Staking tot de finish
Ik eindigde zonet mijn actieve loopbaan als directeur van de gevangenis van Oudenaarde. Ik sluit de poort van een instituut waar ik het beste van mezelf gaf.
Dat belet niet dat het gevangeniswezen voor de zoveelste keer geteisterd wordt door een staking “tot de finish”. Dat is vooral dramatisch voor de gedetineerden, waarvan sommigen lange straffen uitzitten. Zij weten niet op welke diensten ze kunnen rekenen. Gaat de bib open? Gaan de lessen door? Starten de werkplaatsen op? Dat hangt allemaal af van hoeveel werkwilligen die dag op post zijn.
‘Het gevangeniswezen wordt voor de zoveelste keer geteisterd door een staking tot de finish.’
Ik laat een instituut achter dat al tevreden is dat het met de nodige opvorderingen minimale dienstverlening kan organiseren. Dat wil zeggen dat veiligheid en hygiëne verzekerd worden zonder bijstand van de lokale politie.
Nacht zonder kwade dromen
Ik laat een instituut achter waar iemands kind een cel moet delen met iemand die zijn taal niet spreekt of met ernstige psychische problemen kampt. Samen moeten ze uitpuzzelen hoe frigo en tv te delen.
Samen hopen ze op een nacht zonder kwade dromen, al dan niet met de hulp van slaap- en andere medicatie. Helaas wordt die soms aangevuld door illegaal gerief dat over de muur geraakt. Dat moet enkele uurtjes mentale ontsnapping brengen, maar kan evengoed zorgen voor een gevaarlijke cocktail.
Schuldig verzuim
De onzekerheid over hoe het leven zich buiten afspeelt, wordt soms getemperd door het delen van een naar binnen gesmokkelde smartphone. Die hangt op straffe van tuchtsancties in een plastiek zakje in de toiletbak te dobberen. Onderlinge rekeningen voor dat smokkelwaar worden in het beste geval vereffend via de kantine.
‘Aan de toog is iedereen criminoloog.’
Opstootjes tekenen de gespannen sfeer waarin celgenoten proberen te overleven. Ze hopen allemaal op een snelle afwikkeling van hun strafdossier. Helaas strandt dat al te vaak bij de boodschap dat het toch nog wachten blijft op het uitlezen van een gsm of op het rapport van een overvraagd expert. Dat is dan weer koren op de molen van frustraties, spanningen en de volgende opstootjes.
Om dat alles geeft een buitenstaander geen moer. Integendeel, dat schuldig verzuim wordt op pensenkermissen overvloedig weggespoeld met cynische en misplaatste grappen. Aan de toog is iedereen criminoloog.
Lichte hoofdpijn
Na mijn eerste weken verlof-zonder-einde kamp ik nog steeds met lichte hoofdpijn die ik al enkele jaren met medicatie verbijt. Ik vrees dat het nog niet meteen zal slijten. Over de vrije en blije horizonten die bij mijn afscheid werden voorspeld, hangt vooralsnog een lange en duistere schaduw.
‘Ik heb meer dan honderd stakingen gekend.’
Toch deed ik mijn job graag. Ik struikelde vooral over het gemis aan betrokkenheid en sense of urgency van de buitenwereld. Die ligt niet wakker van gevangenissen die al meer dan dertig jaar door een crisis gaan.
In mijn directieploeg liepen de laatste tien jaar meer dan tien adjuncten dienst. Ik heb meer dan honderd stakingen gekend. Nooit heb ik een instituut geleid dat onder of op zijn capaciteit draaide.
Penitentiaire quota
Net zoals professor criminologie Tom Daems, sta ik er ook van te kijken dat de overheid het aantal gedetineerden nog steeds niet aan banden legt met een maximumcapaciteit. Want vol is vol, maar niet in de gevangenis. Penitentiaire quota zijn na dertig jaar overbevolking nog steeds geen overweging waard. Het wettelijk onmogelijk maken dat een nieuwe gedetineerde belandt op een matras onder de tafel is blijkbaar een brug te ver.
Want stel dat magistraten die quota niet zien zitten en in opstand komen! En dus kiezen we voor stakende cipiers. Die zijn we ondertussen al gewoon, zo erg is dat dus niet. Tot zover het respect voor fundamentele mensenrechten in dit land.
Transitie- en detentiehuizen
Het is een wonder dat ik in mijn carrière de geboorte van een enkele transitie- en detentiehuizen mocht meemaken.
‘De gemeenschappelijke zorg voor de medemens wordt als een kostenpost weggezet.’
