Maatschappelijk probleem
Verschillende mensen in mijn familie- en vriendenkring kampen met burn-out. En ja, ook ik vergaloppeerde mezelf.
‘Als het snor zit qua autonomie en waardering, dan kan je heel hard werken zonder op te branden.’
Volgens professor psychologie Paul Verhaeghe komt een burn-out voort uit verlies aan autonomie en gebrek aan sociale waardering. Volgens Verhaeghe is het een misverstand dat een burn-out te maken heeft met te hard werken. Als het snor zit qua autonomie en waardering, dan kan je heel hard werken zonder op te branden.
Een burn-out is geen individueel falen. Oorzaken liggen vooral in het DNA van onze samenleving: een economisch systeem dat focust op competitie en winst en daardoor bijzonder succesvol mens en planeet opbrandt. Pakken we die fundamentele oorzaken niet aan, dan zullen we als individuen hopeloos brandjes blijven blussen, bijvoorbeeld door te hopen dat enkele therapeutische sessies het probleem zullen oplossen.
Kortere werkweek
Een voorbeeld van hoe je de strijd tegen burn-out meer structureel kan aanpakken. We hebben het moeilijk om werk en gezin gecombineerd te krijgen. Die combinatiestress is niet te onderschatten. Uit interviews bij de medewerkers van vrouwenbeweging Femma kwam het naar boven als voornaamste probleem waarmee ze kampten.
Om dit euvel te verhelpen, greep Femma structureel in: ze experimenteerde met de kortere werkweek. De resultaten waren verbluffend. Arbeidsduurverkorting maakte het voor vrouwen beter behapbaar om werk en gezin te bolwerken.
Dat is logisch: tel je betaalde en onbetaalde arbeid bij elkaar, dan werken vrouwen meer dan mannen. Vrouwen nemen nog steeds het leeuwendeel van het onbetaald werk zoals huishoudwerk en vrijwilligerswerk voor hun rekening. In België werken vrouwen vaker deeltijds dan mannen. Daardoor verrichten ze gemiddeld minder betaald werk: 199 minuten per dag, terwijl mannen afklokken op 274 minuten. Maar die ‘achterstand’ halen vrouwen makkelijk in doordat ze gemiddeld 237 minuten per dag onbetaald werken, zoals huishoudwerk en vrijwilligerswerk. Bij mannen is dit 144 minuten. Een kortere werkweek blaast zuurstof in de chaotische agenda van vrouwen en zorgt voor een meer gendergelijke werkverdeling.
Signalen genegeerd
Zelf ontkende ik lang dat al mijn tellers in het rood stonden. Ik was te gretig en wou gewoon te veel doen. Ik combineerde twee deeltijdse jobs met vrijwillig activisme binnen de brede ontgroei-beweging. Tussendoor probeerde ik er ook zoveel mogelijk te zijn voor mijn zorgebehoevende vader. De resterende kruimels gingen naar zelfzorg: ook bezoeken aan therapeuten als lapmiddeltjes om de stress onder controle te houden, kosten tijd, geld en energie.
‘Ik was te gretig en wou gewoon te veel doen.’
Intuïtief en fysiek voelde ik aan dat er iets niet klopte. Lichamelijk was ik vaak moe, mijn benen voelden zwaar aan. En ook al was ik niet duizelig, het voelde wel degelijk alsof ik kon omvallen. Maar ik wou blijven gaan en negeerde de signalen van mijn lichaam.
Ik ben ontsnapt
Dat is pijnlijk, ik weet het.
Later bleek dat mijn schildklier te snel werkte. Ik moest aan de medicatie om mijn schildklier te kalmeren en mijn hart te temporiseren. Het is nu onder controle, maar ik moet dit voor de rest van mijn leven opvolgen. Toch ben ik opgelucht, want ik heb het gevoel dat ik aan erger ontsnapt ben.
Mijn vader zat in gelijkaardig woest vaarwater. Hij negeerde nog langer alle knipperlichten en betaalde daar een stevige prijs voor.
Mijn vader
29 maart 2021. Mijn vader krijgt een beroerte. De gevolgen worden snel duidelijk: hij spreekt moeilijk, zijn rechterarm is verlamd.
