‘Los het woonprobleem in Vlaanderen nu op’

Blijf in je slecht kot

Half maart werden alle burgers aangeraden om in hun kot te blijven.

De voorbije maanden werd dat kot onze hele wereld. Nog meer dan anders bleek een behoorlijke woning van levensbelang. Gelukkig konden veel mensen voor wat frisse lucht terecht in hun tuin of in hun zetel op het terras.

‘Ons kot werd onze hele wereld.’

Maar wat als je geen buitenruimte hebt? En zelfs de binnenruimte te beperkt of ongezond is? Wat doe je als vader en moeder met vier kinderen drie maanden lang op een tweeslaapkamer-appartement? Waar geef je als alleenstaande moeder, technisch werkloos door corona, prioriteit aan in je veel te warme dakstudio? De vocht- en schimmelschade of je kinderen die op bed zitten te studeren?

Eigen huis

Vlaanderen telt een hoog percentage mensen dat woont in het huis waarvan ze zelf de eigenaar zijn: 70 procent.

Toen duidelijk werd dat het coronavirus ook economische en sociale implicaties zou hebben, besloot de federale regering al snel om die eigenaars-bewoners te ondersteunen. Samen met de banken werd afgesproken dat mensen de afbetaling van een woonlening konden uitstellen.

Die doortastende ingreep voorkomt dat mensen straks noodgedwongen hun woning moeten verkopen. Dankzij die maatregel ziet het er dus naar uit dat de meeste eigenaars zonder veel problemen de coronacrisis zullen doorkomen, toch voor wat het behoud van de woonst betreft.

Kwetsbare huurders

Dat staat in schril contrast met de situatie op de private huurmarkt. Zowat de helft van de 550.000 private huurders, betaalt een te hoge huur of woont noodgedwongen in een pand dat niet aan de minimumnormen voldoet. Vaak gaat het zelfs om een combinatie van beide: veel huurgeld voor slechte kwaliteit.

Die kwetsbare huurders werden extra hard getroffen door de coronacrisis. In je kot blijven, is haalbaar als je voldoende ruimte en kwaliteit hebt. Maar voor wie te klein woont in een ongezond pand is het een vloek.

Huur loopt door

Ook het blijven betalen van de huur zorgde voor heel wat problemen.

Al voordat het coronavirus hier opdook, spendeerde de helft van de private huurders meer dan een derde van hun inkomen aan huishuur. Een groot deel van hen hield na het betalen van de huur zelfs te weinig over om nog menswaardig te leven. Bovendien zagen veel huurders de afgelopen maanden hun inkomen deels of volledig wegvallen.

‘In je kot blijven: een vloek voor wie te klein woont in een ongezond pand.’

De Vlaamse regering gokte op de solidariteit van verhuurders om een deel van de huur kwijt te schelden of later terug te betalen. Fout gegokt: uit de Grote Coronastudie van de Universiteit Antwerpen blijkt dat amper 2 procent van de verhuurders daar enig gehoor aan gaf. Onze overheid had beter haar geld ergens anders op ingezet, letterlijk dan.

Huurder blijft afhankelijk

Het pleidooi vanuit het werkterrein om met een tijdelijke huurtoelage bij te springen, viel bij onze beleidsmakers op een koude steen. Zorgen dat mensen de huur kunnen betalen, is nochtans de beste preventie tegen uithuiszetting.

De enige bijsturingen waren een versoepeling van het ‘fonds ter bestrijding van uithuiszettingen’ en een tijdelijke bemiddelingstaak voor de Vlaamse Ombudsman op de private huurmarkt. Het resultaat van beide initiatieven hangt echter af van de bereidwilligheid van de verhuurder. Huurders blijven zo volledig afhankelijk van hun verhuurders.

Uithuiszettingen opgeschort

Het gevolg is dat heel wat huurders met een grote woononzekerheid kampen. Gelukkig werden alle uithuiszettingen opgeschort. Die beleidsbeslissing loopt tot 17 juli 2020.

Lees ook

‘Te veel mensen wonen in een barslecht huis’

Die maatregel moet verder verlengd worden. Huurders hebben meer tijd nodig om eventueel opgelopen huurachterstal aan te zuiveren. Als huurders straks hun woning moeten verlaten zonder alternatief, zal het des te moeilijker zijn om via het opvangcircuit geholpen te worden. In de zomermaanden is de capaciteit daarvan immers een stuk lager.

Een langere periode met een moratorium op uithuiszettingen is het minste wat we mogen verwachten.

Intussen op de sociale huurmarkt

Vergelijk even met wat zich intussen afspeelt op de sociale huurmarkt. Die toont zich in deze periode begripvol en wendbaar. Met een eenvoudige melding door de huurder, kan een inkomensdaling er meteen tot een lagere huurprijs leiden.

‘De sociale huurmarkt toont zich begripvol en wendbaar.’

Alleen is die sociale huurmarkt veel te klein. Gevolg: heel wat kandidaten die op de wachtlijst staan moeten overleven in die slechte, onbetaalbare panden op de private huurmarkt.

Meer investeren in sociale huisvesting

Nu we stilaan aan relancemaatregelen denken, ontstaan unieke opportuniteiten om het anders en beter te doen.

Het zou verstandig zijn om nu volop te investeren in meer sociale huur. Zo ondersteun je niet alleen de bouwsector, maar geef je meteen ook een sociaal en duurzaam antwoord op de wooncrisis. Op die manier werken we de wachtlijsten weg, zorgen we voor meer betaalbare huisvesting en creëren we in dezelfde beweging gelijke toegang tot een woning via het objectief toewijzingssysteem.

Die win-win-win kost amper geld. Want investeren in sociale huisvesting is deze dagen bijzonder aantrekkelijk. Door de lage rente, is investeren in sociaal wonen interessanter dan ooit. De sterren staan opperbest voor zo’n beleidskeuze.

De Woonzaak

Voor ons is het antwoord op het Vlaamse woonprobleem duidelijk: een duurzame eigenaarsmarkt, een private huurmarkt met voldoende bescherming en een veel ruimere sociale huurmarkt. Alleen leert het verleden ons dat de moed voor deze broodnodige beleidskentering ontbreekt.

‘Investeren in sociale huisvesting is bijzonder aantrekkelijk.’

Met de Woonzaak willen we die kentering afdwingen. Via een procedure bij het Europees Comité voor Sociale Rechten, gekoppeld aan een brede campagne, willen we nu een rechtvaardig woonbeleid helpen realiseren.

Op papier draagt Vlaanderen het recht op wonen hoog in het vaandel. Hoog tijd om de verschillende opportuniteiten die zich vandaag aandienen, aan te grijpen om ook in de praktijk de omslag te maken.