Anna-Maria: nieuwe versie van oud verhaal

Anna-Maria

Anna-Maria Khmoyan is acht jaar. Haar ouders zijn afkomstig uit Armenië en verblijven al tien jaar in ons land. Anna-Maria loopt school in Borgerhout. Op 8 januari werd ze samen met haar ouders en kleine zus overgebracht naar het gesloten terugkeercentrum 127bis in Steenokkerzeel. Het gezin moet het land uit.

‘Het verhaal van Anna-Maria is geen nieuw verhaal.’

De repatriëring naar Armenië was gepland voor afgelopen zaterdag, maar die vlucht werd op het laatste nippertje geannuleerd. Het gezin wordt overgebracht naar een open terugkeerwoning.

Debat

De situatie van dit gezin was de afgelopen weken een hot item in veel media. Er wordt volop gedebatteerd of en onder welke omstandigheden opsluiting van een gezin met kinderen gerechtvaardigd is.

Maar dit is geen nieuw vraagstuk. In 2008 liep België hiervoor al een veroordeling op door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

Toch besliste voormalig staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken om een nieuw terugkeercentrum voor gezinnen te bouwen. Als reactie werd de campagne ‘Een kind sluit je niet op. Punt’ gelanceerd. Meer dan 325 organisaties steunen deze campagne.

Kinderpardon

Een andere vraag die steeds opduikt, is of de lange verblijfstermijn mag meewegen bij de beslissing om de verblijfsituatie van een gezin te regulariseren.

De Kinderrechtencoalitie antwoordt hierop volmondig ja. Zij pleiten al een tijd om het belang van het kind voorop te stellen bij een beslissing tot regularisatie. Om dit belang goed en grondig af te wegen, bestaan er goede tools en instrumenten.

Deze discussie woedt ook in onze buurlanden. In Nederland bijvoorbeeld is het kinderpardon al lang voorwerp van debat. Kinderen die bij onze noorderburen opgroeien en al minstens vijf jaar in asielprocedures verwikkeld zijn, kunnen een aanvraag doen voor zo’n kinderpardon.

Dit kinderpardon duwde de regering Rutte III recent nog in een politieke crisis. Maar dankzij het uiteindelijk politiek akkoord krijgen 630 ‘gewortelde kinderen’ verblijfsrecht in Nederland. Het compromis maakt wel dat het kinderpardon na deze regularisatie wordt afgeschaft.

Niet uniek

Het verhaal van Anna-Maria is geen nieuw of uniek verhaal. Het is een nieuwe versie van een oud verhaal met gekende vragen.

‘Waarom kan de koning dat niet beter oplossen?’

In de zomer van 2018 luisterde ik samen met een collega-onderzoeker naar de verhalen van 35 asielzoekende en erkende Syrische, Afghaanse en Irakese vluchtelingenkinderen, die samen met hun gezin in België verblijven.Deze gesprekken kaderden in het onderzoeksproject ‘Veerkracht ondersteunen bij ouders en kinderen van vluchtelingengezinnen’.

Ik sprak met Javid, een Afghaanse jongen van elf.De echte naam is bekend bij de auteur.Hij is ondertussen vier jaar in België en zit met zijn ouders en jongere broer in een lang aanslepende asielprocedure. Na enkele overplaatsingen leeft het gezin al drie jaar in een kleine kamer in een asielcentrum.

De kinderen spreken vloeiend Nederlands en behalen goede schoolresultaten. Javid vertrouwde me toe dat hij veel verdriet heeft en dat de situatie voor hem ondraaglijk wordt: “Soms word ik boos en dan sla ik iemand.” Hij begrijpt het niet: “Waarom kan de koning van uw land dat niet beter oplossen?”

Zedra

Ik sprak met Zedra, een Irakees meisje van twaalf.De echte naam is bekend bij de auteur.Binnen het eerste jaar na aankomst in België heeft zij het eerste en tweede leerjaar doorlopen. Ze zit nu in het zesde.

Ze verblijft samen met haar ouders, jongere zus en twee broers al jaren in een open terugkeercentrum.  Ze legde bij het interview op Dienst Vreemdelingen Zaken uit dat ze wel Arabisch kan spreken maar niet kan schrijven. Ze maakt zich grote zorgen over haar schoolcarrière als haar gezin ‘negatief krijgt’.

‘Zedra maakt zich grote zorgen over haar schoolcarrière.’

De verhalen van Javid en Zedra zijn duidelijk. De opvang van gezinnen met kinderen die op de vlucht zijn, is in ons land verre van optimaal. Niet alleen zijn er de erg lange asielprocedures, ook het verblijf in grote asielcentra en de vele tussentijdse schoolwisselingen maken dat de ontwikkeling en het aanpassingsvermogen van deze kinderen sterk onder druk staat.

Veerkracht

Toch klinkt er ook veerkracht in hun verhalen. Javid vertelt me dat hij lid is van een voetbalclub in de buurt. Door te klussen in het asielcentrum spaarde zijn vader het geld voor zijn voetbaltenue bij elkaar.

Lees ook

Jonge vluchtelingen zoeken naar balans

In afwachting van de beslissing van de Dienst Vreemdelingenzaken verheugt Zedra zich op haar verjaardag. Mama en een vriendin zullen dan pannenkoeken bakken. Zelf zal Zedra die dag een spel organiseren in het asielcentrum. Voor dit feest nodigde ze haar klasgenootjes uit.

Veel kinderen

Er zijn veel kinderen op de vlucht. Zij belanden ook hier, bij ons.

Een derde van de verzoekers om internationale bescherming in België is minderjarig. Van alle asielaanvragen gaat het bij één op twintig om niet-begeleide minderjarigen. Meer dan één op vier aanvragen had betrekking op begeleide minderjarigen.Myria (2018),Migratie in cijfers en in rechten 2018, Brussel, Myria.

‘Kinderen op de vlucht hebben het gevoel dat ze niet mee tellen.’

De kinderen en jongeren die ik sprak, vertellen dat ze het gevoel hebben dat er niet ‘echt’ naar ze geluisterd wordt. Hun kijk en ervaring lijkt niet van tel. Dat kan anders.

Als je naar deze problematiek kijkt vanuit het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind, dan kan je maar tot één besluit komen: het perspectief van kinderen moet meer op de voorgrond komen.

Dat betekent dat het de hoogste tijd is voor een migratiebeleid dat prioriteit geeft aan het waarborgen van de integriteit en de participatie van kinderen en jongeren in het migratierecht. En dit vanaf het eerste moment na aankomst in hun nieuwe thuisland.

En dat betekent ook dat je voor Anna-Maria, Javid en Zedra alleen maar kan hopen op een positief antwoord. De asielprocedure sleept te lang aan om hen nog het land uit te zetten.