‘De beroerte van mijn vader is een realiteitscheck met de eindigheid en schoonheid van het leven.’
Vandaag is hij niet langer die vlotte babbelaar. Eigenlijk is hij een heel andere persoon nu en dat is soms confronterend. Maar het is eveneens mooi om te zien hoe hij meer begaan is met het welzijn van zijn kinderen nu hij zijn eigen activiteiten noodgedwongen heeft moeten loslaten.
Mijn vader ontsnapte aan ‘nog erger’. Die bewuste maandag kon evengoed zijn laatste dag hier op aarde geweest zijn. Zijn verhaal is een confrontatie met de eindigheid en schoonheid van het leven. Niet omdat morgen niet komt, maar omdat je morgen misschien niet kan beleven zoals je altijd gedacht hebt.
Planetaire roofbouw
Wat dat betreft snijden we diep in eigen vel. We zijn niet alleen onszelf aan het uitputten. We zijn ook al decennialang roofbouw aan het plegen op onze planeet. Het is moeilijk om de parallellen niet te zien. Ik hou mijn hart vast wanneer ecosystemen een hart- of herseninfarct zullen krijgen omdat wij, onze samenlevingen en alle levende wezens daar nu eenmaal afhankelijk van zijn.
‘We zijn niet alleen onszelf aan het uitputten. We zijn ook al decennialang roofbouw aan het plegen op onze planeet. Het is moeilijk om de parallellen niet te zien.’
Ik denk bijvoorbeeld aan het Amazonewoud, waarvan de veerkracht zachtjes aan het verwelken is. Voor de jongsten onder ons: ik heb het over het regenwoud rond de Amazonerivier. Dus niet over Amazon, wiens oprichter Jeff Bezos vrolijk de ruimte koloniseert met ruimtereisjes die per tripje maar liefst 75 ton CO2 per passagier in de atmosfeer pompen. Dat is excessief veel voor een vlucht van amper elf minuten, zeker als je weet dat een miljard mensen minder dan 1 ton CO2 uitstoot op een heel jaar tijd.
Het Amazonewoud was eens een wonderbaarlijk woud met een ongeziene rijkdom aan fauna en flora. Op dit moment bestaat het nog, maar tegelijkertijd bijna niet meer aangezien het hoogstwaarschijnlijk al gedoemd is tot een savanne-achtig gebied omdat er bijna cruciale drempelpunten overschreden zijn. Een ‘point of no return’ heet dat dan.
Wat rest: onszelf begrenzen
Het is verbazend hoe weinig hanen kraaien over het feit dat onze beleidsvoerders onze toekomst voor een habbekrats hypothekeren. En aangezien Mars koloniseren geen optie is, zullen we zelfzorg aan de dag moeten leggen. Het komt erop neer om onszelf te begrenzen om goed samen te leven.
‘Het is verbazend hoe weinig hanen kraaien over het feit dat onze beleidsvoerders onze toekomst voor een habbekrats hypothekeren.’
Een hoopvolle vaststelling: veel jongeren wegen af of ze het leven leiden dat ze echt willen leven. Ze zweren hypercompetitiviteit af en waarderen levenskwaliteit en verbinding. Velen kiezen ervoor om niet langer voltijds te werken in een vervreemdende, afstompende bullshitbaan. Ze zeggen gewoon hun baan op. Lang leve het Grote Ontslag!
Nee en ja
Zelf probeer ik nu ook beter voor mezelf te zorgen door ‘nee’ te zeggen tegen zaken waar ik echt genoeg van heb, zoals uitnodigingen om op een podium te spreken over mijn onderzoek. En ‘ja’ te zeggen tegen opdrachten waarvoor ik het voel kriebelen.
Zo voelde ik het branden om een meer persoonlijk verhaal neer te pennen over mijn zoektocht naar een zorgeconomie. Dit schrijven hielp om mijn burn-out te verdrijven. De carte blanche die ik kreeg, zorgde voor een welgekomen autonomieboost.
Minder gejaagd leven
Ik blijf hier bewust weg van de waslijst aan beleidsvoorstellen zoals het begrenzen van maximuminkomens en -vermogens of het versneld afbouwen van fossiele energiebronnen. Deze voorstellen ben ik al wat ontgroeid omdat de politiek er doorgaans doof voor blijft.
