Opinie

‘Onze zorg dreigt overkop te gaan’

Marleen Roesbeke

Vandaag komen sociale professionals massaal op straat. De betogers vragen actie tegen het personeelstekort en de hoge werkdruk. De werkgevers in de social profit kaarten op hun beurt de onhoudbare financiële situatie aan. SOM, de federatie van sociale ondernemingen voorspelt dat 80 procent van de organisaties financieel een zwaar jaar tegemoet gaan.

© Unsplash / Imelda

2023 kleurt rood

SOM, de federatie van sociale ondernemingen polste de afgelopen twee maanden bij haar 450 leden naar hun financiële prognose voor het werkingsjaar 2023. De leden van SOM zijn onder andere organisaties uit de kinderopvang, thuiszorg, jeugdhulp, zorg voor personen met een handicap en de Centra Algemeen Welzijnswerk.

‘Veel directies kunnen niet anders meer dan besparen op medewerkers.’

De prognose is dat acht op tien van de organisaties hun financiële situatie slechter zal zijn dan in 2022. Dat is bijzonder slecht nieuws want ook 2022 was omwille van de energiecrisis en inflatie financieel al een zwaar jaar. Slechts 5 procent van de organisaties verwacht dat 2023 wat ademruimte zal bieden. “Als het zo verder gaat, dan kunnen wij 2023 eindigen met een sluiting,” zo getuigt een directeur uit de kinderopvang.

In september en oktober van vorig jaar hebben zowel de federale als Vlaamse regering maatregelen getroffen om organisaties te ondersteunen met hun energiefactuur. Er kwam ook steun voor investeringen in duurzame energieoplossingen. Deze maatregelen waren echter onvoldoende om het tij te keren. Slechts de helft van de organisaties ervaart een positieve impact van de maatregelen. Een op vijf komt zelfs helemaal niet in aanmerking voor de steunmaatregelen.

Een op twee organisaties bespaart op personeel

Vorige zomer werd door zorg en welzijn alles op alles gezet om niet te moeten snijden in zorg- of begeleidend personeel. De werkdruk lag al hoog en op veel plaatsen was er al een personeelstekort. Maar nu kunnen veel directies niet anders meer dan besparen op verzorgende en begeleidende medewerkers.

Een stem uit de preventieve gezinsondersteuning: “We kunnen niet meer doen wat we vinden wat we moeten doen, maar enkel waar we geld voor hebben. Dit werkt voornamelijk vanuit een negatieve insteek en dat geeft geen energie aan het team dat sowieso al in heel moeilijke omstandigheden moet werken.”

Vanzelfsprekend heeft minder personeel ook gevolgen voor de dienstverlening. Zorg- en welzijnsorganisaties spreken zelf over het aanbieden van een minder gevarieerd aanbod, besparingen op activiteiten buitenshuis en minder contacttijd per cliënt.

Ook het doorrekenen van extra kosten naar gebruikers of cliënten is geen eerste keuze. Toch zal 45 procent van de organisaties naast een indexering ook een prijsstijging doorvoeren. Let wel, niet elke organisatie of sector kan zomaar prijsstijgingen doorvoeren om inkomsten te verhogen. De gesubsidieerde kinderopvang en jeugdhulp zijn hier gebonden aan strikte regelgeving.

Uitstel van noodzakelijke investeringen

In 2022 gaf al meer dan de helft van de organisaties aan dat ze belangrijke investeringen uitstelden. Dit jaar stijgt dit aantal tot meer dan 60 procent van de organisaties. Zij wachten met investeringen in digitalisering, zonnepanelen, warmtepompen, isolatie, vorming, training en opleiding van personeel en het herstellen of bouwen van nieuwe infrastructuur.

‘10 procent heeft helemaal geen financiële reserves meer.’

Drie op vier organisaties zegt dat ze hun financiële reserves moeten aanspreken om de werking draaiende te houden. Meer dan de helft van de organisaties zal dit ook effectief doen. Voor sommigen is het de eerste keer, maar voor velen wordt het een structurele maatregel. Financiële reserves dienen normaal voor investeringen in de toekomst of het realiseren van langetermijnplannen. Ze nu gebruiken, legt hierop een hypotheek.

