Jonge gezinnen
In Centrum voor Integrale Gezinszorg (CIG) ‘De Zeshoek’ begeleiden we gezinnen met kinderen tussen nul en zes jaar. Vaak hebben deze jonge gezinnen al een heel hulpverleningsparcours achter de rug. Toch blijven ze op verschillende problemen botsen: slechte huisvesting, geldzorgen, opvoedingsmoeilijkheden, psychische kwetsbaarheid, relationele conflicten. Die kunnen de veiligheid van de gezinsleden ondermijnen, met risico op uithuisplaatsing van het kind.
‘Netwerkversterkend werken is een fundament van onze werking.’
Alle jonge ouders staan voor een pittige opdracht: hun jong zijn combineren met de zorg voor een kind. Voor de gezinnen die wij begeleiden -onder andere kwetsbare tienerouders- is die opdracht nog complexer: ze hebben het vertrouwen in zichzelf verloren en zijn hulpverleningsmoe.
Betekenisvolle netwerken
Voor deze gezinnen kan een residentiële gezinsopname een antwoord zijn. Ouders en kinderen verblijven dan gemiddeld een jaar in ons centrum. We bieden hen integrale begeleiding, individueel en in groep.
Naast steun en begeleiding van sociale professionals, wordt die groei ook bepaald door de aanwezigheid van familie, vrienden, collega’s en buren. Praktijkervaring en onderzoek leren ons dat de groeikansen van gezinnen sterk samenhangen met de aanwezigheid van betekenisvolle netwerken. In alle trajecten zijn zij van groot belang.
Netwerkversterkend werken is dan ook een fundament van onze werking. We besteden veel zorg en aandacht aan het zoeken, herstellen, vinden, samenbrengen en engageren van betekenisvolle mensen in het leven van de gezinnen en in het geliefd, omringd en veilig laten opgroeien van de kinderen.
Tienerouders
Ondanks die inzet, merken we dat sommige gezinnen weinig kunnen terugvallen op zo’n dragend netwerk. Het inzetten en mobiliseren van deze netwerken ligt aan de basis van het project ‘De 7de Hoek’. Startpunt is onze overtuiging dat we professionele hulpverlening en samenleving dichter bij elkaar moeten brengen. In de buurt, op school, het buurthuis of de sportvereniging zijn er veel mensen die van betekenis kunnen en willen zijn voor deze kwetsbare gezinnen.
‘We moeten professionele hulpverlening en samenleving dichter bij elkaar brengen.’
Uit onze zoektocht naar crisispleeggezinnen leerden we bijvoorbeeld dat veel mensen betekenisvol willen zijn voor deze gezinnen. Toch blijft er koudwatervrees omdat ze niet meteen weten hoe zorg te bieden. Hier kunnen professionele hulpverleners een belangrijke brug bouwen.
Project geboren
Op die manier leerden we zelf een steungezin kennen dat in hun kangoeroewoning tijdelijk een mama met twee kinderen opving om middenin conflicten rust te bieden. Beide gezinnen ervaarden dit als een succes.
Het steungezin klopte bij ons aan om samen te bekijken hoe ze dit maatschappelijk engagement ook voor andere gezinnen konden verderzetten. Het startschot van het project ‘De 7de Hoek’ was gegeven.
Familiale omgeving
Ondertussen zijn we geëvolueerd van een project naar een onderbouwde zorgvorm.
Deze gezinsbegeleiding in een familiale omgeving is anders dan een residentiële opname in ons centrum. In ‘De 7de Hoek’ verblijft een kwetsbaar gezin bij een steungezin in een autonome woonunit. Dit kan bijvoorbeeld een studio, een bijwoning, een bovenverdieping, een zorgwoning of een appartement zijn dat in of aan de woning van het steungezin verbonden is. Beide gezinnen wonen ‘samen maar toch ook apart’ met de nadruk op het zelfstandig leren leven, in nabijheid van betrokken anderen.
