‘Achter mijn vrolijk gezichtje schuilde een verhaal van geweld en verdriet’

Als je eens wist

Kindermishandeling is een hard, gevoelig maar ook belangrijk maatschappelijk thema.

Begin dit jaar was er op Canvas de driedelige documentaire ‘Als je eens wist’. Regisseur Hilde Van Mieghem liet in deze terecht bejubelde reeks verschillende slachtoffers van kindermishandeling aan het woord. Hun verhalen gaan door merg en been.

‘Er was voortdurend agressie in ons huis.’

Het Vlaams Expertisecentrum Kindermishandeling (VECK) kreeg na deze reeks een pak nieuwe getuigenissen binnen. Mannen en vrouwen die hun verhaal kwijt wilden. Slachtoffers die ook aangaven hoe belangrijk het is om de juiste hulp te krijgen. Het VECK – de partnerorganisatie van de Vertrouwenscentra Kindermishandeling – wil een aantal van die verhalen delen. We doen dat in samenspraak met de getuigen.

Het verhaal van Kato (26) is het eerste. Vandaag gaat het goed met haar. “Ik ben nog steeds in therapie en doe het rustig aan. Ik besef dat herstellen een levenslang proces is en ik heb aanvaard dat sommige dingen moeilijker zullen zijn. Ik groei en herstel, dat is het voornaamste.”

Kato vertelt haar verhaal

Ons gezin was niet stabiel, maar dat was geen drama. Ook in minder evenwichtige gezinnen kunnen mensen hun plek vinden.

Het ontspoorde toen mijn ouders uit elkaar gingen. Ik zat toen in het eerste middelbaar.

De scheiding verliep moeilijk en mijn moeder begon te drinken. Toen begon de emotionele mishandeling. Soms hield ze urenlange scheldtirades: roepen, tieren, kleineren. Niet alleen tegen mij, maar ook tegen mijn zus. Vaak kwam er ook fysiek geweld bij kijken.

Er was voortdurend agressie in ons huis. Elke dag opnieuw.

Op mijn hoede

Ik kon moeilijk voorspellen wanneer mijn moeder in de drank zou vliegen of naar ons zou uithalen. De onvoorspelbaarheid en wisselvalligheid was heel verwarrend. Ik was voortdurend op mijn hoede en probeerde zo braaf en loyaal mogelijk te zijn.

‘Mijn mama was ook lief en zorgzaam.’

Ik besefte niet hoe erg de situatie was en zag mezelf niet als een slachtoffer van familiaal geweld. Als iemand een kwaad woord over mijn moeder zei, verdedigde ik haar onmiddellijk. Want mijn mama was ook lief en zorgzaam.

We kunnen er niets aan doen

We waren vrolijk in de klas en haalden goede punten, dus leerkrachten zagen geen redenen om bezorgd te zijn. Mijn zus heeft achteraf haar verhaal gedaan tegen een leerkracht en zij kon gewoon niet geloven wat wij allemaal meegemaakt hadden. Ze had nooit aan ons gezien dat er iets ernstig mis was.

Af en toe huilden mijn zus en ik in de klas, zeker als het thuis heel slecht ging. Leerkrachten boden dan wel troost en toonden medeleven, maar gaven vooral de boodschap dat ze er niets aan konden doen.

Gemiste kansen

Achteraf bekeken zijn dat gemiste kansen. Leerkrachten konden samen met medewerkers van het Centrum voor Leerlingenbegeleiding (CLB) verder kijken dan onze goede punten en vrolijke gezichtjes. Want daarachter schuilde een verhaal van geweld en verdriet. Ze hadden met ons en onze ouders moeten praten.

‘Ze hadden met ons en onze ouders moeten praten.’

Ik weet niet zeker of ik in een persoonlijk gesprek het moment zou aangegrepen hebben om een noodkreet te uiten. Maar dan had ik tenminste de kans gehad. In combinatie met getuigenissen van andere slachtoffers had ik misschien wel de stap durven te zetten.

