Gedrag in uitvoering

Brede publiek

Diana Smidts en Mariëtte Huizinga zijn psychologen en samen eigenaar van KinderPsyEducatie, een trainingsbureau voor onderwijsprofessionals. Het boek richt zich echter niet alleen naar leerkrachten, maar ook naar ouders, hulpverleners, onderzoekers en soms specifiek naar pubers.

‘Het spreekt een breed publiek aan.’

De auteurs slagen erin dit brede publiek aan te spreken door te werken met verschillende kaders. Grijze kaders bevatten de nieuwste wetenschappelijke inzichten. Deze kunnen door meer praktijkgerichte lezers vlot worden overgeslagen. Tips en praktische suggesties voor ouders, leerkrachten of de jongere staan in aparte kaders.

Ontwikkelingsperspectief

De auteurs spreken niet meer van een stoornis of een verstoorde ontwikkeling, maar wel over zwakke executieve functies. Als je op die manier naar zelfsturing kijkt, kan iedereen wel eens last hebben van zwakke executieve functies. Als je moe of gestresseerd bent, ben je prikkelbaarder, reageer je minder flexibel op veranderingen en is het moeilijker om je te organiseren.

De problemen die kinderen en jongeren met zwakke executieve functies ondervinden, worden hierdoor zeker niet geminimaliseerd. Ze worden in een ruimer ontwikkelingsperspectief geplaatst.

Praktijktips

Per hoofdstuk wordt een executieve functie besproken, samen met de wetenschappelijke achtergrond en tips om deze functie te ondersteunen. Handig als je enkel geïnteresseerd bent in praktijktips die te maken hebben met een specifieke executieve functie, zoals inhibitie (je impulsen de baas), werkgeheugen of plannen en organiseren.

De verwijzing naar websites en andere boeken zijn een goede aanvulling bij de praktijktips. Een foto of afbeelding om een tip te verduidelijken, ontbreekt in het boek. Dit zou nochtans de drempel voor ouders of leerkrachten verlagen.

‘Soms zijn de tips te hoog gegrepen.’

Voor ouders en hulpverleners van jonge kinderen of kinderen met een jonge ontwikkelingsleeftijd met zwakke executieve functies zijn de tips vaak te hoog gegrepen. Tips rond fysieke begrenzing van een kind en duidelijkheid door middel van voorwerpen, zijn te weinig uitgewerkt.

Pubers

De tips zijn vooral gericht op lagere schoolkinderen en jongeren. De auteurs passen de inzichten van oplossingsgericht opvoeden toe door bijvoorbeeld de jongere rechtstreeks aan te spreken op zijn verantwoordelijkheid.

Ze maken ook duidelijk dat de hersenen van pubers nog in volle ontwikkeling zijn. De prefrontale cortex, het hersendeel vooraan dat de executieve functies ondersteunt, is nog in volle ontwikkeling. Het limbisch systeem, dat dieper in de hersenen ligt en vooral voor emotieregulatie belangrijk is, is al vroeger rijp. Dit verklaart waarom pubers meer vatbaar voor impulsen uit hun omgeving zoals sociale media, internet en vrienden. Hierbij zou de prefrontale cortex als een soort rem moeten werken, deze ondersteunt het doelgericht handelen. Maar door de trage ontwikkeling van dit hersengebied lukt dit niet altijd even goed.

Kinderen hebben nood aan intrinsieke motivatie om de ontwikkeling van de executieve functies te stimuleren. Dat kan via beloningsprogramma’s. Ouders en leerkrachten worden aangespoord om hun manier van feedback geven onder te loep te nemen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat kinderen jonger dan elf jaar enkel kunnen leren uit positieve feedback.

Ouders

Het boek getuigt van een grote zorg voor ouders. Een kind met zwakke executieve functies opvoeden, vraagt heel wat inspanningen. Om dit vol te houden is zelfzorg en durven hulp vragen, noodzakelijk.

‘Het boek getuigt van een grote zorg voor ouders.’

Het boek is een aanrader voor iedereen die meer inzicht wil krijgen in executieve functies. De opbouw is overzichtelijk en het boek brengt begrip voor het standpunt van het kind, de jongere en de ouders. Door de waaier aan tips, krijg je heel wat nieuwe ideeën om de zwakke executieve functies te ondersteunen. Voor ouders en als thuisbegeleider bij gezinnen met een kind met een autismespectrumstoornis, blijft het echter een zoektocht om die tips concreet toe te passen bij dit individuele kind, in die specifieke thuissituatie.

Verhelderend

Het boek heeft voor mij verhelderd dat het belangrijk is dat een kind eerst zijn impulsen onder controle leert te krijgen. Daarin moet het ondersteund worden, vooraleer er verwachtingen kunnen zijn rond andere executieve vaardigheden. Het helpt me in m’n werk met ouders om niet te snel te gaan en extra aandacht aan deze basisvaardigheid te besteden.

Ook neem ik enkele spel-tips mee voor op onze dienst. Zo zal ik suggereren het spel ‘rush hour’ aan te kopen. Het is een spel dat kinderen uitdaagt om vooruit te denken. Het idee van een kartonnen skelet in verschillende vormen, zoals een huis, vliegtuig, kasteel of vogel, waarop een kind duplo kan bouwen, neem ik zeker mee.Onder de naam brikkon te koop bij gezinnig.nl.Dit kan ervoor zorgen dat een kind met ASS tot spelen komt.