Wildgroei aan opleidingen voor sociale professionals

Student niet centraal

Het geweld van marketing en communicatie van al die onderwijsinstellingen moet de zoekende student doen geloven dat hij centraal staat. “Als het beste voor jou nog niet genoeg is, dan kies je best voor onze opleiding.”

“Kies voor onze opleiding.”

Maar verstandige studenten laten zich geen rad voor de ogen draaien. Niet de student is van tel, wel de opleiding die zoveel mogelijk studenten wil tellen.

Voor elk wat wils

In deze competitieve logica past het hardnekkig vasthouden aan een zo groot mogelijk aanbod aan opleidingen. Die zouden allemaal een unieke en onvergelijkbare eigenheid hebben. Want op deze wijze kan je veel volk binnenhalen. Voor elk wat wils.

Nog een handige truc om geïnteresseerden over de streep te trekken: zeg dat je hetzelfde doet als vele andere opleidingen, maar dan beter. Dat verschil blijkt bijvoorbeeld uit de eigen en trendy naam van de opleiding. Die is breder inzetbaar en biedt later meer kansen op werk.

Struikelen over de massa

Ik maak mijn punt even heel concreet. Zelf werk ik aan een hogeschool binnen een ‘unieke’ opleiding behorend tot het ‘sociaal-agogisch’ studiegebied. Ik bereid mensen voor om aan de slag te gaan op een terrein waar heel wat afgestudeerden elkaar voor de voeten lopen: professionele bachelors in sociaal werk al dan niet maatschappelijk of sociaal cultureel werkend, in de orthopedagogie al dan niet zichzelf als toegepaste criminologie omschreven, in pedagogie van het jonge kind, in de gezinswetenschappers, in de readaptatiewetenschappen, in de toegepaste psychologie…

Onze afgestudeerden struikelen daarbij over masters pedagogische wetenschappen, psychologie, criminologie, sociale wetenschappen, sociaal werk… En dan vergeet ik er vast nog een aantal anderen die ook voorbereiden op een job in het ‘sociale veld’. Of beloven dat je via hen daar zinvol kan werken.

Wie wordt beter van die indrukwekkende verscheidenheid? Ik vraag het me af.

Aantal opleidingen beperken

Het probleem is dat een student moet kiezen tussen schijnopties die de markt van opleidingen inzake welzijn en geluk in stand houden. Opties die vooral functioneel zijn in een territoriumstrijd. Lees de brochures eens, luister naar wat op opendeurdagen en sit-ins verteld wordt, vergelijk de opleidingsprofielen en programma’s. Het zijn allemaal variaties op hetzelfde thema.

“Een student moet kiezen tussen schijnopties.”

Als opleidingen de student echt centraal stellen, dan zetten ze de snoeischaar in die wildgroei van unieke opleidingen.

Kijk naar Nederland

Hou enkel nog de stevige takken over: een aantal bredere studiegebieden. Die studiegebieden worden best opgebouwd vanuit een breed en basaal eerste studiejaar.

Vervolgens kunnen heel wat persoonlijke en flexibele trajecten mogelijk gemaakt worden. Bepalend zijn dan de talenten en de beroepsinteresses van studenten, ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in de samenleving.

“Het zijn allemaal variaties op hetzelfde thema.”

Dit is geen dagdromerij. Zo stelt de Hogeschool van Rotterdam ‘de sociaal-agogische professional’ centraal in de opleiding. De eerste twee studiejaren krijgen studenten in een gemeenschappelijk traject een brede algemene basis aangeboden. De volgende twee jaren profileren ze zich op een meer specifieke vorm van sociaal-agogische professionaliteit: zorg, jeugd, welzijn en samenleving.

Ook in Zwolle kiezen studenten van onderwijsinstelling Windesheim na een algemeen jaar het volgende jaar voor verschillende profielen, om zich vervolgens verder te specialiseren.

Wat houdt ons tegen om in Vlaanderen hetzelfde of iets vergelijkbaar te doen?

Grondige rationalisering

Zo’n hervorming betekent een grondige rationalisering van het hoger onderwijs. Nu zijn we te snel tevreden met een flauw afkooksel. Een stop op het inrichten van nieuwe opleidingen en afspraken om correct te communiceren over het aanbod. Opnieuw: wie wordt daar beter van?

“Ik verwacht van de opleidingen meer zelfkritiek.”

Vreemd ook dat opleidingen die de dienstbaarheid aan mens en samenleving hoog in het vaandel voeren, hierin niet verschillen van opleidingen die heel bewust competitie en succes promoten. Natuurlijk mag elke opleiding een gezonde dosis eigenbelang handhaven. Maar ik verwacht meer zelfkritiek van sociaal-agogische opleidingen die graag de neoliberale marktwerking onder vuur nemen. Nu spelen ze het spel gewoon mee.

Voor eigen deur vegen

Het wordt hoog tijd dat al die opleidingen samenzitten om te bekijken hoe ze werkelijk de samenleving van dienst kunnen zijn.

Laten we de wereld veranderen, door eerst voor de eigen door te vegen. De markt van opleidingen moet kritisch geëvalueerd worden, vanuit de belangeloze bereidheid ze grondig en creatief te herstructureren. Dat zal voor alle betrokkenen winst opleveren: de studenten, de professionals, het beleid, de werkgevers en vooral ook diegenen voor en met wie we willen werken aan een betere wereld, onze medeburgers.