Geen oplossing
Om de krapte op de arbeidsmarkt aan te pakken verschuift de blik van de overheid en de VDAB steeds meer van werklozen naar niet-beroepsactieven, zoals langdurig zieken.
Vanaf 2024 zouden er jaarlijks minstens 12.000 mensen met een erkenning arbeidsongeschiktheid in een re-integratietraject bij VDAB en partners moeten stappen. Die doelstelling van de Vlaamse Regering circuleert al een tijdje, maar voorlopig worden zulke cijfers niet gehaald.
‘Minstens 12.000 mensen zouden in een re-integratietraject moeten stappen.’
Vlaanderen maakte eind vorig jaar daarom 6 miljoen euro extra middelen vrij om de toeleiding van mensen met gezondheidsproblemen naar de VDAB te bevorderen. De projectoproep maakt duidelijk dat dit moet gebeuren via een vindplaatsgerichte en outreachende aanpak.
Maar de overheid mag er niet van uitgaan dat outreachend werken een oplossing biedt. Als het dat wel doet, rammelt hun analyse.
Een vertrouwde logica
Achter de oproep zit een vertrouwde logica. Als mensen hun weg niet vinden naar een basisvoorziening installeert de overheid er iets tussen. In dit geval bijkomende acties van outreachend en vindplaatsgericht werken.
‘De oproep is problematisch.’
Deze keuze bevestigt het idee dat outreachend werken het opzoeken is van mensen met gezondheidsuitdagingen waar ze zijn en hen toeleiden naar waar ze zouden moeten zijn. In dit geval de VDAB. Eens daar, wacht hen een warme overdracht.
Het is de bekende logica van outreach als brug. Mensen in verbinding willen brengen met maatschappelijke voorzieningen is zeer legitiem. Toch is de oproep problematisch.
Beeld van de langdurig zieke
Het beeld dat van de langdurig zieke in de oproep opgehangen wordt is vrij helder. De focus ligt op het individu en de eigen motivatie en veerkracht. Mensen moet “overtuigd worden” om “zijn of haar loopbaan in eigen handen te nemen” en moeten hun leven “actief sturen in functie van talenten, opportuniteiten, interesses en ambities”. Het is een aantrekkelijk maar onrealistisch mensbeeld.
‘De arbeidsmarkt wordt niet in vraag gesteld.’
Naast het individu, met ongebreidelde mogelijkheden, maar een verondersteld gebrek aan motivatie of daadkracht tijdens het herstelproces, staat een arbeidsmarkt die herstellend zou zijn en verse arbeidskrachten nodig heeft om er bovenop te geraken.
Ondanks beschikbare bewijzen dat mensen binnen die arbeidsmarkt op talloze manieren op vlak van gezondheid gediscrimineerd worden, wordt de arbeidsmarkt niet in vraag gesteld. Steunpunt werk toont bijvoorbeeld aan dat sommige groepen stelselmatig worden weggeduwd van de arbeidsmarkt. De uitstroom van deze groepen uit de VDAB naar werk blijft zeer laag. Het is dus meer dan een individueel probleem.
Drempels wegwerken kan
Opvallend is hoe armoede of andere hardnekkige mechanismen van uitsluiting uit beeld worden gehouden. Outreachende sociaal werkers zullen “samen manieren zoeken om met drempels om te gaan”. Dus niet de drempels staan centraal, maar het leren omgaan met drempels. Van aanpassingsdrang gesproken.
‘Niet de drempels staan centraal, maar het leren omgaan met drempels.’
Mensen met gezondheidsproblemen zijn vaker mensen in armoede of een zwakke positie op de arbeidsmarkt. Terug aan het werk gaan, bovenop herstellen, stelt mensen voor uitdagingen.
Denk maar aan betaalbaar openbaar vervoer om op het werk te geraken, beschikbare kinderopvang bij deeltijdse arbeid tijdens het herstelproces, maar ook sensibilisering van werkgevers, een betere gezondheidspreventie en werkbaar werk. Het is perfect mogelijk om beleid te ontwikkelen dat deze drempels wegwerkt.
Aantal toeleidingen
De oproep sluit aan bij de 80 procent werkzaamheidsgraad die het Vlaamse regeerakkoord vooropstelt. Organisaties die intekenen op de projectoproep moeten een streefcijfer van aantal bereikte mensen en aantal succesvolle toeleidingen voorleggen.
Dit staat in schril contrast met wat outreachend werken in wezen is: een relationele praktijk. Outreachend werk stemt maximaal af op de leefwereld en leefsituatie van mensen. Men werkt op basis van hun noden, doelen en dromen. Outreachend werken staat in die zin dus haaks op werken vanuit een vooraf gedefinieerd doel; aanmelding bij de VDAB.
‘Outreachend werken herleiden tot een praktijk van toeleiden is problematisch.’
