Het kwetsbare herstelverhaal van Nancy

Nancy

We ontmoeten Nancy net voor we binnen gaan op de afdeling. Nancy bracht haar persoonlijk herstelverhaal al enkele keren voor studenten, maar vandaag doet ze dit voor het eerst voor patiënten. Ze is best zenuwachtig.

‘Nancy vertelt over haar alcoholverslaving. Niets meer drinken was het enige wat hielp voor haar.’

De plaats waar ze het vertelt is de living van een afdeling in ons ziekenhuis, het Psychiatrisch Centrum Gent-Sleidinge. Voor veel patiënten is het de eerste keer dat ze een herstelverhaal horen.

Nancy vertelt over haar alcoholverslaving. Hoe het invullen van een vragenlijst haar deed beseffen dat ze effectief verslaafd was. Hoe ze zichzelf bleef vertellen dat ze in staat was om gecontroleerd te drinken, en hoe ze via het gebruik van Antabuse ontdekte dat ze verkeerd had gedacht. Niets meer drinken was het enige wat echt hielp.

Herstelverhalen

Vijf jaar geleden ben ik, samen met ervaringsdeskundige Sarah, in het Psychiatrisch Centrum begonnen met het brengen van herstelverhalen.

Zo’n herstelverhaal is veel meer dan een éénmalig luisterevent. Het is een belangrijk element in een herstelvisie die binnen de geestelijke gezondheidszorg steeds meer aandacht krijgt. Meer dan op genezing, legt herstel de nadruk op het leren omgaan met een verhoogde psychische kwetsbaarheid. Een herstelverhaal is dan dat deel van een levensverhaal waarin de verteller getuigt over zijn of haar persoonlijk leerproces.

Het is altijd een subjectief verhaal over inzichten, gevoelens en vaardigheden, over hoop en kracht, over vallen en opstaan, over verdriet en pijn. Het is in essentie een verhaal van dromen en doelen.

Sticker met verbodsteken

Nancy heeft het tijdens haar lezing over een signaleringsplan. Zo kreeg ze het advies om aan de binnenkant van haar voordeur een sticker met een verbodsteken te plaatsen. Die sticker moest haar eraan herinneren geen alcohol te halen als ze de deur uitging. In eerste instantie wees ze dat af als kinderachtig. Maar ze kwam tot het besef dat het haar zou helpen bij haar innerlijke dialoog en voortdurende strijd om toch niet te drinken. De sticker gaat op de voordeur

‘Geef iemand die op een dieptepunt in opname komt eerst wat ademruimte.’

Nancy heeft ook een boodschap voor de aanwezige hulpverleners: geef bij opname iemand eerst wat ademruimte. Gewoon nabij zijn en niet te veel tips of raad geven is dan het beste wat je kan doen als professional.

Stilte toelaten

Tijdens het nagesprek stelt een jongeman een aantal vragen, onder meer over het effect van alcohol en over het belang van partner en familie. Iemand anders vertelt over zijn agressie en hoe hij daarmee leert omgaan. Ik vraag of agressie en alcoholgebruik niet eerder symptomen zijn voor iets anders, voor iets onderliggend. De man praat nu over zijn zeer moeizaam contact met zijn vader.

‘Reageren op een herstelverhaal door iets over jezelf te vertellen, vraagt veel moed.’

Ook Nancy keert terug naar de gebeurtenissen die aan de oorsprong liggen van haar alcoholgebruik: het overlijden van haar kind. Het gesprek wordt wat drukker. Naar het einde toe vraag ik aan de mensen die al veel vragen stelden om even stilte te laten. Dat geeft ook aan wie aarzelt om het woord te nemen, de kans om toch te reageren.

Ik leg ook uit waarom ik die stilte even laat bestaan: ik zou het jammer vinden als mensen zouden weggaan met een gevoel van falen omdat ze het niet hebben gedurfd iets te zeggen. Reageren op een herstelverhaal door iets over jezelf te vertellen, vraagt immers vaak veel moed.

Muisstil

Na tien seconden stilte neemt een vrouw die nauwelijks opviel het woord: “Ja, ik wil iets zeggen. Ik vraag me af hoe het verder moet met mij. Ik heb net als jij een overleden kind. In mijn agenda schreef ik op voorhand op de pagina van haar geboortedag, dat ik bij haar wil zijn, dat ik bij mijn dode dochter wil zijn. Ik wil zijn waar zij nu is.”

‘Ik vertel over een afdeling waar hulpverleners in de agenda ’s morgens kunnen lezen voor wie deze dag bijzonder is.’

Het wordt muisstil. Nancy doorbreekt de stilte en vertelt over haar verlies en rouw, over de manier waarop zij haar dode kind herdenkt en gedenkt. Ze vertelt over de therapieën die ze volgde. Een ervan was ‘Rouw in beeld.’ De vraagstelster knikt vriendelijk.

Ik vertel over een afdeling waar hulpverleners in de agenda ’s morgens kunnen lezen voor wie deze dag bijzonder is, voor wie de dag verdrietig of pijnlijk is omwille van de verjaardag van een overlijden, van een scheiding, van verlies. In die agenda staat vermeld wat de patiënt verwacht:  een gesprek, die dag in bed blijven liggen, samen met een begeleider naar een gedenkplaats gaan, samen iets gaan drinken…

Veerkracht

De aanwezige hulpverleners horen de noodkreet van de patiënte. Zij kunnen in individuele of groepsgesprekken dit verder opnemen. Sommige aanwezige patiënten die nu zwegen, spreken pas later tijdens begeleidingsgesprekken over wat het herstelverhaal met hen deed.

Lees ook

‘Wie ooit worstelde met alcohol blijft zijn hele leven kwetsbaar’

Ik merk dat herstelverhalen me vaak ontroeren omdat ze getuigen van de veerkracht van de vertellers. Herstelverhalen brengen ons in verbinding met elkaar en tonen dat elk van ons anders omgaat met de eigen kwetsbaarheid, dat elk van ons een eigen traject loopt van vallen en opstaan maar dat we in het lopen van dit traject niet alleen zijn. Herstelverhalen tonen dat er in de meest donkere momenten van mensen hun leven hoop is. En dat die hoop vaak een start neemt bij het delen van de eigen kwetsbaarheid.