Gelukkig had ik nog enkele mensen die ik vertrouwde en bij wie ik altijd mijn hart kon luchten. Een tante wist bijvoorbeeld wel dat mijn moeder veel dronk, maar ze besefte niet hoe ver het soms kon gaan. Ik kon haar wel altijd bellen als ik met iets zat.

Excuses leggen wonden bloot

Het besef over hoe zwaar we het toen te verduren kregen, kwam pas enkele jaren geleden. Mijn moeder doorbrak zelf de stilte. Ze excuseerde zich voor alles wat ze ons had aangedaan.

‘Mijn moeder doorbrak zelf de stilte.’

Dat was heel moeilijk voor mij. Ik prees me gelukkig dat mijn moeder haar fout inzag en zich daarvoor excuseerde. Dat vond ik erg moedig. Maar door die schuldbekentenis zakte ik weg in een moeras van onverwerkte emoties. Ik kon geen plaats geven aan de diepe wonden die het lange stilzwijgen hadden nagelaten.

Een lange herstelweg

Verschillende psychologen hielpen me bij het vallen en opstaan. Ik schreef tekstjes die getuigen van mijn groei. Ik zocht houvast in woorden die vertellen dat ik er best mag zijn.

‘Ik kon geen plaats geven aan de diepe wonden die het lange stilzwijgen hadden nagelaten.’

Vandaag gaat het goed met mij. Ik ben nog steeds in therapie en doe het rustig aan. Want herstellen vraagt energie. Ik focus me vooral op de dingen die op mijn pad komen. Ik besef dat herstellen een levenslang proces is en ik heb aanvaard dat sommige dingen moeilijker zullen zijn.

Ik groei en herstel, dat is het voornaamste.

Geen magische oplossing

Ik vind het belangrijk om mijn verhaal te vertellen. Om mensen te laten inzien dat het probleem van familiaal geweld en kindermishandeling bestaat en dat ze niet te snel mogen denken: “Het zal wel niet zo erg zijn.”

Mensen moeten beseffen dat voor sommige kinderen de gezinssituatie wél heel erg is. En dat ze wél kunnen bijdragen aan een oplossing, bijvoorbeeld door te luisteren, te praten en hun bezorgdheid te delen met collega’s of hulpverleners.

Lees ook

Verontrust over verontrusting

Omstaanders mogen het probleem niet minimaliseren. Spoor mensen aan om hulp te betrekken, ook al twijfelen ze of een gezinssituatie echt wel verontrustend is. Durf de stap te zetten.

Een magische oplossing tegen kindermishandeling bestaat niet. Maar we kunnen wel een verschil maken als we kinderen en hun verdriet ernstig nemen. Familiaal geweld is een harde realiteit waarvan veel mensen getuigen zijn. Je moet het willen zien en je moet er over spreken. Op een zorgzame manier.

Spreken over geweld

Helaas was die zorgzame aandacht voor veel mensen er niet. Zij moeten, sommigen intussen zelf moeder of vader, herstellen van de wonden van familiaal geweld. Ook voor hen nam ik deze pen vast.

‘Te veel kinderen hebben geleerd om erover te zwijgen.’

Als kind kende ik de woorden niet om taal te geven aan wat bij ons thuis gebeurde. Want hoe je het ook draait of keert: het was waanzin. Te veel kinderen zijn slachtoffer en hebben geleerd om erover te zwijgen.

Ik zit zelf in die groep en ervaar dat praten helpt en heelt. Het doet deugd te voelen dat mijn vriendenkring luistert. Maar ze kunnen de harde realiteit achter mijn verhaal niet vatten. Ondanks steun en troost, blijf ik eenzaam achter in mijn herstel.

Lotgenoten kunnen die lacune invullen. Daarom hoop ik vurig dat er snel een goede lotgenotenwerking rond kindermishandeling komt.