Opinie

Sterk sociaal werk in het ziekenhuis: ‘Erken ons als gezondheidszorgberoep’

Sofie Goderis, Fleur Bartsoen

Sociaal werkers in een ziekenhuis begeleiden patiënten voor, tijdens en na hun opname. Helaas hebben ze niet in alle ziekenhuizen al een duidelijke plek verworven. Volgens Sofie Goderis en Fleur Bartsoen, allebei verantwoordelijk voor een sociale dienst, komt dit door het gebrek aan formele erkenning en financiering.

sociaal werk in het ziekenhuis

© Unsplash / Tom Barrett

Impact van sociaal werk is groot

Sociaal werk in het ziekenhuis is belangrijk. Dat lazen we een tijd geleden op Sociaal.Net in een interview met Nancy Snauwaert, sociaal werker in het AZ Sint-Lucas in Brugge.

‘Het aantal sociaal werkers in een ziekenhuis is afhankelijk van de goodwill van de directie.’

Zij vertelde met veel passie over haar job: “Elke dag is anders. Je staat zowel aan de wieg als aan het sterfbed. Je werkt met mensen uit alle lagen van de bevolking, want iedereen wordt ziek. Het is een luxe om met zo veel verschillende mensen en thema’s in aanraking te komen. Voortdurend word ik uitgedaagd om creatief samen met de patiënt en zijn omgeving naar oplossingen te zoeken.”

Nancy Snauwaert werkt in een multidisciplinair team. Ze voelt zich als sociaal werker erkend, gewaardeerd en gerespecteerd. Artsen en verpleegkundigen zien de impact die ze heeft. Patiënten voelen zich beter ondersteund en kunnen vaak sneller en beter omkaderd naar huis. Eenmaal thuis blijft de laagdrempelige communicatielijn met het ziekenhuis open als zich toch nog onverwachte problemen stellen.

Niet overal zo

De getuigenis van Nancy is sterk. Spijtig genoeg heeft niet in elk ziekenhuis de sociale dienst al zo’n duidelijke plek verworven.

Belangrijkste oorzaak is de gebrekkige omkadering vanuit de overheid. Er is geen rechtstreekse financiering, weinig normering of wettelijk kader voor sociaal werk in een ziekenhuis. Sociaal werkers zijn niet erkend als gezondheidszorgberoep, noch als vast lid van multidisciplinaire teams.

Anders gezegd: de manier van werken en het aantal sociaal werkers in een ziekenhuis zijn afhankelijk van de goodwill van directies en de bereidheid om wel of niet in een sociale dienst te investeren. In tijden van besparingen en moeilijke financiering is dit een delicate oefening. Er worden dan ook grote verschillen tussen ziekenhuizen opgemerkt. Sommige ziekenhuizen investeren in een stevige sociale dienst, anderen zien dit eerder als een extra kostenpost.

Wat zonder sociaal werk?

Laat ons de proef op de som nemen: Wat betekent een ziekenhuis zonder sociaal werkers?

‘Wie voorkomt dat de patiënt met torenhoge facturen achterblijft?’

Wie zal de link leggen tussen de medische problematiek en omgevingsfactoren zoals werk, gezin, huisvesting en inkomen? Wie zorgt dat het herstel thuis naadloos aansluit op de zorg in het ziekenhuis? Wie legt de contacten met de huisarts en thuiszorg? Wie gaat de draagkracht van de patiënt en zijn netwerk na? Wie gaat op zoek naar een passende woonvorm als de patiënt niet opnieuw naar huis kan? Wie staat in voor de psychosociale opvang van patiënt en familie? Wie voorkomt dat de patiënt met torenhoge facturen achterblijft?

Sociaal werkers lossen heel wat vragen en problemen op die anderen in een multidisciplinair team niet of slechts deels opnemen. Het is hun opdracht niet of ze hebben niet de juiste expertise. En laten we eerlijk zijn: de gezondheidszorg in de ziekenhuizen kreunt al jaren onder hoge werkdruk, wie heeft tijd om dit bovenop de reguliere taken uit te voeren?

De expertise van sociaal werk erkennen en omkaderen, zorgt voor echt performante zorg. Maar wat heeft het sociaal werk in ziekenhuizen dan precies nodig?

Erkennen is kleur bekennen

Inzetten op sterk sociaal werk in de ziekenhuizen betekent kleur bekennen: onze functie als sociaal werker moet wettelijk erkend worden, incluis de correcte financiering.

‘Nu mogen we als sociaal werker een patiënt niet zelf contacteren. Daardoor gaat vaak kostbare tijd verloren.’

Sociaal werk is de enige welzijnsgerichte functie in het ziekenhuis. Wij zorgen dat er een volledig beeld ontstaat van de patiënt en zijn noden. Onze integrale zorgverlening start voor de opname en eindigt na het ontslag uit het ziekenhuis.

Paradoxaal genoeg zorgt deze focus op welzijn – en niet op gezondheid – ervoor dat sociaal werk in ziekenhuizen niet erkend is als gezondheidszorgberoep. Terwijl iedereen weet dat welzijn en gezondheid niet losstaan van elkaar.

