Een website voor en door jongeren met verstandelijke beperking: ‘Je botst online makkelijk op dingen die je niet wil zien’

Voor en door jongeren met verstandelijke beperking

Het internet kan een leuke plek zijn, vol creatieve uitspattingen en interessante informatie. Maar het internet heeft ook valkuilen en gevaren. Dat maakt het een moeilijke plek om te navigeren, al helemaal voor jongeren met een verstandelijke beperking. Hoe zorgen we ervoor dat ook zij van de mooie kanten van het internet kunnen genieten?

Met Dag Panda willen vzw Kompas en De Vijver vzw antwoorden op die vraag. Dag Panda is een online videoplatform voor en door jonge mensen met een verstandelijke beperking. Jongeren vinden er een veilige plek vol video’s over koken, tekenen, dansen, uitstapjes en nog veel meer. Ook kunnen ze er zelf vlogger worden en zo hun eigen ideeën en creativiteit delen.

‘Het begon als oplossing voor jongeren die op de lange wachtlijst voor dagbesteding staan.’

Om meer te weten te komen over het project, spreek ik af met Tammy en Sofie. Tammy (31) is een van de vloggers op Dag Panda. Sofie is coach digitalisering bij vzw Kompas, ze coördineert het project en begeleidt de vloggers.

Het enthousiasme van deze twee wordt direct duidelijk als Tammy op vraag van de fotograaf haar telefoon bovenhaalt en begint te filmen. Ze licht op als ze haar publiek vertelt over het interview voor Sociaal.Net. Wie hoopt ze te bereiken met haar video’s, vraag ik. Dat maakt niet uit, maar wel: “Zoveel mogelijk mensen”.

Waar het begon

Voordat Tammy en de andere vloggers begonnen met filmen, was het project al een paar jaar in ontwikkeling, vertelt Sofie. “Het begon als oplossing voor jongeren die het bijzonder onderwijs afronden en daarna op een lange wachtlijst staan voor een plek voor dagbesteding.”

‘Filmpjes in een veilige omgeving kunnen kijken, is belangrijk.’

“In het begin waren we enorm gefocust op tutorials en educatieve video’s”, gaat Sofie verder. “Het moest activerend zijn. De focus op dagbesteding namen we erg serieus. Maar al snel bleek dat onze kijkers ook nood hadden aan meer entertainment. Nu is er meer fun. Dat is belangrijk, want niet voor iedereen hoeft de lat altijd hoog te liggen.”

Sofie illustreert het met een voorbeeld: “Mijn stiefzoon met een beperking kijkt graag video’s van bouwkranen die heen en weer rijden. Dat heeft geen educatieve waarde, maar ook voor hem is het belangrijk dat hij die beelden in een veilige omgeving kan bekijken.”

Veilige omgeving

Toffe video’s heb je ook op platforms zoals Youtube meer dan genoeg. Waarom moet Dag Panda dat dan over doen? “Op YouTube staan leuke video’s, maar ook griezelige dingen”, vertelt Sofie.

“Je kan daar heel makkelijk doorklikken en dan bots je vroeg of laat  op dingen die je helemaal niet wil zien. Er bestaan daar wel filters voor, maar we merken dat die niet altijd even goed werken. Bij Dag Panda weet je zeker dat de video’s in orde zijn.”

‘Op YouTube staan leuke video’s, maar ook griezelige dingen.’

Ook de comments onder de video’s op YouTube of sociale media kunnen erg negatief of gemeen zijn. “We kozen er daarom voor om zonder comments te werken”, legt Sofie uit. “Maar dat haalt een deel van de interactie natuurlijk weg. Ik zou zelf graag doorgroeien naar een omgeving die ook vriendschappen kan creëren.”

“We merken namelijk dat online vriendschappen maken ook een uitdaging is voor deze groep jongeren. Zijn de mensen waarmee ze contact leggen wel echt, bijvoorbeeld? Deze jongeren zijn ook heel vatbaar voor oplichters.” Tammy herkent dat gevaar voor oplichting wel, haar Facebook werd een keer gehackt. “Ik kreeg een berichtje van een vriendin die zei dat ze een code nodig had omdat haar Facebook gehackt was. Dus ik heb die gestuurd en toen kon ik niet meer op mijn profiel. Als je van een vriendin zo’n berichtje krijgt, dan wil je natuurlijk helpen.”

