‘Geestelijke gezondheidszorg heeft geloofwaardig beleid nodig’

Gebroken been

Ik had eens een gebroken been. Dat wist ik omdat mijn huisarts deze diagnose stelde op basis van een scan. Gelukkig was het geen complexe breuk. Ik bleef gespaard van een ingreep of verder gespecialiseerd onderzoek.

‘Een op drie krijgt gepaste hulp.’

Nee, zorg voor lichaam of voor geest zijn niet volledig vergelijkbaar. Maar ik doe het toch even.

Stel: je voelt je meer dan rot. Iets in jou is gebroken. Hoe lang zou jij willen wachten op de diagnose? Op een extra onderzoek? Op hulp zodat je kan helen?

Geen gepaste hulp

Een op de vier burgers krijgt in de loop van hun leven te maken met een geestelijk gezondheidsprobleem. Bijna 60 procent krijgt geen gepaste hulp. Bijna twee op drie mensen…

In het centrum voor geestelijke gezondheidszorg (CGG), Vlaanderen telt er twintig, kom je terecht als de huisarts de diagnose en de behandeling liever aan een specialist toevertrouwt. Onze cliënten? Kinderen, jongeren en volwassenen met gedragsproblemen, met depressieve of angstige gevoelens, met problemen in de gehechtheid, met trauma, met verslavingsproblemen, met ontwikkelingsstoornissen…

Weer op weg

Gaat het over minderjarigen, dan zit er in het beste geval een warm nest rond het kind of de jongere. Waar nodig wordt samengewerkt met professionals die hun job betrokken uitoefenen: een zorgleerkracht, een verpleegster van Kind & Gezin of een medewerker van het jongerenadviescentrum.

Soms wordt er een privé-therapeut ingeschakeld of een vrijwilliger van TEJO. Gelukkig is dat vaak voldoende en geraakt het gezin weer op weg.

Gespecialiseerde zorg nodig

Maar wat als het gezin geen warm nest is? Als er sprake is van meerdere problematieken? Als een specialistische diagnose noodzakelijk is? Als er een team met diverse disciplines mee moet nadenken over de behandeling op maat van dit kind, dit gezin? Dan heb je gespecialiseerde zorg nodig.

In het centrum voor geestelijke gezondheidszorg krijg je die gespecialiseerde zorg aan een democratische prijs. Daar zorgen de subsidies van de Vlaamse overheid voor. Er wordt gewerkt met consultaties: je komt en na een uurtje ga je weer weg. Zo’n ondersteuning is combineerbaar met school of werk want er is hier geen sprake van een ziekenhuisopname.

1,4 miljoen euro besparen

Enkele weken geleden reageerden we enthousiast, na lezing van de beleidsnota van Vlaams minister van Welzijn, Gezin, Volksgezondheid en Armoedebestrijding. Hij bevestigde dat de noden in de geestelijke gezondheidszorg groot zijn. Dat vraagt overtuigende investeringen.

‘Dat zijn 2000 mensen minder die behandeld kunnen worden.’

Maar zodra de cijfers moeten kloppen, klinkt dat heel anders. Zo besliste minister Beke dat vanaf 1 januari 2020 de centra voor geestelijke gezondheidszorg ongeveer 1,4 miljoen euro moeten besparen. Dat zijn 2000 mensen minder die behandeld kunnen worden, 500 van hen zijn kinderen en jongeren.

Geen kwestie van middelen

In een interview met Zorgnet-Icuro blijft minister Beke ambitieus. Hij wil de toegankelijkheid van de geestelijke gezondheidszorg vergroten. Wel voegt hij daar meteen aan toe dat dit niet altijd een kwestie van middelen is: “Het gaat erover hoe we de bestaande expertise zo dicht mogelijk bij de mensen brengen.” Een nauwere samenwerking tussen de centra geestelijke gezondheidszorg, de ambulante revalidatie­centra en de referentiecentra autisme moet hier de bakens verzetten.

‘Gelooft de minister echt dat dit voldoende is?’

Natuurlijk levert een betere inzet van expertise winst op. Maar gelooft de minister echt dat dit voldoende is om de gigantische noden in te vullen? Even een reality-check: de wachtrij in de hal van het centrum voor geestelijke gezondheidszorg is lang. Terwijl we een cliënt helpen, moeten we vele anderen vragen om nog wat geduld te oefenen. Die mensen vonden onze voordeur en warmen zich nu aan de solidariteit van de VTM-kijker of de Warmste Week-luisteraar.

Wat we nodig hebben

Lees ook

De overheid moet zorgen voor wie het nodig heeft: ‘Ik doneer dus niet’

Als afstemming van expertise zo cruciaal is, wordt het hoog tijd voor een ernstig gesprek tussen Vlaamse en federale ministers. Dan kunnen beloftevolle Vlaamse initiatieven zoals ‘één gezin, één plan’ eindelijk afgestemd worden op de federale netwerken voor geestelijke gezondheidszorg.

Wat we echt nodig hebben: een overheid die een visie ontwikkelt op structureel recht op gezondheidszorg, in plaats van te rekenen op de solidariteit en dus de portemonnee van onze burgers. De Warmste Week is een week van liefdadigheid. Maar voor sterke zorg is meer nodig: een  visie, stevig onderbouwd doorheen verschillende jaren.

Geachte minister Beke,

Dit is een oprechte oproep. Uw beleidsnota erkent het belang van psychische gezondheid voor iedereen. Het is een belangrijk visie-element. Hou dat warm bij de moeilijke strategische en budgettaire keuzes die gemaakt moeten worden.

We willen daarbij graag een constructieve gesprekspartner zijn. We zullen u argumenten aanreiken, sprekende voorbeelden, goede en minder goede werkpraktijken. U mag kritische vragen verwachten maar ook de nodige zelfreflectie. En vooral: ons groot hart voor psychisch kwetsbare mensen.

Geloofwaardig beleid

Betere samenwerkingsverbanden, online hulpverlening of eerstelijnspsychologen: het zijn allemaal beloftevolle initiatieven, veelal om psychische problemen sneller op het spoor te komen. Maar cruciale vragen blijven. Wat dan verder? En zullen die initiatieven echt het verschil maken voor de vele tellers rond psychische gezondheid die op rood staan?

Geestelijke gezondheid is te belangrijk, voor iedereen. Leg een visie op tafel die vertrekt vanuit het structureel recht op gezondheidszorg en ga erover in gesprek met terreinwerkers, ervaringsdeskundigen en cliënten. Want meer dan ooit hebben die een geloofwaardig beleid nodig dat bakens verzet.