Begeleid wonen: ‘Ondanks fysieke afstand, staan we nu heel dicht bij de jongeren’

Alleen wonen

Eenzaamheid is altijd al een thema geweest in de begeleiding van jongeren die zelfstandig wonen.Hier de module contextbegeleiding in functie van autonoom wonen of CBAW

Die eenzaamheid is er vooral ‘s avonds. Vrienden gaan na school of werk naar huis en komen meestal terecht in een warm nest. De jongeren die we begeleiden komen thuis in een lege studio, waar ze vaak niet eens het gezelschap van een huisdier hebben, omdat dat verboden is.

Sociale contacten mogen door de coronamaatregelen nu niet meer doorgaan. Daardoor komen onze jongeren echt helemaal alleen te staan. Sommigen begrijpen niet waarom ze binnen moeten blijven en niet met vrienden mogen afspreken. “Ik ben nog jong en zal die ziekte wel overleven”, zegt een van hen.

We leggen haar uit dat zij ook besmettelijk kan zijn voor anderen en dat dit vooral voor oudere mensen een risico inhoudt. “Welke oudere mensen zal ik besmetten?”, vraagt ze zich luidop af. Haar moeder is enkele jaren geleden overleden, met haar vader heeft ze geen contact meer en haar grootouders wonen in Polen. Dit raakt ons diep.

Welk netwerk?

We zijn al een tijdje bezig met het opmaken van haar netwerkanalyse. Het is een echt kunstwerk geworden. Ze heeft er al enorm veel tijd aan besteed. Er staan heel veel namen op van mensen die ze via verschillende kanalen heeft leren kennen. Toch vraagt ze zich af op wie ze nu echt kan rekenen. Wie zijn haar echte vrienden? Het is allemaal zo wisselend.

‘Op wie kan ik nu echt rekenen?’

Vorige week kwam er terwijl ze videobelde met begeleidster Lise een jongen binnengewandeld in haar studio. Een vriend die ze via via heeft leren kennen. “Ha Lise, dit is Jules. Hij staat nog niet op mijn blad met alle mensen die ik ken, maar hij mag echt wel onder het groepje van vrienden staan”, zegt ze.

Eigenlijk mag ze geen contact hebben met anderen. Jules betekent op dit moment echter zo veel voor haar. Ze zijn elke dag samen en steunen elkaar door deze moeilijke periode. Hoe mooi kan het zijn. Moeten we dan opnieuw een betoog houden over de exacte coronarichtlijnen?

Lege dagen

Het dag- en nachtritme van een ander meisje is helemaal omgewisseld. Waarom zou ze opstaan? Waarom is structuur behouden in deze tijden zo belangrijk? Er is toch niks te doen. En ze heeft geen goede wifi om online lessen te volgen. Ze is gisteren samengekomen met een achttal vrienden en hebben gezellig iets gedronken.

Begeleidster Lise is heel duidelijk en legt haar uit dat dit echt niet kan. “Zeg Lise, je begrijpt niet wat het is om hier de hele tijd helemaal alleen te zitten.”, zegt ze.  “Ik begrijp je heel goed”, repliceert Lise. “Ik ben ook alleen en kan op dit moment niet afspreken met vrienden.” Dit zorgt voor een mooi moment van verbinding.

Met Lise bespreekt ze hoe ze haar dagen kan invullen. Ze wou al heel lang gitaar leren spelen en onlangs kocht ze er een in de Lidl. Lise: “Die dag videobelden we bijna de hele namiddag. Ze tokkelde op haar gitaar en toonde me wat ze al kon. Uren luisterde ik naar haar pogingen om het liedje “When the party’s over” van Billie Eilish te spelen. We lachten samen en maakten het gezellig.”

Een hartverwarmend moment dat aantoont hoe je vanop afstand toch heel nabij kan zijn.

Angstig en lusteloos

De jongeren die we begeleiden hebben meestal een individuele problematiek: autisme, hechtingsprobleem, opgegroeid in zeer kwetsbaar gezin, een duidelijk tekort aan sociale vaardigheden of copingsmechanismen.

‘#blijfinuwkot of #blijfinuwbed?’

