‘Ze heeft het allemaal op Instagram gezet’

Roel

Ik leerde Roel kennen ergens in 2008. Hij was een grote man, met een groot hart, en een grote zelfzekerheid. De kennismaking verliep niet erg vlot, maar omdat we veroordeeld waren om samen te werken, moesten we alle vooroordelen naast ons neerleggen. Dat ging goed, zij het ietwat stroef en terughoudend.

‘Roel ging op Facebook het gevecht aan met kanker.’

Tot op een avond, na een theatervoorstelling. We nestelden ons in de foyer van het cultuurcentrum. We begonnen te babbelen. En te drinken. Die nacht is er een diepe, intense vriendschap ontstaan. Op zich niet zo vreemd, maar ik had nog nooit meegemaakt dat een vriendschap op korte tijd zo intens kon worden.

Facebook

Een paar jaar later kreeg Roel kanker. Hij wond daar geen doekjes om, ziek is ziek en de ziekte heet kanker. En kanker is vaak dodelijk. Nu was Roel er de man niet naar om zich daar zomaar bij neer te leggen. Hij ging het gevecht aan en deed dat en plein public. Hij deelde zijn ervaringen op Facebook, het verloop van de ziekte, de strijd en alles wat daarbij komt kijken.

Daar schrok ik behoorlijk van. Dat klinkt misschien raar, maar tien jaar geleden was onze omgang met sociale media nog niet wat het nu is. Bovendien ben ik er vandaag nog steeds een koele minnaar van. Ik post zelden berichten die inkijk geven in het wilde water dat door mijn hoofd raast.

Iggy Pop

Maar Roel was een visionair. Hij maakte ten volle gebruik van het medium en beschreef gedetailleerd zijn angst, frustraties, hoop en liefde.

Het was zijn manier van omgaan met eindigheid. Het ging niet over narcisme, maar om het kanaliseren van gevoelens, om hoop te puren, maar ook te geven en te delen, delen in de echte betekenis van het woord.

‘Het was zijn manier van omgaan met eindigheid.’

Ik heb daar oneindig respect voor, laat dat duidelijk zijn, maar heb er mij altijd ongemakkelijk bij gevoeld. Alsof je Iggy Pop-gewijs voor een publiek van 75.000 mensen je broek afsteekt. Ik weet niet of Iggy Pop gespeend is van elke vorm van narcisme, maar ik mag graag denken dat hij zich eerder uitkleedde om zijn kwetsbaarheid te delen met zijn fans. Om te zeggen: “Ik ben een van jullie, ik heb hetzelfde lichaam, ik heb dezelfde onzekerheden en onvolkomenheden. En daar schaam ik mij niet voor.”

De barbaren

In die periode las ik het boek ‘De Barbaren’ van de Italiaan Alessandro Baricco.

Bij veel intellectuelen heerste er een grote angst dat gebruikers en ontwikkelaars van sociale media onze samenleving, onze waarden en normen (jahaa!), onze cultuur zouden vernielen. Ze werden daarom de barbaren genoemd. Volgens Baricco was die angst onterecht. Hij legde uit dat onze maatschappij niet vernield werd, maar volop aan het muteren was. Dat we ons in het midden van een (r)evolutie bevonden waarvan we niet wisten waar ze naartoe zou gaan, maar dat het geen enkele zin had om er bang van te zijn.

Ik had een dubbel gevoel bij dat boek. Ik dacht heel veel: “Ja, maar…” en “Waar bevind ik me in heel die revolutie?” Roel deed me inzien dat die vragen niet van tel waren. We zaten er al middenin. We maakten er deel van uit. Het ligt dan ook voor een groot deel aan jezelf wat je ermee doet.

We zijn nu goed tien jaar verder. De sociale media worden niet meer in twijfel getrokken, behalve door een enkele kniesoor die bekommerd is om onze privacy.

Drie dochters

Ik heb al geschreven over mijn dochters. Ik heb er drie (3). Drie pubergrieten. Drie meisjes van hoop. Ik ben in niets fanatiek, behalve in de liefde voor hen.