Wat we als een normale, op ervaring gestoelde vooruitgang van detentie mogen beschouwen, was het voorwerp van een gigantische roedeloop door de wirwar van overheden en beleidsmakers. Ze schoten telkens in een kramp wanneer de vrees voor publieke afkeuring en slechte pers zich van hen meester maakten.
Gevaarlijk dossier
De penitentiaire crisis die men in deze pre-electorale periode met man en macht onder de waterlijn probeert te houden, klimt tegen de zin van het establishment geleidelijk toch tot op de hoogste politieke agenda.
Het is een gevaarlijk dossier want het staat symbool voor de minachting van alle publieke instellingen. Onze samenleving slaagt er in om de productie van goederen en gadgets tot haar kernopdracht uit te roepen en de gemeenschappelijke zorg voor de medemens als een kostenpost weg te zetten. Tot in een kapot bezuinigde gevangenis gedetineerden elkaar beginnen te folteren.
Goede nieuws
De strafuitvoering is het kneusje van de publieke dienstverlening die in haar geheel op het strafbankje zit. Als we er in slagen om de kwaliteit van de detentie terug ernstig te nemen, zijn we wellicht ook op weg om de hele publieke sector op te waarderen en zodoende terug een ernstige samenleving te worden.
Misschien is dat het goede nieuws.
Reacties [7]
Hoeveel echte Belgen zitten in de gevangenis? Niemand durft de cijfers bekend te maken.
Maakt dit een verschil uit? Het gaat over mensen. Of ze nu echte Belgen – wat dat ook moge zijn – zijn of niet.
Gaan we daarin een onderscheid maken hoe we de strafuitvoering regelen?
Gevangenissen zijn een weerspiegeling van hoe goed of hoe slecht men in de samenleving rondkomt op het eind van de maand.
Als iemand en zeker met kids niet rondkomt of geen inkomen heeft gaat hij of zij angstig op zoek naar andere middelen om morgen aan eten te geraken (te overleven).
uiteraard zijn er ook gevangenen die gewoon misdaad als inkomen zien daar heb ik het niet over, maar volgens mij zijn de meeste gevangenen mensen die het hier niet redden in de maatschappij.
Wil men hier van af dan zal men in de mensen moeten investeren en er voor zorgen dat elk kind dat hier geboren wordt een vak kent of diploma haalt waar hij of zij een deftig inkomen mee kan genereren.
ik ben zeker dat dat een zeer groot verschil zal maken ook wat betreft verdovende middelen ik denk dat alles er op vooruit zou gaan.
Als men wat meer om de mens zelf geeft.
Beste Hans,
Dank om deze zoveelste crisis perfect te verwoorden en tegelijk is het schandelijk dat jij dit nog steeds hoeft te doen. Jij legt de vinger op de wonde maar ik vrees dat een hele vuist zelfs niet zal volstaan. Justitie en gevangeniswezen zijn al decennia lang diepe etterende wonden. Dank ook om alternatieven als de detentiehuizen te blijven aanreiken. Voorlopig zijn het slechts pleisters die de wonde een stukje bedekken maar niet genezen De onderschriften bij de foto’s in dit artikel zeggen waarom: ‘je kunt gedetineerden alleen helpen als je oprecht om hen geeft. Of zoals Tom Daems zegt: ‘hoe we daders straffen, zegt veel over welke maatschappij we willen zijn.
Jouw afscheid als gevangenisdirecteur betekent een verlies voor wie binnen de muren achterblijft, maar aan de buitenkant winnen we er een ‘groot hart voor gevangenen’ bij.
Ik wens je alle goeds en geluk in je verder leven.
Een gekende en waardevolle boodschap van een nu gewezen gevangenisdirecteur die tevens een actieve medestrijder is in de Liga voor Mensenrechten
Dit artikel zet aan tot nadenken, tot meedenken. Alle politici zouden tijd moeten maken om dit artikel serieus te lezen en serieus te nemen. Fijne tijd Hans!
Prachtig artikel….ik wens je een verder verlof zonder einde zonder hoofdpijn!
Zeker lezen
Evi Hanssen: ‘Palliatieve zorgverleners zijn de vroedvrouwen van de dood’
Monsterbrouwsel Fentanyl: ‘Ik wil het niet zien, maar kan niet stoppen met kijken’
Dikke Freddy aan Marc Coucke, een mens met geldproblemen
Functionele cookies Altijd actief
Voorkeuren
Statistische cookies
Socialemediacookies