Handboek ADHD en comorbide stoornissen

Diagnose

Het ‘Handboek ADHD en comorbide stoornissen’ laat tien topdeskundigen van verschillende Nederlandse universiteiten en GGZ-centra aan het woord. Zij geven handvaten om de diagnose ADHD te kunnen stellen en om zich bewust te zijn van andere stoornissen die vaak samengaan of overlappende symptomen vertonen met ADHD.

‘ADHD uit zich heel verschillend.’

ADHD is een heterogene stoornis en kan zich heel verschillend uiten. Bovendien komt ADHD vaak samen met andere stoornissen voor. We spreken dan van comorbiditeit. Het is belangrijk dit te herkennen. Niet alleen omdat het stellen van de diagnose  hierdoor bemoeilijkt wordt. Ook omdat kinderen met comorbide stoornissen naast ADHD vaak meer problemen hebben, waardoor de behandeling moet aangepast worden.

Comorbiditeit

De comorbide stoornissen die besproken worden, komen veel vaker tegelijk voor bij ADHD dan op grond van toeval te verwachten is. Het gaat hier om autismespectrumstoornissen, gedragsstoornissen, hoogbegaafdheid, motorische stoornissen, genetische stoornissen, tics, leerstoornissen en verslaving.

Er wordt beschreven welke gevolgen dit heeft voor diagnostiek en behandeling en welke de nieuwste wetenschappelijke inzichten zijn. Het boek legt mooi de hiaten in onderzoek bloot. Wetenschappers vinden hier interessante pistes voor verder onderzoek.

Behandeling

In het algemeen is de tekst moeilijk leesbaar door complexe en lange zinnen. Lezers hebben een stevige basiskennis van de hersengebieden en genetica nodig.

De hoofdstukken over behandeling zijn wel helder en praktijkgericht geschreven. Er is aandacht voor behandeling via medicatie, het belang van ouderbegeleiding, het betrekken van de schoolcontext, cognitieve gedragstherapeutische interventies en onderzoek naar alternatieven zoals bepaalde diëten.

Autisme

Voor mijn werk met gezinnen met een kind met autismespectrumstoornissen (ASS) is het hoofdstuk over de comorbiditeit van ADHD met ASS interessant. Veel ouders herkennen namelijk symptomen van ADHD bij hun kind met ASS. Sommigen stellen dan de diagnose ASS in vraag of willen het kind nog verder laten onderzoeken voor ADHD. Het boek geeft houvast aan de hulpverlener om ouders hierin te begeleiden.

Het aanvaarden van het gegeven een kind met een beperking te hebben, kan immers gezien worden als een vorm van rouwverwerking. Daarbij vind ik psycho-educatie belangrijk in ons werk met ouders.

Door heel concreet gedrag van het kind te bespreken, kan gekeken worden of dit past in het beeld van ASS, ADHD of van beide. Er zijn namelijk ASS-criteria die vaak aanwezig zijn bij kinderen met ADHD. Zo hebben kinderen met ADHD ook moeite om normale heen-en-weergesprekken te voeren. Bij hen is dat omdat ze te impulsief reageren. Kinderen met ASS hebben het hier moeilijk mee omdat ze minder geneigd zijn interesses of emoties te delen met anderen.

Dubbeldiagnose?

Er zijn ook ASS-criteria die minder vaak aanwezig lijken bij ADHD. Een voorbeeld hiervan is het moeilijk om kunnen met veranderingen. Indien deze criteria aanwezig zijn bij een kind met ADHD, kan dit aanleiding geven tot een diagnose ADHD plus ASS.

Bij kinderen met een mengbeeld van ASS en ADHD, raden de auteurs aan om eerst de ADHD te behandelen. Dat kan met medicatie of via ouderbegeleiding. Hierdoor wordt het al of niet aanwezig zijn van ASS beter zichtbaar en heeft de behandeling meer effect.

Ook de andere hoofdstukken zijn interessant omdat ASS vaak samengaat met de andere beschreven stoornissen. Ik neem bijvoorbeeld ook mee dat het risico op beeldschermverslaving hoog ligt en dat vroege interventie belangrijk is.