De boodschap ‘blijf in uw kot’ is duidelijk aangekomen. Eén meisje neemt het wel heel letterlijk. Haar angst om besmet te raken overwint ze alleen nog om boodschappen te doen met plastic handschoentjes. Een mondmasker zou haar beschermingskit helemaal afmaken, maar dat kon ze spijtig genoeg niet op de kop tikken.

Vele jongeren raken in een gehele lethargie. Ze blijven heel lang slapen. Sommigen brengen gewoon de hele dag door in bed. Het sociale isolement zorgt er ook voor dat er meer tijd is om te piekeren. Nu ze noodgedwongen thuis moeten blijven, moeten ze nergens meer op afspraak komen, bij hun psycholoog, het OCMW of de woonmaatschappij. Niets moet, maar er kan ook niets.

De meeste jongeren halen informatie over corona uit sociale media. De overload aan berichten en de slechtnieuwsshow van de media doet velen helemaal afhaken. Anderstaligen hebben het extra moeilijk. Zij begrijpen wel dat er iets aan de hand is, maar interpreteren de maatregelen fout. Een jongen dacht zelfs letterlijk zijn huis niet meer uit te mogen.

Revisited: professionele nabijheid

We hebben vaker en intensiever contact met de jongeren. We bellen hen dagelijks op. Het zijn vaak praatjes over koetjes en kalfjes, fait divers uit het dagelijkse leven. De vraag “Hoe is ‘t?” komt niet alleen van de begeleiders. De jongeren vragen ook aan ons hoe we het allemaal aanpakken. Humor in onze anekdotes wordt daarbij zeer gesmaakt.

We moeten onze job helemaal reorganiseren. We gaan op zoek naar creatieve alternatieven voor het huisbezoek. We zetten volop in op online contacten, zoals videobellen via Messenger of WhatsApp en chatten. Met jongeren zonder wifi of met een slechte internetverbinding, bellen we urenlang via de goede oude telefoon.

‘Uit deze coronacrisis leren we hoe waardevol de onvoorwaardelijke nabijheid van professionals is.’

We staan heel dicht bij hen, ook al moeten we fysiek afstand bewaren. We houden de vinger aan de pols zodat we zo goed mogelijk weten hoe ze zich voelen. Ze weten dat ze ons elke dag mogen bellen. Weekdagen of weekends, wat is tegenwoordig nog het verschil? Uit deze coronacrisis leren we hoe waardevol de onvoorwaardelijke nabijheid van professionals is.

Out of the box

We denken out of the box. Om de eenzaamheid bij onze jongeren wat te verzachten, starten we binnenkort met videobellen in groep. We nodigen hen uit en wie zin heeft kan een uurtje met ons bellen. Zo leren ze nieuwe mensen kennen, kunnen ze hun gevoelens delen met lotgenoten en kunnen ze steun bieden aan elkaar.

Inzetten op verbinding is het allerbelangrijkste. Met lotgenoten, vrienden, familie, kennissen of begeleiders. Ook buiten deze uitzonderlijke coronatijd.

We beseffen meer dan ooit hoe belangrijk authentieke contacten zijn. Bellen met cliënten is niet alleen een noodoplossing of om gemaakte afspraken op te volgen. Het is tijd maken voor en investeren in de relatie. De inbreng van ons eigen verhaal geeft meer nog dan anders het mandaat om fundamentele zaken uit de begeleiding ter sprake te brengen.

Uit hun kot

De coronacrisis zorgt voor nog meer eenzaamheid. Het toont weer dat het bouwen van een netwerk rondom de jongere essentieel is. Dit is echter niet altijd zo evident. Toch is een netwerk een bron waar mensen kracht uit putten.

‘We leren opnieuw hoe belangrijk een zinvolle dagbesteding is.’

We leren opnieuw hoe belangrijk een zinvolle dagbesteding is. Jongeren die alleen wonen voelen zich eenzaam. Soms loopt het contact met familie moeilijk en is hun netwerk beperkt tot drie personen, waaronder hun  hulpverlener.

Door sterk in te zetten op onder andere vrijetijdsbesteding krijgen we deze jongeren misschien na de coronacrisis meer uit hun kot. Zodat ze nieuwe betekenisvolle contacten kunnen leggen. Zodat ze het gevoel kunnen hebben dat ze er echt toe doen.

Laat deze nieuwe inzichten een vaccin zijn tegen een verdere verspreiding van het ‘eenzaamheidsvirus’.