Beter ouder

Achtergronden

In het eerste deel ‘Achtergronden’ gaat onderzoeker Cretien van Campen in op de vraag of Nederlandse ouderen kwetsbaarder worden. Hij laat hen zelf verhelderen wat ‘kwetsbaarheid’ en ‘kwaliteit van leven’ betekent en presenteert onderzoeksresultaten over de aard en de ontwikkeling van kwetsbaarheid. Hij doet aanbevelingen voor multidisciplinaire samenwerking in de integrale zorg voor kwetsbare ouderen. Paul Dautzenberg en Judith Wilmer zijn geriaters die de visie en de realisaties van de geriatrie op de voet volgen. Deze discipline is medisch gezien vrij jong, maar zal in de toekomst een sterk antwoord moeten bieden op nieuwe maatschappelijke noden.

“De nood aan casemanagement en lotgenotencontact is zeer groot.”

In een derde bijdrage wijzen een Nederlandse en een Vlaamse huisarts (Rolf van Bogaerde en Jan Geivers) op knelpunten in het complexe zorgproces en pleiten zij op hun beurt voor initiatieven die leiden tot meer integrale, interdisciplinaire zorg. De bijdrage van de stafmedewerkers van de Nederlandse en Vlaamse Alzheimerliga gaat over de inzet van mantelzorgers voor dementerenden en hun specifieke noden en vragen. Zo is de nood aan informatie, casemanagement en lotgenotencontact zeer groot. De auteurs wijzen verder op het belang van een integraal dementiebeleid vanwege de overheid.

Drie portretten

Het tweede deel bevat drie portretten in woord en beeld. Een eerste schetst de kwalijke gevolgen van zorgversnippering en gebrek aan communicatie tussen zorgverstrekkers. Een tweede beschrijft de worsteling met de voortschrijvende leeftijd, het loslaten van verwachtingen en het zoeken naar een nieuw evenwicht. In het derde portret staan zingeving en levensvoltooiing centraal.

Beschouwingen

Het derde deel van het boek bevat ‘Beschouwingen’. Heidi de Clercq en Wim Beelen beschrijven de spirituele dimensie van de missie en visie van hun organisatie, de vzw Zorg-Saam. Dat is een vereniging van twaalf woonzorgcentra in Oost-Vlaanderen, geïnspireerd door kanunnik P.J. Triest. Ze stellen dat deze missie meer is dan een affiche in de inkomhal. Ze leidt tot een specifieke aanpak van kwetsbare ouderen in het algemeen beleid, zorgbeleid, personeelsbeleid, pastoraal-ethisch en financieel beleid.

In een volgende beschouwing leggen klinisch-ethicus Eric van de Laar, klinisch-geriater Geert van der Aa en econoom Jan Peil hun visies naast elkaar. Zij discussiëren over de vraag naar behandelingsbeslissingen bij kwetsbare oudere patiënten. De samenleving worstelt met toenemende medisch-technische mogelijkheden en stijgende zorgkosten. Zij doen een voorstel om anders om te gaan met de grenzen die ziekte en dood stellen aan de maakbaarheid van het leven.

‘Ouder worden is niet het probleem, wel gezond, waardig, gelukkig en zinvol ouder worden.’

De laatste beschouwing is van emeritus Doeke Post en gaat over een waardig levenseinde. Hij stelt de levensverlenging in vraag. Ouder worden is niet zozeer het probleem, wel gezond, waardig, gelukkig en zinvol ouder worden. Hij beschrijft de voorname rol van verbondenheid met anderen én met de levenscontext, evenals het vermogen om als mens zelf de regie in handen te houden.

Beter ouder?

Ondanks de titel ‘Beter ouder’ gaat dit boek vooral over de problemen van ouder worden: overvraagde huisartsen, opname in de geriatrische afdeling van het ziekenhuis, dementie, kwetsbaarheid, overbelaste mantelzorgers. Zelden vind je een hoopvolle noot, met uitzondering van de narratieve geneeskunde in de beschouwingen van van de Laar en collega’s, die ‘blikveranderend’ wil werken met de verhalen, ervaringen en betekenisverlening van oudere patiënten. Het is echter uitkijken naar een verhaal dat (oude) mensen in hun biografische kracht en leervermogen voorstelt.

Misschien is het een teken aan de wand en is ouder worden ondanks alle inspanningen hoofdzakelijk een fase van verlies tot het ultieme einde?