Sterke combo
Die aanwezigheid van een steungezin is een belangrijke plus. Het steungezin biedt sociale, emotionele en praktische steun aan het gezin. Dit kan gaan van samen naar de supermarkt gaan, gezellig samenzijn, hulp bieden in het huishouden, samen nadenken over oplossingen voor dagdagelijkse uitdagingen, tips delen in de zorg voor het kindje tot bijvoorbeeld de zorg voor het kindje af en toe eens overnemen.
‘De steungezinnen hebben geen opvoedingsverantwoordelijkheid.’
In elk traject kan deze steun er anders uitzien. De steungezinnen hebben geen opvoedingsverantwoordelijkheid, het is vooral een kwestie van ‘aanwezig zijn’. De regie en de eindverantwoordelijkheid van het traject ligt bij ons, gezinsbegeleiders. De doelen die we samen vastlegden, worden opgevolgd met driehoeksgesprekken tussen gezin, steungezin en CIG-begeleider.
Voorbeeld in ouderschap tonen
Door een intensief professioneel hulpverleningstraject te koppelen aan vrijwillig engagement, verenigt dit project het beste van beide werelden. Dat voorkomt breuken binnen een hulpverleningstraject, biedt een stabiliteit die ook nadien kan blijven bestaan en zorgt voor een meer duurzame aansluiting bij de samenleving.
Een steungezin verwoordt dat zelf zo: “We kunnen onze ervaringen het beste samenvatten als: een thuis bieden aan een jong gezin dat dit gevoel niet kent. Dat uit zich in een luisterend oor bieden, samen gaan winkelen, samen eten, onze eigen kinderen die spelen met het kindje uit het gezin.”
“We trachten hen te steunen, te coachen, een voorbeeld in ouderschap te tonen en onze ervaringen met hen te delen. Dit is zeker niet altijd een gemakkelijke weg. Het vraagt veel geduld en flexibiliteit van heel ons gezin.”
“Die investering is het meer dan waard. Wij ervaren dat jonge gezinnen groeien en ontvangen ook zelf veel vriendschap en dankbaarheid. Dus: waarom niet een ander helpen als je helpen kan?”
Even op adem komen
Naast de langdurige trajecten bieden we in dit project ook korte vakantietrajecten aan. Gezinnen die door ons begeleid worden, kunnen op vakantie gaan bij een steungezin.
Even uitblazen, weg uit de dagdagelijkse sleur, genieten van de natuur en van elkaar, fijne gezinsactiviteiten delen, kinderen die samen spelen in de tuin, even niet alleen voor de kinderen zorgen, samen de BBQ aansteken. Ook hier voorzien we ondersteuning en begeleiding voor alle betrokkenen.
Nieuwe netwerken geboren
Sinds de start van dit project in oktober 2022, ondersteunden we vijf langdurige trajecten en vijf vakantietrajecten. De impact ervan werd onderzocht door Expertisecentrum PXL People & Society Research.
‘Contactbreuken worden opnieuw geëvalueerd en soms hersteld.’
In diepte-interviews vertellen de verschillende betrokkenen over de meerwaarde van dit project. Het steungezin geeft een duw in de rug om nog bestaande netwerken rond het kwetsbare gezin sterker te maken. Of ze zetten hun eigen netwerken in.
Dankzij het engagement van het steungezin komt er weer ruimte om met andere ogen te kijken naar het eigen netwerk. Contactbreuken worden opnieuw geëvalueerd en soms hersteld. De huiselijke omgeving nodigt uit om elkaar opnieuw te ontmoeten.
Een andere start
Een tienermama verwoordt het zo: “Ik woonde bij mijn steungezin in een aparte woning. In het begin vond ik het erg wennen. Ik wist niet wat ik kon verwachten. Ik herinner me nog dat de mama van mijn steungezin me kwam uitnodigen voor een tasje koffie en toen was het ijs wel wat gebroken.”
“Ze waren allemaal zo lief voor mij. Ik ervaarde het snel als mijn eigen plekje, mijn thuis. Ik heb zelf veel meegemaakt en ben vooral blij dat mijn zoontje een andere start heeft gehad omdat er mensen waren die het goed met ons voorhebben.”
‘Ik ervaarde het steungezin snel als mijn eigen plekje, mijn thuis.’
