Inclusie door een organisatie met een hoek af: ‘Wij laten mensen schitteren’

Teamwork

In het natuuratelier van dagcentrum ‘De Stuiver’ kraken Steven, Steve, Nico en Mark geduldig walnoten. Alle vier netjes getooid met een wit kapje op hun hoofd.

‘Op de weg van noot naar olie liggen er veel kansen voor ontmoeting en verbinding.’

“Als je werkt met voeding, dan is hygiëne een absolute must”, zegt begeleider Bianca. Dit atelier is één van de vele werkplekken van Duinhelm, een organisatie van honderdtwintig medewerkers die zowat vierhonderd mensen met een verstandelijke beperking ondersteunt.

“Noten kraken is teamwork”, zegt Steve fier. De ene hanteert de kraker, de andere zorgt ervoor dat de noten spik en span zijn. De lege schalen verhuizen naar de compostbak of het houtatelier.

Kadoo Artuur

Al dat gekraak mondt uit in smaakvolle notenolie. Maar op de weg van noot naar olie liggen er vooral veel kansen voor ontmoeting en verbinding. Duinhelm twijfelde dan ook geen seconde om mee te werken aan dit Cera-project dat uitmondt in een Notenkrakkenfeest.

Cera nodigt iedereen uit om in oktober en november walnoten binnen te brengen bij allerlei inzamelpunten in Vlaanderen. Breng je hier in Oostende je noten binnen, dan ontmoet je ook Steven, Steve, Nico, Mark of een andere collega. Deze krakken kraken jouw noten en een grote notenpers tovert ze om in notenolie.

Ook de verkoop van deze lekkernij gebeurt door mensen met een verstandelijke beperking. In Kadoo Artuur, de eigen geschenkenwinkel in Gistel, wijzen ze je gedreven op de bijpassende notenolieschaaltjes, gemaakt door de mensen van het keramiekatelier. En als je nog even tijd hebt, dan leiden ze je langs de limoncello, houten tapasplanken, konfituur, keramieken schalen, zeep, kaarsen of wenskaarten. Vanzelfsprekend allemaal van eigen makelij.

Producten met een verhaal

Ilse Van Houtteghem, strategisch coördinator van Duinhelm, loodst me verder doorheen de werkateliers van het dagcentrum. In het houtatelier help ik een tafelpoot herstellen. Nog even een stevige schuurbeurt en dan kan het tafeltje opnieuw naar de klant.

‘Verschil is geen reden voor uitsluiting, wel voor verbinding.’ 

In het betonatelier worden geduldig betonletters gegoten. Die worden de voornaam van een kind dat geboren wordt in het ziekenhuis van Oostende. Elke pasgeborene krijgt er zo eentje, inclusief een kaartje met een proficiat vanwege de mensen van Duinhelm.

Een ander team werkt met klei aan kunstige bakjes. Die verhuizen straks naar het plantenasiel waar de collega’s een nieuw leven geven aan binnengebrachte planten.

Naast leuk en zinvol, zijn deze activiteiten vooral doordacht. Ilse: “Achter al deze diensten en producten zit een verhaal van waardering voor de talenten en inspanningen van mensen met een beperking. Verschil is geen reden voor uitsluiting, wel voor verbinding. Dat vind ik hartverwarmend.”

Naar Lizette&Lucien

Daar wil ik graag over doorbomen. Maar intussen is het middag en grommen de magen. Ilse stelt voor om te passeren langs ‘Lizette&Lucien’, de bijzondere soep- en lunchbar van Duinhelm.

‘Mensen met een beperking leren hier nieuwe collega’s kennen en maken vrienden.’

Genesteld in het centrum van Oostende, is deze lunchbar een hotspot van ontmoeting. Eigentijdse inrichting, hippe quiches en supersympathieke bediening. Medewerkster Hanne neemt onze bestelling op via creatief bedachte foto’s. Ze fluistert me haar favoriet gerecht in en voegt daar meteen aan toe dat ook Jamie, de sympathieke deelnemer van het VRT-programma ‘Down the Road’, hier werkt. Een halve minuut later weet ik dat Hanne binnenkort naar haar broer in Japan vliegt.

Ondanks de drukte – Lizette&Lucien zit afgeladen vol – is hier ruimte en tijd voor een babbel. Hier is de mix tussen mensen met en zonder een beperking heel gewoon. Zowel achter het fornuis, bij de bediening als aan tafel.

Samenleving als partner

Er duikt een nieuw gezicht op: Isabelle Vincke. Zij is coördinator van de mobiele en ambulante ondersteuning en schuift mee aan tafel voor een tas koffie en stuk taart. Ik vertel haar over mijn bezoek aan de notenkrakken en voeg er eerlijkheidshalve aan toe dat ik tussen de vier muren minder verbindende vibes voelde dan in deze bruisende ontmoetingsplek.

Nog voor ik mijn vraag kan stellen, geeft Isabelle al een antwoord. “Vraag je deze mensen ’s avonds hoe hun dag was, dan zal je horen dat al die verschillende plekken op hun manier een verschil maken. Deze dagbesteding geeft niet alleen structuur, maar ook het gevoel van waardevol te zijn. Mensen met een beperking leren er nieuwe collega’s kennen en maken vrienden. Op die manier zetten we in op de latente maar belangrijke voordelen van arbeid.”

Maatwerk

Ilse vertelt me dat die verschillende werkplekken een gevolg zijn van het vraaggericht werken van Duinhelm. “In een eerste gesprek vragen we altijd van welk soort werk mensen dromen. Vervolgens gaan we kijken hoe we dat realistisch kunnen invullen. Niet iedereen heeft dezelfde talenten en vaardigheden.”

“We willen dromen realiseren en succes boeken. Sommige mensen gaan begeleid aan de slag bij de kapper, de drukkerij, autohersteller, scholen, woonzorgcentra of horeca. Alleen al in deze kustregio werken we samen met zeventig werkplekken. Dat zijn allemaal plaatsen midden in de samenleving waar mensen met een beperking de ruimte krijgen om zichzelf te ontplooien.”

‘We vertrekken altijd vanuit de dromen van onze cliënten.’

“Daarnet bezochten we de eigen werkateliers. Daar werken mensen die zich meer thuis voelen in een collectieve werksetting. Vanuit veiligheid en geborgenheid kunnen ze hun talenten en interesses verder ontwikkelen. Het blijft onze opdracht en verantwoordelijkheid om ook vanuit de werkateliers de brug naar de samenleving te bouwen. Het notenkrakkenproject is daar een sterk voorbeeld van. Het blijft altijd een én-én verhaal. Het motto van Duinhelm vat dat krachtig samen: ‘Gewoon bijzonder’.”

Warme babbel

Ilse en Isabelle zijn sociale professionals die werken vanuit een sterke visie en elke kans grijpen om die waar te maken. Vanzelfsprekend botsen ze daarbij ook op grenzen, zegt Ilse: “Onbekend is onbemind. Sommige mensen hebben het moeilijk met gedrag of reacties die ze vreemd vinden. Daarom is onze begeleiding zo belangrijk.”

‘Ronny droomt ervan om met auto’s te kunnen werken.’

“Een tijdje geleden had ik een eerste gesprek met Ronny. Hij droomt ervan om met auto’s te kunnen werken. Sturen we Ronny koudweg naar een autohandelaar, dan loopt dat wellicht uit op een sisser. Dus pakken we dat anders aan.”

“De jobcoach springt op zijn fiets en gaat langs bij enkele garages om zijn uitleg te doen. Hij introduceert onze cliënt als iemand met een beperking, die met zijn talenten en heel veel goesting graag onbetaald werk wil verrichten. En als er bijgestuurd of ondersteund moet worden, dan is er altijd een jobcoach paraat. De poort blijft dan zelden gesloten.”

Pittige uitdaging

Isabelle voelt mijn twijfels bij al die openheid en verbinding. “Dat loopt natuurlijk niet altijd van een leien dakje. Een woning vinden voor iemand met een verstandelijke beperking die zelfstandig wil wonen is een pittige uitdaging. Vaak staan eigenaars sceptisch tegenover deze mensen.”

“Gelukkig hebben we door de jaren heen een sterk netwerk opgebouwd met eigenaars die ons genegen zijn. De extra overtuigingskracht van een begeleider kan eigenaars over de streep trekken om ook mensen met een beperking een kans te geven op een kwaliteitsvolle en betaalbare woning.”

Zaadjes planten

Inclusie gaat niet vanzelf. Het is soms hard werken, partners zoeken en creatieve projecten uitschrijven. Ilse maakt het concreet: “Zo werkten we een project uit, samen met SAAMO West-Vlaanderen, sociale economiebedrijf Perspectief en de Vloedlijn, een school voor buitengewoon lager onderwijs. Ons idee: mensen met een verstandelijke beperking leren aan kinderen hoe ze moeten omgaan met dieren en planten.”

‘We tuinieren samen met lagere schoolkinderen en mensen die in armoede leven. Zo planten we zaadjes voor een meer inclusieve wereld.’

“Dat idee werken we nu samen uit in de nabijgelegen Clarahoeve. We tuinieren er samen met lagere schoolkinderen en mensen die in armoede leven. Dat bonte gezelschap maakt samen plezier en leert van elkaar. Zo planten we zaadjes voor een meer inclusieve wereld.”

Samen dansen op het Bootsea festival

“Het is onze job om moeilijke dingen toch mogelijk te maken”, zegt Isabelle. “Onze directeur noemt Duinhelm vaak een organisatie met een hoek af, een werkplek waar ook begeleiders met een hoek af zich thuis voelen.”

“Zo kregen we het enkele jaren geleden in ons hoofd om een eigen Bootsea festival te organiseren, een betaalbaar en toegankelijk dance-event voor mensen met en zonder beperking. We stappen naar bedrijven om ons budget rond te krijgen en moedigen hen aan om ook met medewerkers van de partij te zijn. Voor ons is geen enkel idee te gek, zolang het onze cliënten doet schitteren.”

Blijven dromen

Ook Ilse en Isabelle blijven dromen  van een warme en inclusieve samenleving waar iedereen zijn plek vindt. Van Tommorowland of Pukkelpop waar mensen met een beperking zich nog meer thuis voelen. Van een houtatelier bij de lokale schrijnwerker of in de gebouwen van een technische school.

Ilse vat het sterk samen: “We willen met Duinhelm vorm geven aan een samenleving waar menselijkheid primeert en ‘anders zijn’ als normaal wordt beschouwd.”

Maar naast een dromer is Ilse ook een nuchtere econome: “Als mensen bij de kapper, de autohandelaar, het sociaal restaurant of de voetbalclub naar best vermogen en op eigen tempo werk verrichten, waarom krijgen ze dan daar geen vergoeding voor? Nu moeten ze een deel van hun zorgbudget inzetten om er te kunnen werken. Mijn hart en verstand zeggen dat we daar nog eens goed moeten over nadenken.”