve zorgverleners zijn de vroedvrouwen van de dood’
‘AI biedt enorme kansen voor sociaal werk’
Monsterbrouwsel Fentanyl: ‘Ik wil het niet zien, maar kan niet stoppen met kijken’
Functionele cookies Altijd actief
Voorkeuren
Statistische cookies
Socialemediacookies