Hoe deze nieuwe initiatieven om zullen gaan met de spanning tussen streefcijfers en het uitbouwen van een relationele praktijk is zeer onduidelijk. Wat als er andere uitdagingen dan toeleiding opduiken? Zal men ruimte nemen om daarrond te werken?
Hoe zullen deze projecten inbreken op drempels die maken dat mensen andere keuzes maken dan zich aanmelden voor werk? Hoever zullen ze binnendringen in de zorglogica van de voorzieningen waar ze mensen moeten gaan opzoeken?
Outreachend werken is geen wonderoplossing
Outreachend werken en vindplaatsgericht werken herleiden tot een praktijk van toeleiden is problematisch. Het gaat dan eigenlijk om het beheersen van de toegang. Deze invulling van outreachend werken stelt de werking van de VDAB en onze arbeidsmarkt niet in vraag.
Integendeel, het werpt een bijkomend argument op om het engagement voor mensen met gezondheidsproblemen te begrenzen. Werkonwillige langdurig zieken sanctioneren is vandaag geen taboe meer.
Nochtans zal een warme overdracht naar de VDAB en haar partners maar warm zijn als er gewerkt wordt vanuit een echt engagement voor deze mensen. En vanuit een nabijheid bij hun leefwereld en leefsituaties.
Outreachend en vindplaatsgericht werken zal de VDAB en de zieke arbeidsmarkt niet redden, daar is veel meer voor nodig. De outreachende en vindplaatsgerichte prakijken zullen uiteindelijk op dezelfde drempels botsen.
Zonder in te zetten op een inclusieve arbeidsmarkt, waarin ziekmakende aspecten worden aangepakt en werkbaar werk voor mensen met gezondheidsproblemen hoog op de agenda staat, zal de uitstroom van langdurig zieken naar werk gewoon verder stokken.
Reacties [9]
Misschien moet er een paradigmashift komen. Ik heb de voorbije weken nogal genoten van het uitgangspunt van het nieuwe boek “handicap” van Anais Van Ertvelde. Ik moet toegeven dat ik het boek nog niet aangekocht en gelezen heb. Maar uit haar interviews kan ik wel distilleren dat ze voorstelt dat onze samenleving zich organiseert op basis van de noden van de mensen met een “handicap”.
Lijkt me heel wat beter dan steeds maar weer iedereen te pushen om deel te nemen aan een arbeidssysteem dat de uitputting van mensen organiseert. Het arbeidssysteem is dringend aan hervorming toe. Ik denk dat het boek van AnaIs een een goede inspiratiebron is.
En nu, ga ik het boek kopen.
Ben vakbond afgevaardigde geweest en merkte dat mijn baasjes op gebied van veiligheid,gezondheid er gewoon hun voeten aan veegden. De dag mijn secretaris zij na vele pesten hij de boeken eens ging door laten lichten. Was de reactie dan stoppen we er mee. Ikzelf heb talloze keren onderhoud gevraagd met afgevaardigde van eternit omdat wij daar in onderaanneming werkte. Weet je dat secretaris achter rug om vergadering deed met eternit zonder mij iets in te lichten. Als jullie mensen echt willen helpen moet er 100000x controle zijn op veilig,gezond,werkbaar werk komen. Ik heb al mijn verslagen nog met gebreken van werkgever. Wat maakte dit uit. Baas blijft allertijden baas en afgevaardigde die het goed hebben mensen zich niet voor andere bedrijven en daar een grote fout. Controle en geen telefoon vooraf voor bezoek te bevestiggen. En nodig echt bestraffen of hun zelfstandig statuut na ongeval afnemen en bestraffen
Alleen al de titel, om ziek van te worden (als ik het nog niet was).
We droppen mensen in de social profit, ze heerlijk in een vakje duwend, een allegaartje van onbekwamen, onwilligen.
Terecht wordt hier opgeroepen naar inclusie, de verantwoordelijkheid van de reguliere arbeidsmarkt, maar laten we het ook eens hebben over de waardering door de samenleving en vele sociaal werkers van diegenen die minder sterk zijn, gehandicapt, … Waarom moeten zij aan een minimumloon werken, ook dat zegt iets over hoe we over deze mensen denken, hoe we ze waarderen!
De loonbrief is één van de referentiepunten voor de waardering van iemands inzet!
In welke mate kunnen we nog van inclusie spreken als we het als normaal aanvaarden dat mensen met een beperking aan een minimumloon werken?
Het gaat erover dat instanties blind blijven staren op werk werk ,terwijl ze eigen blinden vlekken niet zien.
Bv Vdab, ziekenfonds, en gtb zitten niet op dezelfde lijn.Ze communiceren nauwelijks met de cliënt.
Ik ben onlangs zelf op ziektepensioen gezet omdat zij niet eens willen nadenken over ons probleem om terug aan de slag te willen.
Werk ik half time? Word uitkering ook half Time berekent achteraf.
