‘Voorzie gratis menstruatie-producten in de schooltoiletten’

Stress en schaamte

Menstruatie zit nog steeds in een taboesfeer. Te veel tienermeisjes beginnen te menstrueren zonder voldoende voorkennis. Gevolg: stress en schaamte. Een meisje vraagt stilletjes aan haar vriendin “Heb jij nog een maandverband? Mijn regels zijn plots doorgebroken.” Ze verdwijnen discreet richting toilet.

‘Menstruatie zit nog steeds in een taboesfeer.’

Leeft dat meisje in armoede, dan wordt het probleem nog groter. Tot voor kort bestonden in Vlaanderen geen cijfers over menstruatie-armoede, maar signalen wezen erop dat dit ook bij ons een belangrijk probleem is. 

Geen geld voor menstruatieproducten

Recent bevestigde Caritas dat aanvoelen met harde cijfers. In Vlaanderen heeft 9 tot 12 procent van 12 tot 25-jarige meisjes regelmatig geen geld om menstruatieproducten te kopen. Zij moeten terugvallen op ongepaste materialen zoals drie onderbroeken, toiletpapier of papieren zakdoekjes. Dat bleek uit het onderzoek ‘Dubbel Taboe, menstruatie-armoede in Vlaanderen’ dat ook op Sociaal.Net aan bod kwam.

Maandelijks zitten deze meisjes angstig op de schoolbanken of erger: ze blijven thuis en missen lessen. Gelijke onderwijskansen staan onder druk. Genderongelijkheid op school wordt groter.

Verontwaardiging

De publieke opinie reageerde verontwaardigd op deze onderzoeksresultaten. Hoe is het mogelijk dat er nog steeds geen oplossing is voor dit acuut probleem? Het rapport kreeg veel weerklank in de media en gaf aanleiding tot verschillende parlementaire debatten en vragen, zowel in het Vlaams als in het Federaal Parlement.

Federaal Minister van Maatschappelijke Integratie, Karine Lalieux, maakte 200.000 euro vrij om menstruatie-armoede binnen proefprojecten aan te pakken. De Vrouwenraad kreeg hiervan de helft toegewezen.

Actie!

Intussen gingen ook geëngageerde burgers aan de slag.

Een kleine greep uit de lange lijst. In de regio Dendermonde en Lebbeke groeide vanuit een groepje vrouwen het burgerinitiatief ‘Samen Tegen Menstruatiearmoede’. In Antwerpen lanceerden vier vrienden de campagne ‘Den Druppel’  met een menstruatiecalulator. Het valt op dat bijna alle acties sociaal engagement koppelen aan zorg voor het klimaat.

Vrouwenraad formuleert aanbevelingen

Het is duidelijk: aan spontane acties van geëngageerde mensen ontbreekt het niet. Helaas is er veel minder dynamiek op vlak van beleid en samenwerking.

‘Al deze producten moeten vrijgesteld worden van belastingen en taksen.’

De Vrouwenraad probeert daar nu verandering in te brengen. Om meteen uit de startblokken te schieten, schoof ze verschillende concrete aanbevelingen naar voor. Wegwerp menstruatieproducten moeten gratis ter beschikking gesteld worden. Meer duurzame menstruatieproducten moeten beter gekend en toegankelijk worden. Daarvoor moet een terugbetalingssysteem voorzien worden. En hoedanook moeten al deze producten vrijgesteld worden van belastingen en taksen.

Vanuit die aanbevelingen lanceerde de Vrouwenraad het project ‘M²: Maak een einde aan menstruatie-armoede!’. Dat bundelt vijftien concrete lokale acties. Ze werken elk op een eigen creatieve manier aan informatie en sensiblisering, veelal via campagnes op sociale media of vormingspakketten in scholen. Een voorbeeld: vrijwilligers naaien zakjes waarin tien tampons of maandverbanden passen. Ze komen terecht in de toiletruimtes van scholen waar al wie dat nodig heeft ze kan meenemen.

Scholen als medestanders

Inderdaad: in deze projecten zijn scholen belangrijke medestanders. Ze kloppen intussen zelf aan de deur van de Vrouwenraad met de vraag wat ze kunnen ondernemen.

Met hen werken we samen rond het bespreekbaar maken van menstruatie, het normaliseren in verschillende lessen, het aanduiden van vertrouwensfiguren, het ontwikkelen van een specifiek beleid voor sport- en zwemlessen en het actief informeren van leerlingen waar ze producten kunnen krijgen.

‘Scholen vragen zich af waarom ze in hun schooltoiletten wel wc-papier ter beschikking stellen maar geen maandverband.’

Dat zet scholen op weg om volgende stappen te zetten. Ze vragen zich af waarom ze in hun schooltoiletten wel wc-papier ter beschikking stellen maar geen maandverband. Ze doorprikken zelf het problematische onderscheid in basisbehoeften.

Ook gemeentes aan boord

Ook sommige gemeentes steken hun nek uit.

Zo lanceerde de stad Aarschot een proefproject met gratis menstruatieproducten in middelbare scholen, bedoeld voor leerlingen die het minder breed hebben. Gent en Leuven gaan Aarschot achterna met gelijkaardige proefprojecten.

Scholen verdelen

De publieke aandacht voor menstruatie-armoede is na maanden nog steeds niet verdwenen. Willen we een einde maken aan menstruatie-armoede, dan zijn structurele oplossingen noodzakelijk. Door de inkomens en uitkeringen tot boven de Europese armoedegrens te verhogen, verzeker je elke burger een menswaardig bestaan.

Lees ook

Menstruatie-armoede in Vlaanderen

Maar tieners hebben het gezinsbudget niet in handen. Door gratis menstruatieproducten te voorzien in schooltoiletten, dring je kinderarmoede terug en vergroot je de gelijke (onderwijs)kansen.

De Vrouwenraad, Caritas Vlaanderen en het Kinderrechtencommissariaat gaven al herhaaldelijk aan dat de verdeling van menstruatieproducten op secundaire scholen een belangrijke stap in de goede richting is. Die maatregel komt onmiddellijk ten goede aan de meest kwetsbare groep: jongeren die menstrueren, ervaren de grootste schaamte en hebben nog geen eigen inkomen.

Uit de kou

Doen we niets, dan laten we een grote groep meisjes maandelijks in de kou staan.

Menstrueren is menselijk en mag de integriteit en waardigheid van een kwetsbare groep die in armoede leeft, niet schaden. Na het vaststellen van het probleem en de publieke verontwaardiging erover, is het nu tijd om krachtige en structurele oplossingen uit te werken.