‘De drempel is vaak hoog om over gevoelens te praten’

Kritische student

“In het vijfde middelbaar las ik per toeval een boek over Freud. Ik weet zelfs niet meer waarom”, vertelt Yassir El Ghazi lachend. Hij studeerde Wetenschappen-Wiskunde en ging ervan uit dat hij een technische studie zou gaan volgen. “Maar na het lezen van dat boek werd ik me er bewust van dat ik nog andere mogelijkheden had.”

‘Als student krijg je geen handvaten om een kritische blik te ontwikkelen.’

Ondertussen nadert hij het einde van zijn opleiding toegepaste psychologie. Hij is enthousiast, maar ook scherp: “Als student krijg je geen handvaten om een kritische blik te ontwikkelen. Ook al is een kritische ingesteldheid een van de competenties om de opleiding af te ronden. Je moet bij wijze van spreken gewoon de inhoud vanbuiten leren en het juiste bolletje inkleuren op een multiple-choice examen.”

Drempel te hoog

Kritisch is hij ook op het taboe dat rond mentale gezondheid heerst. Zelfs binnen zijn studie wordt er nog te weinig over gesproken. “De drempel is vaak hoog om over gevoelens te praten en om hulp te vragen,” weet Yassir. “Als een docent tijdens de les vraagt hoe het met ons gaat, is het altijd muisstil. Niemand van de studenten wil als eerste antwoorden. Laat staan als het over diepgaandere gevoelens zou gaan.”

Een veilige omgeving creëren is daarom volgens Yassir essentieel. Alleen dan is er ruimte om kwetsbaar te zijn. En daar loopt het vaak mis, zeker voor jongeren met een migratieachtergrond. “Er werd een keer in de les verteld dat studenten met een migratieachtergrond minder goed presteren in het onderwijs. Het was letterlijk één zinnetje op een dia. Verder werd er geen context gegeven.”

Vooroordelen

“Weet je wat het gevolg daarvan is?”, zegt Yassir. “Als we een groepswerk moeten maken, word ik niet gevraagd. Want de andere studenten gaan ervanuit dat ik er niet veel van zal bakken, ook al heb ik tot nu toe altijd goede punten gehaald. Ik kan het hen zelfs niet kwalijk nemen, want dat is het stereotiep beeld dat we letterlijk tijdens de lessen voorgeschoteld krijgen.”

‘Als student voelde ik me eerst niet comfortabel om hulp te zoeken.’

“Als student voelde ik me hierdoor eerst niet comfortabel om hulp te zoeken bij de dienstverlening voor studenten op mijn hogeschool,” vertelt Yassir. “Ik ging ervan uit dat de instantie vooroordelen over mij zou hebben. Doordat ik in een Marokkaans gezin ben opgegroeid, denken ze vast dat ik een slechte thuissituatie had.”

Ondanks deze drempel zette Yassir toch de stap naar hulp op zijn hogeschool. Dat was voor hem een positieve ervaring: “Ik vroeg om begeleiding omdat ik last had van faalangst. Mijn coach reageerde heel begripvol en was zich bewust van hoe je best cultuur-sensitief werkt.”

Cultuursensitief werken

Yassir liep tijdens zijn studie stage op een middelbare school. Daar merkte hij wel dat de studiebegeleiders maar weinig kennis hadden over verschillende culturen.

“Er waren berichten dat een jongen met Aziatische roots waarschijnlijk werd gepest”, vertelt Yassir. “De studiebegeleider vroeg heel direct aan de leerling of hij werd gepest of niet. Terwijl uit onderzoek blijkt dat mensen met een Aziatische achtergrond niet snel over hun emoties zullen praten. Dan vind ik het niet tactvol van de studiebegeleider dat een leerling zo direct moet antwoorden op een gevoelige vraag.”

‘Als studiebegeleider in een grote stad als Antwerpen zou je toch moeten weten hoe je met andere culturen aan de slag gaat?’

Yassir herinnert zich nog een ander voorbeeld van een Marokkaans meisje dat niet de juiste hulp kreeg. “Ze had geslachtsgemeenschap gehad met haar vriendje. Haar ouders waren daar achtergekomen, en besloten haar uit huis te zetten. Ze presteerde minder goed op school, want ze had op dat moment natuurlijk andere zaken aan haar hoofd.”

“De begeleider stelde voor om eens samen te zitten met haar ouders en over de kwestie te praten.” Yassir begint spontaan wat ongemakkelijk te lachen terwijl hij dit vertelt. “Je weet toch direct dat dit niet de juiste aanpak is in de Marokkaanse cultuur? Als studiebegeleider in een grote stad als Antwerpen zou je dit toch moeten weten?”, zegt Yassir verbaasd.

Open gesprekken

Yassir hoorde positieve verhalen over welzijnsorganisatie Young FENIX. Zij zijn zich volgens hem wel bewust van deze culturele verschillen. “Vooral hun straattherapeuten vind ik interessant.” Zij gaan in de wijk met jongeren in gesprek over mentale gezondheid.

‘Bij veel organisaties kom je eerst op een wachtlijst te staan. Hier kreeg hij snel hulp.’

“Bepaalde onderwerpen kun je thuis niet kwijt, bij je ouders of je broer”, legt Yassir uit. “Zo’n straattherapeut zal eerder naar je luisteren zonder meteen een oordeel te vellen. Het is toch anders dan bij je ouders die misschien bepaalde verwachtingen van je hebben. De straattherapeuten sluiten ook dichter aan bij je eigen leeftijd en leefwereld. Er is meteen al herkenbaarheid.”

Lees ook

Mentaal welzijn van jongeren: ‘Er zijn veel blinde vlekken over identiteit’

Openlijk kunnen praten over je emoties is iets wat Yassir belangrijk vindt: “Als man is er toch nog een grote maatschappelijke druk om sterk te zijn. Dit krijg je ook zo aangeleerd. Terwijl ik ervan overtuigd ben dat als het eruit moet, het ook wel een weg zal vinden om naar buiten te komen. Hoe hard je het ook wilt onderdrukken”, knikt Yassir.

Aan de slag

Hoe kritisch hij ook is, de positieve verhalen over Young FENIX maakten hem benieuwd naar de organisatie. Toen zijn broertje met zichzelf in de knoop zat, raadde hij hem dan ook aan om contact met hen op te nemen. “Bij veel organisaties kom je eerst op een wachtlijst te staan. Hier kreeg hij snel hulp en kon meteen aan de slag met een stappenplan.”

Zelf schreef Yassir zich in om stage bij hen te lopen. Hij heeft goede hoop dat dit een betere ervaring wordt dan zijn vorige stage. “Ik kijk er heel erg naar uit om te zien hoe ze cultuur-sensitief te werk gaan”, zegt hij. Het onthaal was alvast warm: “Mijn toekomstige stagebegeleider zei tegen mij dat ik nu bij de community hoor. Bij Young FENIX omarmen ze je meteen en ze laten je niet meer los.”