Wat ik wel graag wil doen, is jullie het volgende voorschrijven:
- Een zorginkomen: een maandelijkse cheque voor wie zorg draagt voor mens en planeet.
- Een kortere werkweek van minder uren. Dertig uur per week, waarbij we vrijdag vrijaf nemen of gedurende vijf dagen zes uur werken, zou dat niet genoeg zijn? Geen werkweek van veertig uur die we in vier dagen van tien uur proppen, maar een echte arbeidsduurverkorting.
- Een minder gejaagd leven, waarbij we de tijd nemen om te vragen: “Hoe is ’t?”, om naar elkaars verhaal te luisteren.
- Recht op onbereikbaarheid.
- Recht op een siësta en het doen van dutjes.
- Een goede dosis actieve hoop om actief stappen te nemen om zelf de verandering te zijn die je in de wereld wil zien.
Er is geen morgen zonder deze vandaag vorm te geven. Laat ons er vol goede moed aan beginnen, want we kunnen erop vertrouwen: volgende keer beter! Zoveel is zeker.
Reacties [8]
Ik ben persoonlijk van mening dat een ‘burn out’ zeer makkelijk te voorkomen is. Ook vind ik dat deze term tegenwoordig veel te snel en vaak word gebruikt. Dit komt door onze sociale omgeving. Tevens word het tegenwoordig ook steeds meer genormaliseerd om een burn-out te hebben. 30-urige werkweken zijn niet perse de oplossing. De oplossing is om iets te doen wat je leuk vind qua werk, waar je gepasioneerd om bent. Ik werk zelf fulltime 40 uur per week in de beveiliging, daarnaast heb ik mijn eigen coaching bedrijf en ben ik een handelaar op de financiele markt. Ook vind ik het leuk om mezelf te verbeteren dmv cursussen en lezen/leren. Ik sport daarnaast ook elke dag en maak tijd vrij voor de ‘dagelijkse’taken. Ik voel soms wel eens stress, ik ben minimaal 12 uur per dag bezig met van alles en nog wat. Maar ik heb wel balans, en dat is belangrijk. Er zijn ook veel technieken om ontspanning op te zoeken zoals meditatie etc etc. Een burn out is vrogtijdig te onderkennen en zelf in de hand
De stelling dat burn-out ontstaat door een gemis aan autonomie en waardering bij de werkgever moet ik ontkrachten.
Nergens in mijn job loop ik hier tegenaan. Net heel veel autonomie, veel vrijheid en al zeker veel waardering en respect voor wat we elke dag doen.
De oorzaak ligt elders.
Ik ben voltijds zorgmama van twee (ASS) kinderen wat maakt dat ik vaak moet opboksen tegen instanties, instellingen en maatschappij.
Hier ontbreekt het vaak aan respect, begrip, waardering en autonomie.
Mijn kinderen kan ik niet “afbouwen” of “vertragen”… en die voltijdse job is nodig om rond te komen zonder alimentatie.
Ouders zoals wij worden voortdurend uitgedaagd. Dit is voltijdse job nummer 2.
Laat ons hier dan nog wat extra aanvulling of verplichtingen aan toevoegen en dan kan er nog wel zo een halftijds jobke worden bij opgeteld. Dit is wat burn-out bij mij veroorzaakt… 2 jobs en een half.
Inspanningen voor een ticketje op de mallemolen van onze prestatiemaatschappij.
Ik begon vorig jaar een studie sociaal werk. Enerzijds uit interesse/idealisme, anderzijds uit de illusie om op die manier aan de ratrace te kunnen ontsnappen. Minder focus op cijfers en meer tijd voor mensen. Dat dacht ik althans. Inmiddels besef ik dat voornoemde ratrace ook in het sociaal werk is binnengeslopen. Hoewel er misschien minder focus wordt gelegd op cijfers, is de werkdruk minstens even hoog. Mede omwille van onvoldoende middelen (of onwil?) om collega’s te vervangen waar nodig, valt er van meer tijd voor de mens nauwelijks iets te bespeuren. Nochtans zou dat de kern van het sociaal werk moeten zijn. De hamvraag is dan ook, ligt dit aan de organisatie of is het sociaal werk anno 2023 dermate gebureaucratiseerd dat haar essentie is uitgehold?
