Autisme vooruit

Een praktische gids

De auteur kiest zeer bewust voor een praktische gids en geen hoogdravend wetenschappelijk naslagwerk over autisme. “Inzicht in problemen of moeilijkheden leert ons vaak niets over de aard van de oplossingen”, stelt ze. “Er zijn zoveel theorieën over autisme, maar de vertaling naar de eigen praktijk moet de lezer altijd zelf maken”.

‘De tips zijn kort en bondig.’

Kathleen Peeters wil de lezer daarbij helpen: “Niet teveel blabla. Gewoon to the point: enkele mogelijke wegwijzers.” Daarbij is haar ambitie bescheiden: “Minstens één van deze tips zal je vooruit helpen.”

De tips worden kort en bondig geformuleerd: op maximum één bladzijde, in een vijf- à tiental zinnen. Hier en daar wordt een tip aangevuld met een voorbeeld of anekdote. De tips hebben betrekking op diverse aspecten van het samenleven of samen werken met personen met autisme.

Voorbeelden

Een aantal tips verwijzen naar een vrij algemene houding of opstelling. Zoals: focus op krachten en niet zozeer op beperkingen en diagnoses. Kies zorgvuldig je plaats als je een gesprek voert. Sommige mensen praten vlotter als ze naast iemand zitten dan face-to-face. Zoek naar uitzonderingen als je vastzit, in die kleine uitzonderingen ontstaat de grote verandering van de toekomst.

Heel wat tips gaan over taal en communicatie, met name de subtiele nuances die personen met autisme vaak niet begrijpen. Zo is er een verschil tussen een vraag en een opdracht. “Zou je het zien zitten om dit eens te doen?”, is een vraag, geen opdracht. Een opdracht eindigt niet met een vraagteken maar met een punt. Als je een opdracht wil geven, moet je het als opdracht formuleren en niet als vraag.

Als je een nieuw idee wil introduceren, zonder afbreuk te doen aan de mening of zienswijze van de persoon met autisme, kan je bijvoorbeeld beginnen met: “Je zou ook kunnen zeggen dat…” Checken of een boodschap is aangekomen, doe je niet door de vraag: “Snap je het?”, wel door de vraag: “Heb ik het duidelijk genoeg uitgelegd?” Het woordje ‘maar’ kan je op een constructieve manier gebruiken na iets negatiefs. Als je het na iets positief gebruikt, ontkracht je heel de boodschap.

Universele tips

Bij het lezen van de tips maakte ik me de bedenking dat ze niet enkel van toepassing zijn in de samenwerking met personen met autisme. Het zijn tips die voor alle mensen van nut kunnen zijn: mensen met en zonder autisme, personen die begeleid worden en die begeleiden.

De auteur begint haar nawoord met dezelfde gedachte, en versterkt deze nog: “Ik kan geen enkele aanpassing bedenken die gebeurt voor mensen met autisme, maar die niet geschikt is voor anderen.”

Geen zware lectuur

‘Autisme vooruit. 101 tips.’ is een zeer vlot leesbaar en hanteerbaar boekje. Het zet aan tot zelfreflectie en spoort aan om door de autisme-getinte-bril te kijken naar (inter)acties. De anekdotes maken het luchtig, al is het sowieso geen zware lectuur.

Ik vraag me af of het niet iets te weinig theoretisch onderbouwd is. Is het voor een goed begrip van de praktische tips niet nodig om een minimale theoretische achtergrond over autisme te hebben? Het antwoord op deze bedenking is misschien wel in de eerste tip te vinden: “Als je achtergrondkennis over autisme hebt, veralgemeniseer die dan niet. Neem je tijd om de ander echt te ontmoeten. Zonder veronderstellingen ontdek je meer.” Hier kan ik me ook wel in vinden: geef aandacht aan de persoon, focus niet op zijn of haar autisme.

Het boek maakt waar wat het in zijn inleiding belooft: een zeer praktisch bruikbare gids.