“Al die aandacht en zorg ben ik niet gewoon. Soms werd ik erdoor overrompeld en sloot ik me af. Ik maakte het mijn steungezin niet altijd makkelijk. Toch bleef hun deur altijd open staan en kon ik er steeds terecht voor raad en daad.”
“De verhuis naar mijn eigen woning was zwaar. Maar ik heb contact gehouden met mijn steungezin. Mijn zoontje en ik stellen het goed. Ik weet nu dat ik het zelf kan, met ups en downs.”
Steun voor steungezinnen
Dit project toont dat in moeilijke omstandigheden een sterke samenwerking het verschil kan maken. Dat verbreedt ook de kansen en de toekomst van het gezin. Het succes van zo’n beloftevol project staat of valt met steungezinnen die zich willen engageren in dit traject. Steungezinnen zijn mensen die vanuit een vrijwillig engagement hun huis en hart openstellen.
‘Steungezinnen zijn mensen die vanuit een vrijwillig engagement hun huis en hart openstellen.’
We bieden hen een maximale ondersteuning om dat engagement waar te maken, onder andere door permanente bereikbaarheid en uitgebreide individuele coaching. We organiseren ontmoetingsmomenten waarbij steungezinnen onderling ervaringen kunnen uitwisselen. En al is het allerminst de bedoeling van steungezinnen om van dit engagement rijk te worden, ze ontvangen wel een vergoeding. Het verblijf van gezinnen in de eigen woning, brengt ook kosten met zich mee. Het is logisch dat die vergoed worden.
Steungezinnen vinden en selecteren
Onze grootste uitdaging? Het vinden van sterke steungezinnen. We zijn lokaal verankerd en actief op sociale media. Al die kanalen en netwerken schakelen we in om kandidaat steungezinnen tot bij ons te krijgen.
We waarderen het engagement van ieder steungezin dat zich kandidaat stelt. Maar het blijft onze verantwoordelijkheid om deze kwetsbare gezinnen toe te vertrouwen aan geschikte gezinnen. Voor die screening kunnen we beroep doen op de expertise van Pleegzorg Limburg.
Belangrijke aandachtspunten bij deze selectie zijn: het kunnen bieden van continuïteit en stabiliteit, een realistisch beeld van onze doelgroep, de draagkracht van het volledige steungezin, de basishouding en persoonlijkheid van de gezinsleden, de communicatie- en reflectiemogelijkheden en het openstaan voor ondersteuning, samenwerking en opvolging vanuit onze voorziening.
Deze aandachtspunten zijn geen afvinklijstje: ook steungezinnen kunnen groeien. Wat geldt voor onze cliënten, geldt ook voor steungezinnen: sommigen zijn meteen heel intensief aanwezig, terwijl anderen het juist moeilijker vinden om zich open te stellen. Een goed evenwicht vinden tussen afstand en nabijheid is ook voor steungezinnen een oefening.
Uitdaging voor professionele medewerkers
Voor die begeleiding kunnen steungezinnen terecht bij onze professionele gezinsbegeleiders. Ze bieden een luisterend oor voor hun onzekerheid, twijfels, bezorgdheden en vragen. Ook onze medewerkers moeten de eigen positie in deze nieuwe trajecten in de vingers krijgen. De nieuwe driehoek gezin-steungezin-begeleider vraagt ook van onze medewerkers nog meer afstemming, reflectie en flexibiliteit.
‘We hopen dat deze aanpak ook elders in Vlaanderen kan groeien.’
En loopt een traject moeilijk of is er even een time-out nodig, dan kan het gezin steeds terug terecht in onze voorziening zelf. Dat geeft voor alle partijen de zekerheid dat er een vangnet is.
Blij en trots
We zijn blij en trots dat we met dit project het isolement van sommige jonge, kwetsbare gezinnen kunnen doorbreken. Een steungezin kan in moeilijke omstandigheden het verschil maken.
Daarom willen we onze ervaringen graag delen. We hopen dat deze aanpak ook elders in Vlaanderen kan groeien. Samen met Expertisecentrum PXL People & Society Research werken we een draaiboek uit waarin onze aanpak uitgebreid beschreven wordt.
Reacties