Werk ik fulltime, ben ik voor ziekenfonds genezen.
Gtb in samenwerking met Vdab? Lariekoek, zij communiceren niet eens.
Volg knelpuntberoep, zou 2 jaar duren? 2 jaar, na half jaar constateert men dat ik die opleiding niet kan volgen.word noot positief medisch gekeurd???
Enigste oplossing ziektepensioen, 2037 dan is probleem weg ? Hilarisch dat zo hoog opgeleide mensen er dan niks mee doen ….
Aandoenlijk verhaal, maar oh zo kinderlijk naief.
Zolang niet-werken bijna even veel verdient als wel-werken, zolang beroepen waar heel veel offers moet geleverd worden om de nodige kennis en vaardigheden te verwerven nauwelijks meer betaald worden dan beroepen waarvoor nauwelijks moet worden tijd en moeite geinvesteerd, zolang heel lastige jobs nauwelijks meer betaald worden, … kortom zolang de overheid de normale beloning-in-ruil-voor-inspanningen saboteerd, moet men niet versteld staan dat de arbeidsmarkt mank loopt. Men kan eindeloos ideologisch gebaseerde excuses verzinnen, maar het is niet omdat in een utopische fantasie de mens een andere psyche heeft dan in de realiteit, dat men dan maar de realiteit moet gaan ontkennen.
Beste, u maakt een denkfout. Wie niet werkt omwille van ziekte, verdient niet, maar krijgt een vervangingsinkomen, een leefloon. Het minimum leefloon is vastgelegd door de het parlement. Dat dit leefloon dicht aanschuurt bij wat een werkende maar verdient, betekent dat het minimumloon dat sommige werkgevers betalen, in feite te laag is. Ik ga wel akkoord met uw bewering dat door de overheid gesubsidieerde jobs in de zorg te slecht verloond worden.
Een tweede denkfout : mensen die niet werken omwille van ziekte, burn out, blijven niet thyis voor hun plezier. Vaak is ziekte rechtstreeks gevolg van te hoge werkdruk, slechte werkomstandigheden. Niemand is ziek voor zijn/haar plezier.
Alan, ik zou niet liever zien dan dat men werkte volgens het principe loon-naar-werken!
Hoeveel verdient de ceo, de aandeelhouder, … per uur en vergelijk dit eens met de zware arbeid van arbeiders aan hoogovens, bouwvakkerss, … die er soms hun leven bij laten, zware offers maken.
Het is niet de overheid die de verhoudingen saboteert, het zijn diegenen die de productiemiddelen bezitten die voor de scheeftrekking zorgen waardoor een sociaal beleid niet meer mogelijk is!
Stel je eens voor dat diegenen die de grootste offers brengen, diegenen die dus hun leven riskeren de hoogste lonen zouden krijgen, we zouden een gans ander verhaal krijgen; het zijn niet de ceo’s en de aandeelhouders die hun leven riskeren bij de uitoefening van hun mandaat en als ze het risico nemen het bedrijf failliet te laten draaien door wanbeheer zijn de arbeiders de grootste slachtoffers, zij worden niet beschermd door het bedrijfsstatuut (bvba, nv, …)
Mooi verwoord! En herkenbaar overigens. Ik moet denken aan het boekje ‘The Spirit of intimacy’ van Sobonfu Somé waarin zij schrijft over haar Cultuur: The Dagara People uit Burkina Faso. Blijkt dat in die cultuur nooit iemand alleen wil zijn, zich terug trekt of af haakt. En wanneer dat toch dreigt te gebeuren vraagt men vanuit de stam waarom die persoon daar behoefte aan heeft en dan vragen ze hem of haar, er van uitgaande dat er iets mis is met het geheel wanneer iemand er niet zichzelf kan zijn: “Wat kunnen WIJ anders doen opdat jij jezelf kunt zijn in ons midden en niet meer de behoefte hebt om alleen te zijn of om je terug te trekken?” Vertaalt naar de arbeidsmarkt kunnen wij als geheel alle mensen die om welke reden dan ook afhalen die vragen stellen… zien wat er uit komt en waar nodig én mogelijk het geheel aanpassen opdat iedereen er zijn of haar plekje vindt waar hij of zij tot bloei komt. Want het is onze natuur om bij te dragen om er bij te horen. En om tot bloei te komen.
Mooi gezegd.
Tot bloei komen door een schakel te zijn in het systeem…….behalve als ze je heeeel duidelijk laten voelen dat je er niet meer bijhoort!!!!
Zeker lezen
‘Misschien hoeven we mensen niet te kneden naar onze maatstaven’
‘In de politiek gaan is voor mensen met beperking geen simpele keuze’
‘Discriminatie is een feit. Ook binnen het sociaal werk’
Functionele cookies Altijd actief
Voorkeuren
Statistische cookies
Socialemediacookies