Enorme gedrevenheid
Vorig jaar in september maakte ik de overstap van de brandweer naar De Ambrassade, de expertise- en netwerkorganisatie voor alles wat te maken heeft met het jeugdwerk, jeugdinformatie en jeugdbeleid.
‘Het budget dat ik nu beheer, bedraagt een tiende van wat ik bij de brandweer had terwijl de doelgroep vijf keer groter is.’
De overstap naar het jeugdwerk was een bewuste keuze voor een andere sector met impact op de toekomst. Wat me meteen opviel, was de enorme gedrevenheid: jeugdwerkers zetten zich elke dag in om de leefwereld van kinderen en jongeren positief te veranderen.
Tegelijk werd ik geconfronteerd met de harde realiteit: het budget dat ik nu beheer, bedraagt nog amper een tiende van wat ik bij de brandweer had – terwijl de doelgroep vijf keer groter is.
Elke euro verantwoorden
De Vlaamse brandweerzones ontvangen een groot deel van hun inkomsten via gemeentelijke dotaties, gebaseerd op een risicoanalyse en het operationele antwoord daarop. Daarnaast voorziet de federale overheid een jaarlijkse dotatie die verdeeld wordt op basis van vaste criteria, zoals inwonersaantal, oppervlakte en risicoprofiel. Inhoudelijke doelstellingen of kwaliteitscriteria spelen in deze berekening nauwelijks een rol.
In mijn jaren bij de brandweer vroeg niemand ooit om te bewijzen of de middelen opwegen tegen de resultaten. Geen burger of beleidsmaker vroeg om impactmetingen, kostenefficiëntie of evaluaties van maatschappelijke meerwaarde. We waren er, we deden ons werk, en dat was genoeg. Terecht ook: natuurlijk wil je dat de brandweer altijd paraat staat.
‘Waarom geldt dat vertrouwen niet voor het jeugdwerk?’
Maar waarom geldt dat vertrouwen niet voor het jeugdwerk? Waarom moeten jeugdwerkorganisaties voortdurend hun bestaansrecht bewijzen? Vandaag schrijven ze uitvoerige beleidsnota’s en worden ze geacht hun maatschappelijke impact te bewijzen in termen die zelden passen bij hun werk.
De Vlaamse Jeugdraad vroeg onlangs 4 euro extra per kind per jaar, dat is 0,011 euro per dag. Als ik bij de brandweer een nieuwe bluswagen van 700.000 euro wou kopen, werden er amper vragen gesteld. In het jeugdwerk moeten we elke euro verantwoorden.
Impact is nochtans duidelijk
Nochtans is de maatschappelijke impact duidelijk. Jeugdwerk brengt jonge mensen samen en creëert veilige plekken waar ze initiatief kunnen nemen, verantwoordelijkheid dragen en buiten de lijntjes mogen kleuren. Het helpt hen opgroeien tot weerbare, betrokken burgers en speelt zo actief in op maatschappelijke uitdagingen. In een almaar diversere samenleving is die rol belangrijker dan ooit.
Het contrast met mijn vroegere sector is groot. Op vlak van gelijke kansen en diversiteit heeft de brandweer nog een hele weg af te leggen. In 2024 was de man-vrouwverhouding in mijn voormalige brandweerzone bijvoorbeeld nog 95,5 tegenover 4,5 procent. Waar in de leidraad voor beleidsplannen van het jeugdwerk expliciet benoemd staat dat ze aandacht moeten hebben voor gelijke kansen, is dat bij de brandweer niet het geval. Het staat een zone dus zelf vrij om er al dan niet aandacht voor te hebben.
In het jeugdwerk wordt actief gewerkt aan diversiteit, met aandacht voor verschillende doelgroepen en werkvormen. Inclusie is er geen toekomstvisie, maar dagelijkse praktijk. Jeugdwerk probeert drempels weg te nemen en kansen te creëren, en weerspiegelt zo echt de samenleving.
Erken en waardeer vrijwilligers
Ook deze zomer stond het jeugdwerk klaar met duizenden kampen en activiteiten. Tienduizenden jongeren zetten zich vrijwillig in, zonder loon, alleen voor de voldoening van een geslaagd spel, een knuffel of een lach. Het jeugdwerk draait op engagement, en dat leeft.
Bij de brandweer is dat anders. Vrijwilligers worden voor hun prestaties betaald, terecht gezien de risico’s. Maar ik merk dat het wederkerige karakter van vrijwilligerswerk op die manier steeds vaker verdwijnt. Betaling wordt soms een doel op zich, in plaats van een erkenning van inzet.
‘Jeugdwerk is geen luxeproduct.’
Ik pleit niet voor een structurele vergoeding van jeugdwerkvrijwilligers, wel voor de erkenning en waardering die zij verdienen. Een bedankje als je je kind afzet. Een schouderklop voor de monitor. Een gedeeld verhaal bij het thuiskomen. Vergoeding kan een hefboom zijn voor wie drempels ervaart, maar bovenal is dit een vraag om respect.
Jeugdwerk is geen luxeproduct. Het is een fundament van onze samenleving, net zoals de brandweer cruciaal is bij het voorkomen en bestrijden van branden.
Beiden vervullen een onmisbare maatschappelijke rol. Maar waar de brandweer kan rekenen op structurele middelen en onvoorwaardelijk vertrouwen, moet het jeugdwerk keer op keer zijn bestaansreden bewijzen. En dat wringt.
Ook het jeugdwerk verdient vertrouwen, ruimte en structurele middelen. Want net als de brandweer, is het jeugdwerk er altijd. En dat moet zo blijven.
Reacties [1]
Proficiat met je scherpe analyse, Katrien! Alle respect voor jou en de onmisbare sector van het jeugdwerk, een belangrijke plek in de preventieve hulpverlening!