‘Ik ben fanatiek in de liefde voor mijn dochters.’

Zij hebben nooit een leven gekend zonder sociale media. Ze vinden het vreselijk dat ik geen WhatsApp, Snapchat, Messenger of Instagram heb op mijn verder nutteloze smartphone. Wie betaalt er nu nog om te communiceren?

Dat ze zelf betalen door ongebreideld data achter te laten, dringt nog niet zo goed door. Maar zoals gezegd, een kniesoor die daarom maalt. Al moeten ze (en u zou dat ook moeten doen) het voortreffelijke boek ‘De diefstal van de eeuw’ van Jan Walraven wel lezen.

De onbezorgdheid van de jeugd

Mijn jongste wordt straks vijftien. De fleur van haar leven. Die onbezorgdheid, die onbezonnenheid, die ontluikende liefdes, die ontluikende seksualiteit, die drang om grenzen af te tasten en de vleugels te spreiden, die veiligheid en bescherming en die onvoorwaardelijke liefde van ouders en familie. Ik word er bijkans jaloers van.

Dat gebrek aan eigenwaarde en zelfvertrouwen. Die duistere gedachten die nijgen naar de dood, passief suïcidaal noemde de psycholoog het. Dat onvermogen om het geluk te vinden in wat is. Dat vriendinnetje dat van een brug springt en waarvan het niet zeker is of ze het zal halen. Dat vriendje waarover nagedacht wordt of hij nu naar psychiatrie gestuurd zal worden.

‘Mijn dochter krast in armen en benen.’

Die hele godverdomse klote kutmaatschappij waarin cijfers belangrijker zijn dan gevoelens, waarin menselijkheid als zwakte wordt aanzien, waarin kracht een deugd is en tranen verwerpelijk, waarin geluk afhangt van je prestaties, waarin twijfel een doodzonde is, waarin schelden de norm van communicatie is geworden, waarin 18 procent van de mensen stemt voor een openlijk racistische partij en nog eens 25 procent op een verdoken racistische partij, waarin racisme, discriminatie, xenofobie, homofobie en klimaatontkenning genormaliseerd wordt door de mainstream media, waarin vluchtelingen ontmenselijkt worden, waarin jonge, sterke, zelfbewuste mensen tonnen stront over hun hoofd gekieperd krijgen omdat ze vinden dat de voorgaande generaties de wereld in die mate verknoeid hebben dat hun toekomst bedreigd wordt.

Wat doe je dan als twijfelende, onzekere, kwetsbare pubergriet?

Krassen in armen en benen. Overwegen of dood zijn geen alternatief is voor leven.

En ze heeft het allemaal op Instagram gezet. In een mooie, open, gevoelige en goudeerlijke tekst. Net zoals Roel dat deed.

Steun

Sociale media hebben voor een nieuwe vorm van communiceren gezorgd. De mutatie waarover Baricco sprak, heeft plaatsgevonden. En je zou kunnen zeggen dat die in veel gevallen barbaars is.

‘Haar bericht heeft veel reactie losgeweekt.’

Mijn dochter is zich wel degelijk bewust van de gevaren. Ze vreest negatieve reacties, de bagger die gesmeten wordt. Ze weet hoe het eraan toe kan gaan.

En haar bericht heeft veel reacties losgeweekt. Tot dusver geen enkele negatieve. Meisjes en jongens die ze van haar noch pluim kent, laten weten dat ze zich herkennen in haar verhaal, ondersteunen haar, sturen haar berichten van moed. Ze staat niet alleen. Ze is niet alleen.

Influencer

Haar zussen noemen haar grappend een influencer. Ik denk dat ze daar stiekem van geniet. En als dat betekent dat ze, net als Roel tien jaar geleden op Facebook, haar angsten kan duiden, haar vertwijfeling kan uiten, en wie weet, er hoop uit kan puren en delen, laat ze dan een influencer zijn.

Misschien ga ik haar nog volgen.