Stop de schuldindustrie

Beste regeringsleden,

De getuigenissen in de reportage van het VRT-magazine PANO over de schuldindustrie hebben u vorige week duidelijk geraakt. U was vaak oprecht verontwaardigd over de perverse effecten van een systeem dat toelaat dat sommigen grof geld verdienen aan de schulden van anderen.

Beelden zeggen duidelijk ook veel meer dan woorden. Hoewel mensen in armoede u al jaren vragen paal en perk te stellen aan de schuldindustrie bleef de schuldindustrie welig tieren.

Vorige week beloofde u echter om nu ook echt werk te gaan maken van een grens op de extra kosten die gepaard gaan met een onbetaalde factuur, om de regels van de collectieve schuldenregeling en onbeslagbaarheid grondig te herzien, om er voor te zorgen dat er sneller kan en zal worden doorverwezen naar de schuldhulpverlening, en om de regels en controle op het deurwaardersberoep te herbekijken.

‘Een structurele aanpak veegt ook voor eigen deur.’

Bovendien hoorden we minister van Justitie Koen Geens beloven dat uw reflectie grondig zal zijn. De minister heeft gelijk: de schuldenproblematiek is een complexe problematiek die vraagt om een grondige reflectie en structurele aanpak die minstens bestaat uit de volgende vier krachtlijnen:

Krachtlijn 1
Luisteren naar ervaringen en ideeën van mensen in armoede zelf

Een structurele aanpak van de schuldenproblematiek vraagt allereerst om een open en brede blik die rekening houdt met de verschillende aspecten van deze complexe problematiek. Cruciaal daarbij is om ook te luisteren naar de ervaringen en ideeën van mensen in armoede. Enkel zij kunnen immers aangeven welke mechanismen maken dat steeds meer mensen verstrikt raken in een schuldenspiraal. Zij weten ook welke maatregelen cruciaal zijn om uit die spiraal te ontsnappen.

Krachtlijn 2
Coördinatie van de initiatieven

Een structurele aanpak moedigt elke minister aan om binnen zijn eigen beleidsdomein snel en adequaat alle nodige maatregelen te nemen. Zo’n aanpak heeft aandacht voor de coördinatie van alle initiatieven. Die coördinatie kan bijvoorbeeld plaatsvinden binnen de Interministeriële Conferentie Sociale Integratie.

Krachtlijn 3
Als overheid vegen voor eigen deur

Een structurele aanpak veegt ook voor eigen deur. De overheid moet de eigen invorderingsprocedures, maar ook die van de talrijke overheidsbedrijven, herbekijken. De overheid moet het voorbeeld geven en een humane inning organiseren door bijvoorbeeld haar eigen schuldvorderingen niet uit te besteden aan de schuldindustrie en in te gaan op redelijke afbetalingsplannen.

Krachtlijn 4
Engagement op de korte en lange termijn

Een structurele aanpak van de schuldenproblematiek is een engagement op de korte en lange termijn. Op korte termijn is er nood aan een goed gecoördineerd geheel van maatregelen om de perverse effecten van de schuldindustrie in te dijken.

‘Open het debat over de toegang tot basisvoorzieningen.’

De uiteindelijke ambitie moet zijn om aan iedereen perspectief te kunnen bieden op een schuldenvrije toekomst. Onvermijdelijk zal een structurele aanpak van de schuldenproblematiek dus ook het debat openen over de toegang tot basisvoorzieningen en de hoogte van de laagste inkomens en uitkeringen. Veel mensen moeten immers elke maand schulden maken om in hun elementaire basisbehoeften zoals energie, huishuur en medische kosten te kunnen voorzien.

Belofte maakt schuld

Vergeet u niet dat belofte schuld maakt? Schulden die bovendien, zoals u sinds de Pano-reportage maar al te goed weet, snel kunnen oplopen. Zeker wanneer u het overzicht verliest of uw openstaande beloftes uit het oog verliest omdat andere prioriteiten uw aandacht opeisen. Mensen in armoede zijn uiteraard de eerste om hier begrip voor op te brengen.

‘Wij rekenen u geen kosten aan wegens laattijdige reactie.’

Wij twijfelen er echter niet aan dat u zich in de komende weken aan uw beloftes zal houden. Wij verwachten een concreet plan om de schuldenproblematiek structureel aan te pakken waarin de stem van mensen in armoede een plaats krijgt. Wij zijn daarvoor alvast beschikbaar als contactpersoon.

In tussentijd kan u op beide oren slapen: voorlopig rekenen wij u geen extra kosten aan wegens laattijdige reactie, noch geven wij onze schuldvordering uit handen aan ons incassobureau of een deurwaarder. Wij komen immers graag tot een minnelijke oplossing en kijken dan ook al uit naar de stappen die u daartoe zal ondernemen, zodat niet de schuldindustie maar haar slachtoffers als uiteindelijke winnaars uit de bus komen.

Indien dit schrijven uw concrete beleidsvoorstellen en acties heeft gekruist, kunt u deze herinnering uiteraard als niet verzonden beschouwen.

Met vriendelijke groet,

Het Netwerk tegen Armoede