Ieder van ons kan de keuze maken om het anders te doen.
Zo neem ik al jaren geen vliegtuig meer. Ik kies voor trage vakanties.
Wat ik graag wil van mijn overheid en van mijn werkgever is dat ze mee kiezen voor een ander verhaal: de zorgeconomie. Zorg voor mensen en zorg voor onze planeet. Dat begint bij echt tijd nemen en echt luisteren.🍀🌱
Heel mooi artikel, zo juist verwoord, en tegelijkertijd triestig….
Ook ik zie steeds meer jonge mensen ‘verloren’ lopen, ook mijn eigen kinderen. En het klopt dat de wereld waar we nu in leven veel te hectisch is…..draai maar door…..letterlijk en figuurlijk. Toch blijf ik pleiten om de krachten van jezelf in te zetten, zoals ook in het artikel staat, begrenzen, durf de stap te zetten om tegen de stroom in te gaan……neen zeggen….op vele zaken; zeker tegen de externe prikkels…..neen, ik hoef niet 24/24 bereikbaar te zijn, neen, ik hoef alle nieuwsberichten niet te weten, neen, ik hoef geen voltijdse werkende mama te zijn, neen, ik moet niet dagelijks productief te zijn, neen, neen, neen…..en ja, ik mag mij ongelukkig voelen, want dat hoort bij het leven, en ja, ik mag mij moe voelen, want dat is normaal…..
En voor alle ouders en grootouders, steun, toon respect en waardering…..
Same here. Ik maakte hetzelfde mee met mijn vader en combineer gezin en werk. Je hebt het mooi verwoord. Volgens mij is het superbelangrijk om zelf te kunnen kiezen in welke periodes van je leven je wat minder werkt. En ietwat dtaatssteun krijgt, zonder dat dit je job hypothekeert. Ik heb NU tijd nodig om van mijn gezin te genieten en aandacht voor elkaar te kunnen hebben. Na mijn pensioen zijn de kinderen de deur uit. Net wanneer ik tijd over zal hebben, heb ik dan geen werk meer, zijn de kinderen uitgevlogen. Dat is toch niet logisch? Laat iedereen zo lang werken als ie wil en wanneer die wil. Waarom mogen we onze loopbaantiming niet zelf bepalen? Dat is ook autonomie, levensveranderende en motiverende vrijheid die we broodnodig hebben. Mensen zullen meer aandacht voor elkaar hebben en gelukkiger zijn.
Natuurlijk is het leven te hectisch, maar we doen elkaar voortdurend de duvel aan: in een poging om lijden en het lelijke te vermijden, doen we verwoede pogingen een conformistische perfectie te bereiken, waardoor we nog meer eisen van ‘de ander’ en die ander zijn dan ook weer ‘wijzelf’. En zo blijven we bezig natuurlijk. Het moet gezegd: ons sociaal zekerheidssysteem is een belangrijke buffer: alle uitkeringen zorgen ervoor dat je (in sommige gevallen) tijd kan ‘kopen’. En dat terwijl menig mens daar dan weer jaloers op is, net omdat die mens de ratrace wel krampachtig vast houdt en volhoudt. De vraag is dan ook, hoe organiseren we een overgang naar ‘vertragen’ zodanig dat de ‘verliezen’ ook herverdeeld worden (naar boven toe)?
Ik ben het volledig met jou eens… maar ik ben werkgever, en als ik mijn ratrace niet volhoud hebben mijn werknemers niet ” op tijd” hun centjes,, of… helemaal geen…..ik ga zelfs reeds 15 jaar niet op reis, nooit … geen tijd , en geen zin om een mailbox vol problemen terug te vinden.
Zeker lezen
Jongvolwassenen in detentie: ‘Zorg moet fundamentele pijler blijven’
‘De kerstmarkt heeft betere openingsuren dan de sociale dienst’
Arts Wouter Arrazola de Oñate: ‘Racisme maakt mensen ziek’
Functionele cookies Always active
Voorkeuren
Statistische cookies
Socialemediacookies