Podium voor talent

Die negatieve kanten van het internet zijn helaas een realiteit, maar Sofie wil ook niemand bang maken. “Om duidelijk te zijn: het is niet de bedoeling dat we YouTube of TikTok afnemen van deze jongeren. We willen gewoon een alternatief zijn voor wie door het bos de bomen niet meer ziet.”

En Dag Panda is meer dan een veilige plek: het is ook een podium. Jongeren met een verstandelijke beperking hebben veel talenten, maar kunnen die niet altijd veilig uiten.
Pestgedrag is op het internet nooit ver weg. Daarom kan je enkel naar Dag Panda kijken als je een abonnement hebt. Sofie vertelt: “We willen een veilige plek zijn waar jongeren hun talenten naar buiten kunnen brengen zonder dat het uitlachtelevisie wordt.”

‘Het is niet de bedoeling dat we YouTube of TikTok afnemen van deze jongeren.’

Tammy is een van de talenten van Dag Panda. Ze zei direct ‘ja’ toen ze haar vroegen om vlogger te worden. “Ik kom graag in beeld. Dus ik dacht: waarom niet? Ik had ervoor alleen nog maar onnozele dansfilmpjes gemaakt, dit is wel wat serieuzer.”

Voor Dag Panda maakt ze filmpjes waarin ze tekenles geeft of mensen leert om verschillende gerechten te koken. Ook haar twee hamsters krijgen een glansrol. In haar favoriete video legt ze uit welk voer je hamsters kan geven. Al is dat vooral omdat de begeleidster die mee op video stond na een tijdje door een van de hamsters in haar hand gebeten werd. “Dat was echt de max”, lacht Tammy.

Feedback en respect

De video’s bedenken en maken de vloggers helemaal zelf, Sofie doet enkel de montage. En soms heeft Sofie ook nog wat feedback voor hen: “Ik ben niet heel streng hoor”, zegt ze. “Het moet gewoon respectvol en beleefd blijven. En soms vraag ik mensen om de plek waar ze filmen nog een klein beetje beter op te ruimen.”

Daar haakt Tammy op in: “Ik vind het moeilijkste aan video’s maken goed articuleren en zorgen dat mensen je begrijpen. Ik ben echt een flapuit, dus ik moet opletten met wat ik zeg. Maar dat is niet per se erg. Er gebeurt in mijn video’s altijd wel iets, of ik laat iets vallen, of ik vloek… Dat is typisch Tammy, dat hoort erbij.”

‘Er gebeurt in mijn video’s altijd wel iets, of ik laat iets vallen, of ik vloek… Dat is typisch Tammy.’

Naast montagehulp, ondersteunt Sofie de vloggers met de nodige materialen zoals selfiesticks. Ze maakt ook duidelijk afspraken, bijvoorbeeld over het aantal video’s dat ze maken, en beantwoordt hun vragen via WhatsApp. “Ze doet dat goed. Zonder Sofie zouden we niet staan waar we nu staan”, vertelt Tammy. “Ze is echt een belangrijke persoon, een belangrijk deel van mijn leven.”

Maar niet alle vloggers blijven even enthousiast als Tammy. Toen het project gelanceerd werd, waren er zestien vloggers, ondertussen zijn er nog drie over. Dat vindt Sofie wel jammer: “Toen ik begon was het project al bezig en doordat ik me moest inwerken heb ik niet elke vlogger evenveel aandacht kunnen geven. Nu kan dat wel, omdat we met zo weinig zijn. Maar het is wel de bedoeling dat de groep terug aangroeit.”

Oudbollig?

Niet alleen de video’s zijn op maat van de doelgroep, ook bij het ontwerp van de website is rekening gehouden met hun noden. De navigatie is simpel en ingedeeld op basis van thema’s. Kijk je graag naar kookvideo’s? Dan heb je die snel gevonden.

De website voelt speels, maar ook heel simpel. Geen comments, geen persoonlijk profiel, geen chats… Ook de vloggers hebben geen eigen pagina, dus als je meer video’s van Tammy wil zien, moet je bladeren door alle teken- en kookvideo’s. De vergelijking die ik voortdurend met YouTube maak, gaat eigenlijk niet op.