10 procent van de organisaties geeft zelfs aan helemaal geen financiële reserves meer te hebben. Een directeur uit de zorg voor personen met een handicap: “We hebben in 2022 al onze financiële reserves opgebruikt.”

Indexering van werkingsmiddelen

De afgelopen jaren waren hels voor veel zorg- en welzijnsorganisaties. Zowel corona, de energiecrisis als de krapte op de arbeidsmarkt hakten er serieus in. 2023 brengt geen beterschap.

‘De afgelopen jaren waren hels voor veel zorg- en welzijnsorganisaties.’

Als werkgeverskoepel kunnen we alleen maar de alarmbel luiden. De zorg zit op haar tandvlees en dreigt overkop te gaan. Er zijn opnieuw dringend structurele maatregelen nodig. Daarom vragen we om onmiddellijk de werkingsmiddelen van organisaties te indexeren. Niet vergeten dat deze indexering al meer dan 10 jaar niet gebeurd is. Met de gestegen inflatie, zijn deze middelen nu veel minder waard, waardoor organisaties geconfronteerd worden met kosten die ze niet meer kunnen dekken.”

Een directeur uit de jeugdhulp verwoordt het zo: “De gevolgen van de niet-indexering van de werkingsmiddelen zijn voelbaar en maken dat keuzes gemaakt moeten worden die de kwaliteit van de hulpverlening dreigen aan te tasten.” Is dat wat deze Vlaamse regering wil?

Reacties [4]

  • Herman de Mönnink

    Vanuit de overheid is te weinig besef dat 80% van onze gezondheid (zowel van onze doelgroepen als van onszelf als SW’ers) bepaald wordt door sociale stress-determinanten. Wetenschappelijk is dat al decennia bekend. Als de overheid dat beter tot zich door zou laten dringen zou ze zeker meer gaan investeren in SW: in plaats van 80% in medische en GGZ-zorg. Waarom leven mensen in bepaalde postcode gebieden minder lang en zijn ze veel langer ziek (fysiek/mentaal)? SW staat voor het bevorderen van sociaal gezonde leefsituaties. SW zou hier zelf ook meer de nadruk op kunnen leggen zodat overheden de preventieve kracht van competent SW beter gaan zien. Maar SW laat zich te veel verdelen door interne strijd, waardendiscussies zodat haar slagkracht als sociale gezondheidsprofessie niet uit de verf. SW ga terecht protesteren tegen bezuinigingen etc en profileer daarbij dit solide resultaat. Ik ga daarom voor de SW als psychosociale stressdeskundige (zie mijn Marie Kamphuis Lezing 2022)

  • Hilde

    In wat voor wereld leven wij?
    Mensen gaan toch voor op materieel???

  • Alicia De Vlinder

    K ben op dit eigenste moment het vak handelingsplanning aan t studeren. Als ik sociaal.net niet zou lezen tussendoor, ik zou haast geloven dat er meer tijd en energie in elke cliënt gestoken wordt, naarmate we het belang van person cantered planning inzien en toepassen. Eerlijk gezegd begin ik mij niet af te vragen of het niet tijd wordt om een vak “strijden tegen besparing” en/of “omgaan met personeelstekort” in te voeren.

    Hoe biedt je de nodige ondersteuning in een context van tekorten?

    Dat is me dunkt een kerncompetentie die ik graag erbij wil als ik straks in dit gamel schip aan boord kom!

  • Bianca Vanthournoudt

    Zijn er vanuit het beleid dan geen lessen getrokken uit de coronaperiode? Het gaat van kwaad naar erger. Dit gaat niet meer om een economische crisis maar om een mensencrisis. Wanneer wordt de kaart van de mensen eens getrokken?

We zijn benieuwd naar je mening!
Blijf hoffelijk, constructief en respectvol

 

Elke reactie wordt gemodereerd. Lees hier onze spelregels. Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd.