Opinie

Laten we meer bruggen verbranden

Pleidooi voor assertief sociaal werk

Broos Claerhout

Een jeugdwerker houdt een pleidooi voor assertiever sociaal werk. “Als we zelf niet meer durven of willen meevechten, dan is er geen sociaal werk meer.”

sociaal werk

© Unsplash/Mohamed Nohassi

Assertief sociaal werk

Foto: Mohamed Nohassi op Unsplash

Bruggen verbranden

De job van sociaal werker is er een vol tegenstellingen. Afstand-nabijheid, rationeel-emotioneel, individueel-collectief, om er maar enkele te noemen.

Sociaal werkers schipperen en mediëren. Mensen aan de ene kant van de rivier, beleidsmakers aan de andere. We bouwen bruggen in een vaak mistige en grijze zone.

‘Sociaal werk is job vol tegenstellingen.’

Daarbij moeten we op zoek gaan naar de juiste manier van werken in die specifieke context. We wegen af en hakken knopen door. We wegen misschien te vaak af en bouwen waarschijnlijk te vaak bruggen. Laten we meer bruggen verbranden.

Geitenwollensokken

Enkele dagen geleden kwam ik langs de nieuwe lokalen van de opleiding Sociaal Werk waar ik een viertal jaar geleden afstudeerde. Sinds kort staat daar in het groot ‘peace, love and unity is the key’ te lezen. Ter nagedachtenis van een overleden student schreven ze zijn slagzin op de muren.

Hoe mooi het gebaar ook is, het doet meer kwaad dan goed. Halen we opnieuw de geitenwollensokken vanonder het bed?

Vier jaar ervaring is niet veel, maar voldoende om te weten dat vrede, liefde en eenheid niet per se de sleutels zijn van goed sociaal werk. Het zijn hoogstens enkele getallen van het cijferslot.

Vrede, liefde en eenheid zijn niet de sleutels van wat sociaal werkers idealiter willen faciliteren. De volledige ontplooiing van de mens. Het versterken van mensen in hun kunnen, doen en zijn. Mensen in de mogelijkheid stellen om zelf deuren te openen of in te trappen, indien nodig. Mensen bruggen leren bouwen.

Toxisch

We stellen de mens centraal, met al zijn talenten, dromen, wonden en frustraties. We stellen de mens centraal in zijn context, het systeem waarin mensen zich bevinden. Die contexten kunnen toxisch zijn.

We vragen niet om vrede te sluiten met zo’n situatie. We vragen om oude wonden open te rijten en de confrontatie met pijnlijke gebeurtenissen aan te gaan.

‘Vechten is zelden zacht of liefdevol.’

We vragen om te vechten. Voor jezelf. Voor je rechten. Dat vechten is zelden zacht of liefdevol. De uitkomst daarentegen wel.

Grijze zones

Het sociaal werk, in al zijn vormen en met al zijn methodieken, wordt door beleidsmakers liefst op een instrumentele manier ingezet. Daar, daarom en voor die duur.

Het gevaar schuilt niet per se in het feit dat dit gebeurt, want we slagen er vaak in om in de grijze zones te opereren en ervoor te zorgen dat we onze echte menselijke doelstellingen toch behalen.

Het ware gevaar schuilt in het sociaal werk zelf. Hoe sociaal werkers naar hun job kijken. Als we onze taken en opdrachten zelf gaan beschouwen als instrumenten in handen van beleidsmakers en voor het nastreven van beleidsdoelen, dan werken we dat systeem mee in de hand.

‘We zijn geen entertainers of agenten.’

Als buurtwerkers niet durven protesteren tegen hun lokale beleidsmakers wanneer in de buurt dingen worden gedaan die de bewoners echt niet willen. Als sociale diensten gefrustreerd zuchten bij een ontbrekende stempel of een verkeerd document. Als we mensen niet leren vechten, of erger, als we zelf niet meer durven of willen meevechten.

Dan is er geen sociaal werk meer. Dan zijn we entertainers, politieagenten en administratief medewerkers. Dan smelten we tijdens de Warmste Week.

Vikings

We moeten durven tonen waar we voor staan. We moeten verwachten van beleidsmakers dat ze de meerwaarde daarvan inzien.

‘We moeten tonen waar we voor staan.’

Schipperen en bruggen bouwen, horen daar uiteraard bij, maar telkens in het belang van de mens. Het zijn de middelen die het doel dienen. Het zijn onze instrumenten.

We kunnen onze doelen alleen dienen zolang we op de juiste oever staan. We moeten evenzeer bereid zijn om de rivier over te steken als om de brug plat te branden.

Dat er achter de deur vrede, liefde en eenheid te vinden zijn, ontken ik niet, maar de sleutel wordt gekenmerkt door vurige eigenzinnigheid, onafhankelijkheid en doorzettingsvermogen.

Reacties [14]

  • Luc Van Gucht

    Doe eerst wat je te doen staat, daarna wat je graag doet. -Ophrah Winfrey

  • Ilse becue

    Waw, ik heb dit artikel nu pas via een vriendin ontvangen en het verrast me op 2 manieren: aan de ene kant een gedurfd, maar – naar mijn gevoel – terecht inzicht van de auteur én aan de andere kant de gematigde, verstandige reacties van lezers. Vooral dit laatste vind ik opmerkelijk, want tegenwoordig worden de reacties als “de vliegende sp*” (pardon my french) gelanceerd, de een na de ander, zonder enige nuance… Ik weet dat ik deze in de algemene pers beter niet lees en toch betrap ik mezelf erop (het geeft toch een beeld van wat leeft bij mensen in onze samenleving). Echt verfrissend om eens een gefundeerd, sociaal zinvol artikel te lezen zonder dat dit weer door brainless boutades en politiek profitarisme besmet wordt.
    Het maakt me angstig dat onze maatschappij stilletjes aan verhard… niet voor mezelf, maar voor alle anderen die hier een beter leven zoeken. Ik ben een rationeel ingesteld persoon, maar ik laat ook vaak het advies van mijn hart spelen…

  • Danny Lescrauwaet

    Het sociaal werk heeft nog niet de juiste balans gevonden tussen z’n eigen kracht en verstaatsing. Want het stuurt voortdurend signalen naar de overheid om meer in te grijpen in situaties waar onwelzijn aanwezig is, vraagt de overheid ook om middelen om de sector beter te betoelagen, maar vindt anderzijds dat die overheid het welzijnswerk dan als instrument inzet en té bureaucratiserend is. Vergt krachtig sociaal werk wel altijd overheidsoptreden? En als overheidsoptreden, en dus belastinggeld van de burger toch nodig is, kan sociaal werk dan de te verwachte effecten van z’n handelen aantonen? Het zijn vragen die in deze bijdrage onbeantwoord blijven…

  • Ria Engelen

    Hoopvol artikel van iemand die nog een lange weg voor zich heeft.

  • Eddy Van Tilt

    Enige tijd geleden aanhoorde ik in Leuven een Nederlandse hoogleraar – ik heb zijn naam ondertussen verdrongen, denk ik – die zijn geacht publiek onder andere deze wetenswaardigheid meegaf: “De grote uitdaging voor het sociaal werk in Nederland bestaat er nu in om de beleidsdirectieven van de nieuwe regering te vertalen naar de praktijk van het sociaal werk”.
    Ik wist niet wat ik hoorde. Kritiekloosheid, tot quasi wetenschappelijke norm verheven.
    Sociaal werkers zijn gekend als ‘wevers’, maar daarom moeten ze nog niet – o tempora, o mores – De Wever willen zijn…

  • lieven verlinde Gevaert

    Ik kan me vinden in de analyse, maar niet in de titel. Met een kleine verwijzing naar hoopverlening.be, waar P. Adriaensens verwijst naar de kennis die we sedert enkele jaren hebben rond het effect van armoede op onze hersenen, de dosis stress vanuit armoede is toxisch, het zorgt voor verlies van hersencellen en maakt netwerken kapot. We weten dat vandaag de dag.’ Het is dus onze taak als maatschappij/sociaal werkers/hoopverleners om dit telkens opnieuw aan te kaarten en de vinger op de wonde te leggen.
    Het gaat niet om bruggen verbranden, maar om bruggen bouwen en herstellen. Soms moet je als er een nieuwe brug is, de oude ook verwijderen, dan is er meer plaats voor de nieuwe brug. Vraagt ook nieuwe technieken en manieren van kijken.
    Misschien moeten we het niet over bruggen hebben van A naar B (= polariserend), maar gewoon in het water springen en mee drijven in en soms tegen de stroom. En kunnen we mee de stroom bepalen. Onderweg samen dammen bouwen is maatschap. beweging…

  • Adlain

    Weliswaar beïnvloed door de eigen beleving, een kritische kijk op de stand van zaken van alle betrokkene partijen. Het onafhankelijke discours vertaalt zich best naar een autonoom parcours.

  • Joke Quintens

    Dit vind ik een interessant artikel. En vooral ook iets om over na te denken. Doorgaans ben ik heel erg voor verbinden, warme linken leggen. Maar misschien staat dit niet haaks op onafhankelijk, assertief en radicaal? Zelf ben ik in het begin van mijn loopbaan jaren actief geweest in sociaal werk (jeugdwelzijnswerk, schoolopbouwwerk, basiseducatie) en later als schepen van oa wijkontwikkeling was ik de subsidiërende overheid. Waar ik me soms ergerde aan te weinig onafhankelijke opstelling van organisaties. Vandaag in Marseille, waar ik woon en werk, zie ik vooral veel heil in het bottom-up en activistisch initiatief, onafhankelijk, radicaal positief en sociaal innovatief. Ik kijk uit naar een urban field trip einde april die ik opzet waarbij buurtwerkers komen leren van en uitwisselen met projecten in Marseille. Hier gaan we het gegarandeerd ook over hebben. En een weekje later mag ik 20 Brusselse studenten sociaal werk rondleiden. Misschien moeten we nadien eens in onze pen kruipen.

  • Ellen

    mooi, blijf vooral wie je bent dan wordt je als mens h(e)rkent, met of zonder scherpe kantjes of een rebel side..tis het resultaat waar het om gaat,met de persoon/ de mens centraal.
    mooi verhaal.sta ik 100% achter

  • Eddy Wintmolders

    Zo waar!

  • Hilde Van den Bussche

    Broos, Dany, jullie slaan de nagel op de kop!

  • An Van Beveren

    Groot gelijk… Iets veranderen kunnen we vaak niet doen met enkel vriendelijk en lief te zijn voor elkaar!

  • Dany Dewulf

    De rebel en de idealist in mij houden van deze zienswijze, zoals geschetst in dit artikel. ‘Hoe sociaal werkers naar hun job kijken,’ is voor mij (zelf geen sociaal werker, maar kwetsbare ervaringsdeskundige) de kern van de zaak. Ik zou die vraag zelfs willen uitbreiden naar: ‘Wie ben ik, en waarom sta ik in het leven, wat is mijn missie?’ Het antwoord op die vraag houdt voor mij (en misschien ook voor de sociaal werker?) in dat ik de maatschappij (overheid, markt, samenleving) zowel sociaal als structureel steeds in vraag blijf stellen. De strategieën om de antwoorden te vinden: verbinden, hoeden en wieden. Soms is geweldloos verzet aan de orde. Soms ook (h)erkennen, waarderen en bekrachtigen. Met één rode draad: liefde voor alle mensen met een kwetsbaarheid, zodat ze er kunnen en mogen zijn in ons leven, samen met mensen zonder die kwetsbaarheid. Een onuitputtelijke bron voor onze innerlijke rijkdom en onze kwaliteit van leven.

  • Rik Holvoet

    Mooi artikel!

We zijn benieuwd naar je mening!
Blijf hoffelijk, constructief en respectvol

 

Elke reactie wordt gemodereerd. Lees hier onze spelregels. Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd.