‘Willen we meer preventie, dan is samenwerking cruciaal’

Preventie als pijler

Eindelijk zit preventie in de lift. Pas nog lanceerde Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Wouter Beke ‘Vroeg en nabij’, zijn plan voor een nieuw en geïntegreerd beleid voor kinderen, jongeren en gezinnen. Preventie is een belangrijke pijler van dat plan.

‘Eindelijk zit preventie in de lift.’

Vlaams Welzijnsverbond, koepel- en werkgeversorganisatie in de kinderopvang, gezinsondersteuning, jeugdhulp en ondersteuning van personen met een handicap, juicht die ontwikkeling toe. Maar de weg van wens naar daad is nog lang.

Preventie en hulpverlening

Jongeren en gezinnen ondersteunen, is een gedeelde opdracht van velen: cliënten, vrijwilligers en sociale professionals. Binnen dat professionale circuit legt elke organisatie eigen accenten.

De ene focust zich meer op het voorkomen van een probleem. Zo volgen bijvoorbeeld de consultatiebureaus vanuit een laagdrempelige instap de ontwikkeling van baby’s op. Dat legt de basis van kinderen en jongeren die zich goed kunnen ontwikkelen.

Andere organisaties gaan vooral aan de slag rond individuele problemen van gezinnen. Duikt er een probleem op dan kan een mobiele, ambulante of residentiële begeleiding dat aanpakken.

Samenwerking is cruciaal

Elke organisatie speelt haar rol, maar niemand kan alleen het hele spectrum van vroegtijdige preventie tot residentiële jeugdhulp voor zijn rekening nemen. Daarom zijn partnerschappen, netwerken en samenwerking zo belangrijk.

‘Het is onze verantwoordelijkheid om te vermijden dat problemen escaleren.’

Waar de expertise van één organisatie stopt, doe je beroep op de kennis en ervaring van partners. Vanuit dat perspectief geven de Vertrouwenscentra Kindermishandeling bijvoorbeeld een opleiding binnen de kinderopvang rond verontrustende situaties.

Kansen scheppen

Dat er meer aandacht komt voor preventie is een plus. Het is onze maatschappelijke verantwoordelijkheid om te vermijden dat problemen escaleren.

De voorkeur moet gaan naar een positieve invulling die kansen schept voor gezinnen. Lukt dat niet, bijvoorbeeld in geval van verontrustende situaties, dan moet ook een meer dwingend aanbod ingezet kunnen worden. Ook hier is het een en-en-verhaal.

Huis van het Kind als regisseur

Nu er terecht puzzelstukken toegevoegd worden, is de uitdaging meer dan ooit om de puzzel bij elkaar te leggen. Hier spelen de Huizen van het Kind, lokale initiatieven waar ouders en kinderen terecht kunnen voor alles wat met opvoeden en opgroeien te maken heeft, een belangrijke rol. Omdat hier zo veel partners elkaar ontmoeten, hebben deze Huizen ook een opdracht om de samenwerking tussen al die diensten te regisseren.

‘De Huizen van het Kind botsen op grenzen.’

Die regierol is niet evident. Als koepel- en werkgeversorganisatie staat Vlaams Welzijnsverbond permanent in contact met haar leden, terreinorganisaties. Zij melden dat het soms moeilijk loopt in die Huizen van het Kind. Initiatieven binnen kinderopvang, jeugdhulp en de zorg voor personen met een handicap, worden er wel individueel aangesproken, maar missen de verbindende kracht die deze Huizen moeten ontwikkelen.

Lokale verankering

Het valt te begrijpen dat Huizen van het Kind hier op grenzen botsen. Inzetten op alle levensdomeinen van gezinnen is een stevige ambitie. Trek je de kaart van preventie, dan gaat het ook over onderwijs, gezondheid, tewerkstelling, vrije tijd en wonen. Het is niet evident om de regie van zo’n drukbevolkte scene in handen te leggen van één regisseur.

Bovendien is die regisseur lokaal verankerd, terwijl veel welzijnsorganisaties regionaal werken. Huizen van het Kind worden vaak aangestuurd door lokale beleidsmakers en moeten voor financiële slagkracht rekenen op gemeentelijke welwillendheid. De regisseur heeft daardoor soms andere ambities dan zijn spelers en dat zet spanning.

Gemiste kansen

Zo raakt de puzzel niet helemaal gelegd en worden kansen gemist. De zo hoopvolle versterking van een meer preventief perspectief riskeert daarvan de dupe te worden.

Het Vlaams Welzijnsverbond trekt graag mee aan de kar van ‘meer preventie’, een beleid waarin ieder kind kansen krijgt, met prioritaire aandacht voor de vroegste levensjaren. Ronkende beleidsambities moeten realistisch ingevuld worden, met kans op succes.

Lees ook

‘Vroeg en nabij’: nieuw plan voor ondersteuning van kinderen, jongeren en gezinnen

Zo moeten de diensten die vandaag al actief zijn rond preventieve gezinsondersteuning meer zichtbaar worden, onder andere: burgerinitiatieven, inloopteams, consultatiebureaus , opvoedingswinkels of Overkophuizen. Te vaak liggen deze initiatieven verspreid en blijven ze onbekend. Ze moeten groeikansen krijgen en dat kan niet zonder een moedig uitbreidingsbeleid.

Vervolgens kunnen we werk maken van meer coördinatie en afstemming. Wat we nodig hebben, is een breed gedeelde visie die de lokale grenzen van de Huizen van het Kind overstijgt. Want wie of wat verbonden moet worden, hangt vandaag nog te vaak af van lokale keuzes en voorkeuren.

Geleerd van corona

Als we iets geleerd hebben uit de pandemie, dan wel het belang van werkzame preventie. We leerden bovenal hoe moeilijk het is om dat waar te maken. Sterk preventief werken, komt niet uit de lucht gevallen. Daarvoor heb je veel actoren nodig, die vanuit een gedeelde visie helder communiceren en handelen.

Dezelfde lessen gelden voor preventie bij de ondersteuning van jongeren en gezinnen.