Winteropvang voor daklozen

Altijd ongezond      

Steeds meer mensen vinden het ongehoord om in de winter mensen te laten buiten slapen. Het draagvlak voor winteropvang werd de afgelopen jaren groter.Lescrauwaet, D. (2014), ‘Vijf mythes over thuisloosheid’, in Cools, B. en Lescrauwaet D., Een thuis voor meer dan een nacht, Leuven, LannooCampus.Verschillende overheden leverden de afgelopen jaren ook inspanningen om ’s winters opvang te voorzien.

“Buiten slapen is ongezond.”

Maar het is altijd, ongeacht het seizoen, ongezond om buiten te moeten slapen. Het bekende medisch tijdschrift ‘The Lancet’ heeft dat duidelijk aangetoond. Zowel de fysieke als de mentale gezondheid lijdt erg onder buiten slapen, ook in de zomer.Fasel, S. e.a., (2014), ‘The health of homeless people in high income countries’, The Lancet, (384), 9953, 1529-1540.

Regels en feiten

De winteropvang wordt in Vlaanderen geregeld door een omzendbrief gericht aan de lokale besturen. De titel luidt: ‘Noodplan ten behoeve van hulpverlening bij extreme weersomstandigheden’.Omzendbrief WEL/97/09: Noodplan t.b.v. hulpverlening bij extreme weersomstandigheden, Vlaamse codex.

Hier zien we al een eerste op de mythe gebaseerde invulling op het terrein. Want de omzendbrief is bijvoorbeeld even goed van toepassing bij een zomerse hittegolf. Alleen leggen slechts weinigen de link. Ik ken geen gemeente die voor daklozen koele zomeropvang biedt.

Ook de Federale overheid kent vooral in de winter daklozen. De Federale overheid biedt de vijf grote steden (Brussel, Charleroi, Luik, Antwerpen en Gent) jaarlijks elk 50.000 euro om winteropvang te organiseren.POD Maatschappelijke Integratie (2012), Draaiboek winteropvang, Brussel, POD Maatschappelijke Integratie.Blijkbaar is het enkel in de grote steden koud in de winter en geniet de rest van België dan van een mediterraan klimaat.

Feiten

Enkele feiten over die winteropvang in Vlaanderen.Hermans, K. en Meys, E. (2014), Nulmeting dak-en thuisloosheid, Leuven, Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin.In de periode tussen 15 januari 2014 en 15 februari 2014 verbleven er in de verschillende winteropvangcentra 764 daklozen, waarvan 53 kinderen jonger dan zestien jaar.

Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen vond dit verontrustend. Deze kinderen zitten meestal, niet altijd, tussen langdurig thuislozen met verslavings- en psychiatrische problemen. Bezwaarlijk een kindvriendelijk (winter)klimaat.

“Antwerpen is geen koude stad voor daklozen.”

Van de steden met winteropvang is de situatie in Gent problematisch. Daar werden op één maand tijd 333 weigeringen geregistreerd wegens volzet. In Antwerpen waren er dat slechts twintig. Antwerpen is dus toch niet zo’n koude stad voor de daklozen.

De onderzoekers duidden in hun rapport een aantal steden aan als blinde vlekken: Lokeren, Sint-Niklaas, Ronse, Tienen, Maasmechelen, Tongeren, Halle en Diest. Niet dat er daar geen daklozen zijn, maar deze lokale besturen zijn zich van geen kwaad bewust. Of hopen dat anderen bij extreme winterse omstandigheden hun daklozen opvangen.

Kerststal

De meeste winteropvangcentra zijn collectieve opvangvormen. Ofwel gaat het om een uitbreiding van de nachtopvang die er tijdens de rest van het jaar is, ofwel gaat het om een collectieve opvang enkel tijdens de winterperiode. Of dit een geschikte plaats is voor kinderen en gezinnen, daar hadden deze lokale besturen tot 2014 nog niet bij stil gestaan.

Maar het kan nog gekker. In Leuven mag je als dakloze een aantal dagen komen overnachten, dan moet je een aantal dagen buiten blijven. Nadien mag je weer terug binnen. Een soort knipperlichtrelatie dus.

Levert het OCMW-Leuven ook budgetmeters die vijf dagen stroom leveren en de volgende vijf dagen niet, kwestie van de kerstsfeer er in te houden?

“Dank u minister Homans!”

Gelukkig nam Vlaams minister van Wonen en Armoedebestrijding Liesbeth Homans het initiatief om winteropvang ook mogelijk te maken in leegstaande sociale woningen die buiten het sociaal huurstelsel kunnen verhuurd worden aan OCMW’s of CAW’s. De winteropvang zal er voortaan wat humaner uitzien. Dank u minister Homans!

Boter op het hoofd

Het zal je als schepen van sociale zaken maar overkomen dat er in je stad een dakloze op straat dood vriest. Dat krijg je in deze tijden, met een asielcrisis, niet uitgelegd. Als het toch gebeurt, kan je als schepen direct op langdurige skivakantie vertrekken. De druk vanuit de media is dus groot in die winterperiode.

Het zijn trouwens niet alleen de lokale besturen die de mythe in stand houden. Ook de ngo’s-doen rustig mee en plannen hun fondsenwervingsacties vaak tijdens de wintermaanden

En ik beken. Ook deze jongen heeft boter op zijn hoofd. Toen we vorig jaar ons boek ‘Een thuis voor meer dan een nacht’ uitbrachten, deden we dat ook bewust in december.

“Opvang zonder duurzame oplossing brengt weinig soelaas.”

Weinig soelaas

Natuurlijk is winteropvang nog altijd beter, dan totaal geen opvang. Dat weet ik ook. Maar de kern van de zaak is dat winteropvang gericht is op het beheersen, niet op het beëindigen van thuisloosheid.

Mensen louter opvangen in de winter, zonder naar een duurzame oplossing te zoeken, brengt weinig soelaas. Daarna staan ze toch gewoon weer op straat. Maar dat is een ander (kerst)verhaal…Goris, P. (2015), ‘Aanpak dakloosheid moet anders. Werkveld verkent nieuwe wegen’, Sociaal.Net, 8 september 2015.