Aan slachtoffers van seksueel geweld: ‘Het is niet jullie fout’

Taboe

Toen het nog een ver-van-mijn-bedgebeuren was, las ik wel eens cijfers over seksueel misbruik. Eerlijk? Ze drongen nooit echt door bij mij. Ze kwamen binnen als een weetje… Totdat iemand in mijn dichte kring ermee te maken kreeg. Toen werd ik heel stil van die cijfers. Bijna ieder gezin krijgt er ooit mee te maken.

‘Ik voel in mijn eigen culturele kring een taboe op seksueel geweld.’

Hoe vaak het ook voor komt, we hebben het er maar weinig over. Als moslima met Marokkaanse roots voel ik ook in mijn eigen culturele kring een taboe op dit onderwerp. Te vaak associëren mensen misbruik nog met het uitgaansleven en losbandigheid, als iets dat bij vrome, praktiserende moslims niet aan de orde is.

In een wij-cultuur waar je vaak de familiebanden niet wil verstoren door individuele ervaringen en waarin emoties benoemen vaak minder aangeleerd is door een rugzak vol migratietrauma, is het voor slachtoffers nog moeilijker om hun verhaal te delen en hulp te vinden.

Ik geloof al lang niet meer in het idee: “Die doet zoiets niet”. De praktijk heeft mij geleerd dat iedereen dader kan zijn: je vader, de respectabele moskeemedewerker, je leerkracht, je neef, de buren… en ja, zelfs vrouwen.

Lotgenoten

Een tijd geleden werd ik aangesproken door een dame. Zij wist dat ik verbonden was aan Senzo vzw, een cultuursensitieve werking. Ze vroeg mij of we een lotgenotengroep zouden kunnen opstarten voor vrouwen die slachtoffer waren van intrafamiliaal of seksueel geweld.

‘Als hoogopgeleide sociale professional voelde ik me echt een oen.’

Ik herinner mij het gesprek nog als gisteren. Ik zat daar met mijn schriftje, klaar om een nieuw project uit te werken. Zij daarentegen zat met tranende ogen en een lichaam vol onzichtbare scherven tegenover mij. Ze voelde zich helemaal niet begrepen, besef ik nu. Ik trapte in de valkuil: ik zag haar als patiënt, cliënt en slachtoffer.

Lees ook

'Geweld zit overal en richt veel schade aan'

Na het gesprek dacht ik nog bij mezelf: deze dame heeft haar trauma helemaal niet verwerkt. Zou zij een groep lotgenoten kunnen ondersteunen zonder haar eigen verhaal op hen te projecteren?

Als ik er nu bij stil sta, voel ik mij als hoogopgeleide sociale professional echt een oen. Wat een gebrek aan inzicht… Ervaringen van seksueel geweld tasten je zijn zodanig aan dat je ze nooit meer vergeet. Je neemt die wonden of littekens mee voor de rest van je leven. Ook al is er soms herstel en heling mogelijk, de triggers blijven.

Geheim

Intussen ben ik iets wijzer en vind ik het mijn plicht om iets te doen, om iets te schrijven en om iets te eisen, voor alle slachtoffers van seksueel geweld.

‘De meeste hebben nooit aangifte gedaan en nemen hun geheim mee in hun graf.’

Ik ging met veel mensen in gesprek en schrok hoeveel mensen hun verhaal met me wilden delen. Ik ontmoette veel vrouwen die getekend waren door geweld, vaak als kind maar ook binnen een huwelijk. De meesten deden nooit aangifte en nemen hun geheim mee in hun graf.

Het zijn onschuldige kinderen, vrouwen en mannen, wiens verhalen te vaak onder de radar blijven. Mensen wiens leven op pauze staat.

Fanatiek

Daarom ben ik de laatste tijd iets fanatieker geworden en adviseer ik: maak een melding en doe als het kan aangifte. Neem contact op met een Zorgcentrum na seksueel geweld of bel 1712. Het is de eerste stap om steun te vinden en  het geweld te proberen stoppen.

‘Besef van dag één dat je vanuit justitie wellicht lang zal moeten wachten op reactie.’

Maar, en nu komt mijn grote maar: bescherm jezelf door niet te rekenen op een straf of andere maatregel. Besef van dag één dat je vanuit justitie wellicht lang zal moeten wachten op reactie. Als die er al komt…

Voor je eigen herstel of dat van je geliefden die ermee te maken kregen, is het melden echter een eerste stap naar heling. We maken door melding te doen een vuist tegen geweld. Je toont aan jezelf, aan je kind, aan je vriend of vriendin, vrouw of man, dat je het niet zo hebt gelaten.

Geloof het slachtoffer

Aan familieleden van slachtoffers wil ik zeggen dat de beste therapie door jullie zelf gegeven kan worden. Door een kind of volwassene te geloven wanneer die eindelijk de moed heeft verzameld om zijn of haar verhaal te vertellen.

Lees ook

Eva Kestens: ‘Trauma blijft te lang onder de radar’

De grootste schade volgt immers wanneer niemand het slachtoffer gelooft. Uitspraken zoals “Waarom riep ze dan niet om hulp?”, schrap je best uit je vocabulaire. Het is perfect te verklaren waarom iemand geen hulp roept. Ons lichaam zit simpelweg zo in elkaar.

Jullie zijn strijders

Aan de slachtoffers zeg ik: jullie zijn strijders. Het is niet jullie schuld, het is niet jullie fout. Het is al moeilijk genoeg om elke dag, ondanks de machteloosheid en herbelevingen, gewoon op te staan en door te gaan.

‘Aan de slachtoffers zeg ik: het is niet jullie schuld.’

Het minste wat wij als omstaanders kunnen doen, is met meerdere vuisten op tafel blijven kloppen. We moeten eisen dat er verandering komt in de lijdensweg na trauma. Dat de samenleving zich bewust wordt van dit torenhoog probleem.

En het is niet gemakkelijk wanneer het woord tegen woord is, of wanneer dader en slachtoffer lid zijn van dezelfde familie. “Wij hebben hier niet voor gekozen”, hoor je familieleden dan zeggen. De slachtoffers ook niet. Vanuit een ongemakkelijkheid doen alsof er niks gebeurd is, is complete nonsens.

Je hebt een keuze

Wel of niet opkomen voor slachtoffers en je wel of niet uitspreken tegen daden van geweld, is iets dat je kan kiezen. Je kiest om te zwijgen, om weg te kijken of je kiest om actie te ondernemen. Ook als pleger. Het is nooit te laat om van koers te wijzigen en verantwoordelijkheid te nemen voor je fouten en hulp te zoeken.

Als moslima kan ik niet kiezen om te zwijgen. De profeet Mohammed (vzmh) zei: “Wie van jullie iets verwerpelijks ziet, laat hem dat met zijn hand veranderen. Indien hij daartoe niet in staat is, dan met zijn tong. Indien hij daartoe niet in staat is, dan met zijn hart. En dat is de zwakste vorm van het geloof.”