‘Centrale uitbetaling van sociale uitkeringen is efficiënter’

Leefloon is voorschot

Steeds vaker kloppen mensen aan bij het OCMW omdat de uitbetaling van hun werkloosheids- of ziekteuitkering op zich laat wachten. Als oplossing geven de OCMW’s tijdelijk een leefloon. Maar dat moet anders, stelde Griet Briels van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) eerder op Sociaal.Net.

‘Er zijn veel organisaties verantwoordelijk voor de uitbetaling van sociale uitkeringen.’

Door administratieve rompslomp, vertraging bij dossierverwerking en hoge werkdruk slagen organisaties die instaan voor de uitbetaling van sociale uitkeringen er al te vaak niet in om een uitkering waarop iemand recht heeft op tijd en correct uit te betalen.

Veel organisaties

Er zijn veel organisaties verantwoordelijk voor de uitbetaling van sociale uitkeringen. Het Groeipakket wordt uitbetaald door één van de vijf uitbetalers die je zelf kunt kiezen. Naast de publieke uitbetaler FONS zijn er ook vier private uitbetalers: Infino, KidsLife Vlaanderen, MyFamily en Parentia.

Voor de uitbetaling van de ziekte-uitkering zijn de mutualiteiten verantwoordelijk. En daar zien we eenzelfde trend. Je hebt de CM, de Liberale Mutualiteit, Solidaris, het Vlaams & Neutraal Ziekenfonds en Helan Onafhankelijk Ziekenfonds. Bij de overheid kan je terecht bij de Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (HZIV).

Als je werkloos wordt of bent, kan je aankloppen bij de vakbond. Daar zijn er drie grote: ABVV, ACLVB en ACV. Maar ook hier heeft de overheid een eigen Hulpkas voor Werkloosheidsuitkeringen (HVW).

Concurrentie

Hoewel concurrentie over het algemeen positief is, rijst de vraag of dat ook geldt bij sociale uitkeringen.

‘Elke organisatie heeft een eigen structuur en werking, waardoor er inefficiënties ontstaan.’

Alle ‘kassen’ betalen hetzelfde wettelijk vastgelegde bedrag uit en er is weinig verschil in de aangeboden bijkomende dienstverlening. Een nadeel is dat er vijf organisaties zijn die elk een eigen structuur en werking hebben, waardoor er overlappingen en inefficiënties ontstaan.

Laten we even inzoomen. Bij een aanvraag voor een werkloosheidsuitkering zijn er soms tot drie instanties betrokken voor het afhandelen van één dossier. De Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA), de al genoemde werkloosheidsuitkeringskassen en het OCMW indien er voorschotten nodig zijn.

Gevolg? Een aanzienlijke administratieve belasting voor alle betrokken partijen, extra werkdruk voor medewerkers en vaak een scenario waarbij de aanvrager van het kastje naar de muur wordt gestuurd.

Eén uitbetalingsinstelling

Hoewel de rol van de vakbonden cruciaal is bij het verdedigen van werknemersrechten, en lidmaatschap ook duidelijke voordelen heeft, zou het voor iedereen efficiënter zijn als de werkloosheid wordt uitbetaald door één instelling, bijvoorbeeld de RVA. Idem voor de ziekte-uitkering of het Groeipakket. Tenslotte is er voor de uitbetaling van het leefloon ook maar één dienst verantwoordelijk: het OCMW.

‘Voor de uitbetaling van het leefloon is er ook maar één dienst verantwoordelijk: het OCMW.’

Centralisatie zorgt voor meer transparantie en betere informatiedoorstroom. Nu wordt er vaak naar verschillende organisaties verwezen, waardoor informatie versnipperd raakt. Dit zorgt voor onduidelijkheid waardoor dossiers soms vastlopen. Ook de privacy en GDPR-wetgeving maken het soms moeilijk voor uitbetalingsorganisaties om alle noodzakelijke informatie op te vragen.

Door alles bij één instantie te houden, kan dit vermeden worden. Dat verkort meteen ook de wachttijden voor uitbetaling en hulp.

Minder complex, minder vertraging

Ten tweede maakt deze centralisatie administratieve processen eenduidiger en eenvoudiger. Het bestaande systeem, waarbij meerdere organisaties betrokken zijn, leidt tot vertragingen en extra complexiteit. Hierdoor moeten steunaanvragers soms meer dan een maand wachten vooraleer hun aanvraag volledig is verwerkt. Zonder spaarcenten kom je zo al snel in de problemen.

Lees ook

‘Leefloon is te vaak voorschot op andere uitkering’

Een ander voordeel is dat een gecentraliseerd systeem fraude, misbruik en fouten beter kan voorkomen. Door één instantie aan te wijzen als verantwoordelijke voor het beheer en uitbetalen van een sociale uitkering, verbetert het toezicht op het naleven van regels en wetten. Hierdoor kunnen onregelmatigheden sneller worden gedetecteerd en aangepakt.

Centralisatie maakt een meer doelgerichtere besteding van belastinggeld mogelijk. Data-analyse wordt waardevoller doordat informatie gestructureerd wordt opgeslagen, wat ervoor zorgt dat we onze sociale uitkeringsorganisaties beter kunnen bijsturen en afstemmen op de actuele noden van de samenleving en arbeidsmarkt.

Samenvattend: een centrale uitbetalingsinstelling zorgt voor meer efficiëntie, transparantie, flexibiliteit en vereenvoudigde administratieve processen. Op het einde van de rit zal dit voor de overheid een serieuze kostenbesparing zijn.

Stad Antwerpen als voorbeeld

De stad Antwerpen toont de waarde van centralisatie door alle interne afdelingen, waaronder OCMW’s, vrijwilligersorganisaties en projectteams, te verenigen binnen een uniform platform.

‘Stakeholders betrekken is cruciaal.’

Dit platform faciliteert niet alleen de coördinatie en integratie van diensten, maar bevordert ook de efficiëntie en samenwerking binnen de hele organisatie, terwijl informatie toegankelijk blijft voor alle betrokkenen. Dit platform heeft ervoor gezorgd dat de stad zich robuust kon tonen bij diverse crisissen zoals corona, de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis.

Belangrijk is wel dat de overgang naar een gecentraliseerd systeem zorgvuldige voorbereiding en planning vereist. Daarbij is het cruciaal om alle stakeholders, inclusief werknemers, werkgevers, overheid en sociale partners, actief te betrekken.

Hun inzichten en betrokkenheid zijn essentieel om eventuele uitdagingen aan te pakken die zich tijdens de transitiefase voordoen. Deze verschuiving van decentralisatie naar centralisatie vraagt van iedereen de nodige open- en onbevangenheid. Enkel zo kunnen we overlapping en overbodige complexiteit elimineren en het aantal uitbetalingsinstellingen tot een minimum herleiden.