Lees ook

‘Ik wil niet gereduceerd worden tot mijn handicap’

“Ik vind die balans wel moeilijk”, zegt Sofie. “Kunnen we een beetje trendy zijn of wordt het door die aanpassingen snel oudbollig? YouTube is bijvoorbeeld veel drukker, met trendy video’s en veel knoppen. Maar het is moeilijk om daar te vinden wat je zoekt als je cognitief wat minder sterk bent.” “YouTube is wel veel professioneler”, knikt Tammy.

Maar goed, die keuzes om het simpel te houden, zijn dus wel erg bewust gemaakt. Zo werd ook de naam niet zomaar gekozen. Dag Panda is het resultaat van een bevraging door een communicatiebureau bij de dagcentra van vzw Kompas en De Vijver vzw. ‘Dag’ verwijst naar ‘dagbesteding’ en de panda was het populairste dier bij bewoners.

Liever gratis

Het enthousiasme van Tammy en Sofie is aanstekelijk. Toch is er een kritische vraag die ik moet stellen: is de abonnementskost van 30 euro per maand geen drempel? “Dat denk ik helaas wel”, bevestigt Sofie. “Ik zou ook liever hebben dat het gratis was.”

“Maar we kregen enkel subsidies voor de opstart van het platform. Gelukkig kunnen mensen wel putten uit hun persoonsvolgend budget om hun abonnement te betalen.”

‘Ik zou ook liever hebben dat het gratis was.’

Het platform wordt trouwens nog verder ontwikkeld. Zo kunnen abonnees binnenkort deelnemen aan online workshops, waar ze via videochat met de hele groep samen knutselen, dansen of quizzen. Ook zijn er plannen om in verschillende regio’s ontmoetingsmomenten te organiseren. Tammy kijkt er alvast naar uit: “Ik ben echt benieuwd naar wie er allemaal naar mijn video’s kijkt.”

Het nieuwe Ketnet?

Als ik vraag naar de toekomst, blijkt dat Sofie en Tammy niet bang zijn om te dromen. Sofie begint: “Ik zou willen dat we een soort Ketnet worden. Dat er in de grote media een plek komt voor mensen met een verstandelijke beperking. Ik ben voor inclusie, absoluut, maar je kan niet altijd alles voor iedereen maken. Soms moet je voor bepaalde doelgroepen ook een specifiek aanbod voorzien. Net zoals Ketnet dat voor kinderen doet.”

Lees ook

‘We hebben de mond vol van inclusie, maar spreken met gespleten tong’

“Het zou ook geweldig zijn als we onze website nog meer kunnen aanpassen aan de noden van specifieke mensen. Dat je als slechtziende een ander profiel kan kiezen, bijvoorbeeld, en dat de website dan grotere letters heeft en een beter contrast. Of dat je voor een prikkelarme versie kan kiezen.” Kortom, met een grote pot geld zou ze zeker weten wat te doen.

Maar, kleine dromen zijn er ook. “We zijn eigenlijk pas net begonnen, dus veel abonnees hebben we nog niet”, vertelt Sofie. “Het zou leuk zijn als er wat bijkomen. De vloggers zijn in ieder geval al veel video’s aan het maken. Dus iedereen die zich aanmeldt, zal er heel wat kunnen bekijken, zeker van Tammy.”

Liever beroemd

Ook Tammy droomt erop los: “Ik wil eigenlijk beroemd worden. Als presentator of als vlogger, net als bekende YouTubers. Maar ik ga mezelf geen illusies maken, dat gaat nooit gebeuren.” Toch is die droom helemaal niet zover af, haakt Sofie aan: “Ze werd dit jaar op Rock for Specials al door een paar mensen herkend!”

‘Mensen met een beperking moeten ook respect krijgen. Dat gebeurt niet altijd.’

Maar Tammy doet het niet alleen maar voor de faam. “Ik vind het fijn om iets voor mensen te betekenen. Bijvoorbeeld als iemand niet weet hoe je spaghetti kookt, dan kan ik die dat leren. Of als iemand niet weet hoe je een hamster moet verzorgen. Of als iemand niet kan tekenen.”

En of ze nu beroemd wordt of niet, ze vindt Dag Panda een heel belangrijk project. “Het is niet omdat je een beperking hebt, dat je anders bent”, zegt ze. “Mensen met een beperking zijn zelfs vaak veel sterker. En wij moeten ook respect krijgen. Dat gebeurt niet altijd.” Dat ze haar talent op Dag Panda mag laten zien, is ook een vorm van respect.