Dat gebrek aan erkenning heeft gevolgen. Nu mogen we als sociaal werker een patiënt niet zelf contacteren of pro-actief actie ondernemen: we moeten wachten tot een zorgverlener of patiënt een hulpvraag stelt. Daardoor gaat vaak kostbare tijd verloren. Net nu tijd steeds belangrijker wordt, want een verblijf in het ziekenhuis wordt alsmaar korter en de noden van patiënten vaak complexer. Het wordt dus moeilijk om ook na ontslag de beste zorg voor de patiënt te realiseren.

Wij zijn een volwaardige partner

Maar er is meer. Een erkenning als gezondheidszorgberoep zorgt ook voor erkenning als volwaardige partner in de multidisciplinaire teams die actief zijn in het ziekenhuis. En dat is een extra stap naar meer kwaliteit, samenwerking en goede communicatie.

‘Een erkenning is een extra stap naar meer kwaliteit.’

Ook op informatiedeling heeft dit een gunstig effect, want momenteel kunnen wij als sociaal werkers geen gebruik maken van bestaande toepassingen zoals eHealth. Vaak moeten we een omweg volgen om aan de juiste informatie te geraken. Informatie die nodig is om de patiënt goed te ondersteunen.

Transparante en rechtstreekse financiering

Enkel wie goed thuis is in de ziekenhuisfinanciering zal sociaal werk terugvinden in het geheel van financiële middelen. Je vindt ons in de categorie ‘ administratieve kosten’. Dat moet anders.

Transparante en rechtstreekse financiering van een sociale dienst met sociaal werkers zal zorgen voor een vergelijkbare werkorganisatie in alle ziekenhuizen. Niet alleen patiënten, maar ook zorgverleners op de eerste lijn én in het ziekenhuis zullen hier de winst van voelen.

Geef directies daarom het nodige budget zodat zij in tijden van besparingen niet voor gedwongen keuzes komen te staan.

Slachtoffer van complexe regels

Ons land telt veel ministers van volksgezondheid en welzijn. Het maakt de werking van onze gezondheidszorg, en dus ook van de sociale diensten in de ziekenhuizen, nodeloos complex. Het zorgt voor heel wat onduidelijke regels en afspraken.

Daarom ook onze oproep tot meer samenwerking door de verschillende beleidsniveaus en domeinen beter op elkaar af te stemmen. Enkel zo is een integrale aanpak in zorg en welzijn, op de eerste lijn en in het ziekenhuis mogelijk.

Sociaal werkers in ziekenhuizen hebben zich verenigd in een beroepsvereniging. Sinds jaar en dag formuleren we adviezen en schrijven we memoranda. Het enthousiasme en de bereidheid om alles mee vorm te geven is er. We wachten alleen nog op antwoord en actie vanuit beleidsmakers. Want willen we performante, kwalitatieve zorg in onze Belgische ziekenhuizen behouden, dan moeten we investeren in sociaal werk!

Reacties [6]

  • Francine Philips

    Dit is heel sterk en terecht geformuleerd. Hoe veel meer geld zou er vrij komen als ons belgenland wat minder complex zou in elkaar zitten. Hetzelfde pleidooi voor sociaal werk en andere beroepsgroepen hou ik al jaren binnen onderwijs. Ook zo een mastodont die o zo moeilijk van koers verandert.

  • Frank Monsecour

    Dit is een heel belangrijk en sterk statement, proficiat! Als docent sociaal werk aan de Arteveldehogeschool (Vak politiek en beleid) begeleidde ik net een project over sociaal rechtvaardig gezondheidsbeleid waarbij de beroepsvereniging werd bevraagd. Bestaat er een beleidsdossier waarin deze eis tot erkenning als gezondheidszorgberoep is uitgewerkt? Wij denken graag mee over hoe dit (nog meer) op de politieke agenda kan worden geplaatst.

    • Sofie Goderis

      Beste Frank,
      Er is geen beleidsdossier lopende. Indien u wenst kunnen we samen van gedachten wisselen over welke acties we reeds in het verleden ondernomen hebben en welke mogelijkheden jullie hiertoe verder zien. Mijn contactgegevens zijn te vinden in de bio in het artikel (even over mijn naam hooveren)

  • Geert Cheyns

    Van harte proficiat Sofie!
    Prachtig werk! 👍👌

  • Ward w

    Dit verhaal kadert vermoedelijk in de context van de algemene ziekenhuizen.
    Enkele jaren geleden was ik werkzaam als maatschappleijk werker in een psychiatrisch ziekenhuis. Daar werd het belang en de taakinhoud van de sociale dienst steeds aanzien als een volwaardige aanvulling in het behandelingsproces van de patiënt. Dit kon je uiteraard enkel bewijzen door een teamgerichte aanpak.

    • Sofie Goderis

      Beste Ward,
      Dit klopt. Betreft de context van de algemene ziekenhuizen. Goed om te horen dat dit binnen de psychiatrische setting anders verloopt.

We zijn benieuwd naar je mening!
Blijf hoffelijk, constructief en respectvol

 

Elke reactie wordt gemodereerd. Lees hier onze spelregels. Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd.