Als Amor de draad kwijtraakt

Seks bij dementie?

Seksualiteit en intimiteit zijn onlosmakelijk verbonden met het leven. Deze begrippen evolueren mee met de unieke levensloop. Maar wat gebeurt er met seksualiteit en intimiteit bij iemand die met dementie wordt geconfronteerd? Wat betekent dit voor de naaste omgeving en hoe gaan hulpverleners hiermee om?

“Hoe gaan hulpverleners hiermee om?”

Enkele medewerkers van het Expertisecentrum Dementie Paradox werkten dit moeilijke thema uit. Ze maken het bespreekbaar en geven vanuit een brede invalshoek inzicht in de dynamiek van seksualiteit en intimiteit bij personen met dementie.

Roze ouderen

Het boek geeft eerst algemene kaders waarbij de betekenis van begrippen als seksualiteit, intimiteit en integriteit afgebakend worden. Belangrijk aspect daarbij is wederzijdse toestemming tot seks.

Vervolgens kijkt men naar hoe seksualiteit evolueert als men ouder wordt. Zowel lichamelijke als psychosociale veranderingen komen aan bod. Interessant in het boek is dat het niet blijft bij de heteroseksuele relaties maar dat ook aandacht gaat naar holebi’s en hoe zij zich voelen in de ouderenzorg.

Verwerking

In een volgende stap zoomt men verder in op de kenmerken van dementie en de invloed ervan op seksualiteit en intimiteit. Wat is de invloed op de partner, de mantelzorger, de omgeving? Hoe gaan alle betrokkenen om met de verandering in de zoektocht naar een nieuw evenwicht in de relatie?

Verwerken van dementie door de partner is een proces van vallen en opstaan. Dat verloopt in verschillende fasen waarbij de betrokkenen uiteindelijk berusten in de beperkingen. Zowel de invalshoek met hulp in huis als verblijf in een woonzorgcentrum worden bekeken. Zo is privacy en integriteit een belangrijk aandachtspunt.

Geen taboes

Het boek gaat geen taboes uit de weg. Is het verantwoord seksuele dienstverleners in te schakelen? Wat als de gezonde partner een relatie aangaat met een andere persoon? Zeker de praktische scheiding door verblijf in een woonzorgcentrum schept zowel fysieke als mentale ruimte. Maar ook de persoon met dementie kan in het woonzorgcentrum een nieuwe relatie aangaan. Dat kan gewenst maar ook storend overkomen. Nog moeilijker is als de andere betrokkene ook dementerend is.

De auteurs staan ook stil bij het geven van toestemming voor seksuele activiteit door personen met dementie. Een breed antropologisch denkkader geeft de aanzet om te komen tot een raamwerk dat houvast kan bieden om keuzes te maken.

Stappenplan

Niet alleen theorie komt aan bod. Zo reikt dit boek ook concrete handvatten en een stappenplan aan in de omgang met seksualiteit en intimiteit bij dementie.

“Niet alleen theorie komt aan bod.”

Zowel personen met dementie, mantelzorgers, hulpverleners en andere betrokkenen kunnen op grenzen stoten inzake seksualiteit en intimiteit. Er wordt uitvoerig ingegaan op seksueel grensoverschrijdend gedrag en hoe daar best omzichtig mee omgaan. Dat kan gaan van de omgeving aan te passen tot tips voor medicatie.

Het boek sluit af met een hoofdstuk rond het ontwikkelen van een kwaliteitsvol seksualiteitsbeleid. Daar is ook aandacht voor veiligheidsaspecten, nood aan opleiding en groepsintervisie van hulpverleners.

Zelf keuzes maken

Het boek reikt meerdere oplossingen aan. Dat daagt de partner of hulpverlener uit om keuzes te maken in alle zich mogelijk aandienende situaties inzake seksualiteit en intimiteit.

De theorie wordt inzichtelijk gemaakt met concrete en herkenbare casussen. Het boek is vooral bedoeld voor professionele hulpverleners, mantelzorgers en andere geïnteresseerden. De inhoud is wetenschappelijk onderbouwd en er wordt voortdurend verwezen naar correcte literatuurbronnen.

“De inhoud is wetenschappelijk onderbouwd.”

Achteraan staan nog extra informatiebronnen opgesomd. Als naslagwerk kan het bijvoorbeeld ook door studenten gebruikt worden.

Geen pasklare antwoorden

Feit is dat dementie en seksualiteit elkaar niet mogen uitsluiten. De uitdaging is vooral om op zoek te gaan naar grenzen binnen de relatie, de hulpverlening en de verzorging.

Elke situatie is uniek. Daarom zijn er geen pasklare antwoorden die voor iedere persoon en partner van persoon met dementie van toepassing zijn. De auteurs geven aan dat de handvatten en stappenplannen uit het boek een raamwerk zijn. Ze mogen niet verengd worden tot procedures. Het thema moet steeds benaderd worden vanuit deskundige en geëngageerde inzichten en vanuit een referentiekader dat ruimer reikt dan louter het rationele.

Klein lettertype

Het boek is zeer uitgebreid en omvattend. Alle aspecten die met seksualiteit en dementie te maken hebben komen aan bod. Het boek prikkelt, stimuleert en ondersteunt.

Enige minpuntje is de keuze voor een kleine lettertype en korte regelafstand. Zo heeft men wellicht het boek in volume wat willen beperken. Voor wie niet zo’n goede ogen heeft, leest het iets minder aangenaam. Maar dan zoomen we het scherm van onze e-reader uit of nemen we onze leesbril.