Samen aan de slag

Persoonsgericht

De auteurs beschrijven stap voor stap de verschillende onderdelen van een persoonsgericht ondersteuningsproces. Ze maken de vertaling van theorie naar praktijk met concrete tips en richtlijnen. Ze benadrukken dat het handboek een leidraad is, geen keurslijf van uniforme richtlijnen in afvinkvorm.

“Het handboek is geen keurslijf van richtlijnen in afvinkvorm.”

De theoretische kaders die het persoonsgericht ondersteuningsproces beschrijven, haalt men bij de Individuele Ondersteuningsmethodiek (Thompson) en het gedachtengoed over Quality of Life (Kwaliteit van Bestaan) dat ontwikkeld werd door professor Robert Schalock.

De auteurs beschrijven dit ondersteuningsproces in vier fasen: vraagverduidelijking, planning, monitoring en evaluatie. Per fase beschrijven ze de hoofdrolspelers zijn en welke stappen er gezet moeten worden. Vooral de eerste twee fases worden uitgebreid beschreven.

Vraagverduidelijking

Bij de vraagverduidelijking wordt het model van Kwaliteit van Bestaan toegelicht. Om de kwaliteit van bestaan te meten gebruikt men de Persoonlijke Ondersteuningsuitkomsten Schaal (POS). De ondersteuningsbehoefte brengt men in kaart met de Supports Intensity Scale (SIS).

Deze schalen staan niet in het boek omdat het aangewezen is een specifieke training te volgen om ze op de juiste manier te leren hanteren. Gelukkig worden er alternatieven aangereikt om mee aan de slag te gaan.

In de fase van de vraagverduidelijking wordt ook een steungroep samengesteld die cruciaal is voor het verdere procesverloop. Deze steungroep wordt samengesteld door de persoon met een beperking en kan bestaan uit alle mensen die op één of andere manier ondersteuning kunnen bieden.

“Er wordt samen gedacht, gedroomd, gepland, afgestemd.”

Voor de planningsfase gebruikt men een overzichtelijke afstemmingstabel. Alle informatie wordt verwerkt, er wordt samen gedacht, gedroomd, gepland, afgestemd. Uiteindelijk komt alles samen in een Persoonlijk Ondersteuningsplan (POP).

Voor het monitoren worden een aantal richtvragen opgesteld, zowel wat het nastreven van de doelen als het verloop van het proces betreft. De evaluatiefase komt zeer beperkt aan bod.

Wat als?

Een boeiende aanvulling doorheen het hele boek zijn de ‘wat-als’-vragen. Wat als de praktijkcasus niet verloopt volgens het ideale model? De auteurs geven tips om deze situaties te hanteren.

“Wat als de praktijk niet verloopt volgens het ideale model?”

Soms gaat het daarbij om zeer specifieke tips en adviezen. Op de vraag “Wat als de persoon zijn wensen niet kan verwoorden?” worden als antwoord diverse alternatieven aangereikt, gaande van het inschakelen van een vertrouwenspersoon en het gebruik maken van observaties tot het hanteren van andere vormen van communicatie zoals posters, computers, visualisaties.

Soms gaat het advies eerder in de richting van een ingesteldheid. Zo wordt bij het antwoord op de vraag “Wat als de persoon niet wil praten over bepaalde zaken?” gewezen op het respect voor de privacy. Ook worden tips gegeven ter ondersteuning van het verloop van de gesprekken. Hierbij kan het gaan om vragen als: “Hoe bevorder je zelfbepaling in een gesprek? Wat als de wens van de persoon irrealistisch is? Wat te doen bij conflictueuze perspectieven?”

Uitgangspunten

De auteurs zetten regelmatig een aantal essentiële uitgangspunten op een rij zoals de basisprincipes van onafhankelijke vraagverduidelijking, basisvoorwaarden voor een gesprek en basisattitudes van de interviewer. Het belangrijkste advies is dat de vraag van de persoon tijdens het hele ondersteuningsproces centraal moet blijven. Het uiteindelijke doel is een verbetering van de kwaliteit van bestaan van de persoon, rekening houdend met de prioriteiten die de hij zelf stelt.

“De persoon stelt zelf de prioriteiten.”

Het boek heeft het een zeer aantrekkelijke lay-out. Er zijn leuke illustraties, kaders en kleuren, en ruimte voor persoonlijke nota’s. Het is vlot leesbaar, met veel concrete tips om in de praktijk mee aan de slag te gaan.